بوس دی منگی آزادی کیہ سی؟

لكهت:عامر ریاض

بوس اک اجیہاناں جس بارے گل کرنا اج لوڑی دا ہے کہ جے اساں پاکستان، بھارت تے بنگلہ دیش وچ بوس دی منگی آزادی لتی ہوندی تے اج جنوبی ایشیا دا عالمی پدھر تے اک وڈا ناں ہوندا۔ بوس دی گل تے ہوندی ہے پر اوس جو سفنا ویکھیا سی اوہ اج وی ادھورا ہے۔ورلڈ بینک، آئی ایم ایف تے عالمی طاقتاں دے تھلے لگ کے بوس دی آزادی دی منگ نوں پورا نہیں کیتا جا سکدا۔بھارت وچ سبھاش چندر بوس دی موت دی وجہ جانن لئی ترے کمیشن بنے پر سب نے جھوٹ تے پردے پائے۔ مودی سرکار نے وی نرا کانگرس نوں کھوٹا کرن لئی بوس بارے ادھا سچ بولیا پر بوس دا بھوت اج وی جنوبی ایشیائی سرکاراں نوں تنگ پیا کریندا ہے۔بوس بارے کیتی پڑچول اس جھوٹ نوں سامنے لیاندی ہے جس تے عالمی تے مقامی ہرکاریاں پردے پائے ہوئے جے۔ بوس نوں نیواں دکھاون وچ بی بی سی ورگے وی ایکسپوز ہو چکے جے تے اوس دے قتل نوں لکاون والیاں وچ جواہر لعل نہرو، جوزف سٹالن تے ایم آئی سکس ورگیاں دے اک پیج تے ہون دی خبر وی آندی ہے۔ نوآبادیاتی برٹش انڈین آرمی تے جو سٹ بوس نے ماری سی اوسے کارن نوآبادیاتی آقا ایتھوں دوڑن تے مجبور ہویا سی پر انگریز دی نوکری نوں لت کرا کے آئی این اے وچ جاون والیاں نال جو جنوبی ایشیا دی آزاد ریاستاں کیتا اوہ تریخ دا حصہ ہے۔
سرت چندر بوس دے پوتے سوگھاتا بوس ہوراں سبھاش دی بائیوگرافی لکھ کے دھونے دھو دتے کہ جس پاروں وڈے وڈے سورمیاں دے بت ٹٹ گئے۔ 23 جنوری 1897 وچ اج دے اوڑیسہ اتے اوس دور دی بنگال پریذیڈنسی دی تھاں کٹک وچ جمن والے سبھاش چندر بوس کٹک وچ سکولے پڑھے تے کلکتے وچ سکاٹش چرچ کالج وچوں 1918 وچ فلسفے دے مضمون نال بی اے کیتا۔ستمبر 1919 وچ بوس لندن ٹر گئے تے آئی سی ایس دا امتحان پردھان طریقے نال پاس کیتا پر رزلٹ آون تیک اوہ چترنجن داس نوں مل چکیا سی تے 1921 وچ بوس نے آئی سی ایس کہی پردھان نوکری نوں لت کرادتی۔چترنجن داس اوہ بنگالی دانشور سیاستدان سی جس 1916 دے لکھنو پیکٹ نوں بنگالی تے پنجابی مسلماناں خلاف اک سازش سمجھیا ۔ سی آر داس اکھوان والے ایس سیاستدان نوں چورا چوری والے وقوعے بعدوں مہاتما گاندھی دی چکری سیاست دی سمجھ وی آ گئی تے اوس موتی لعل نہرو تے دوجیاں نال مل کے کانگرس توڑ کے سواراج پارٹی بنا لتی۔ایہہ اوہی پارٹی ہے جس مہاتما، علی برادران تے کانگرس توں وکھ 1923 دی چوناں وچ رلت کیتی تے انہاں دے بندے جتے وی۔1924 وچ جداں سی آر داس کلکتے دا مئیر بنیا تے اوس ڈپٹی مئیر تے سی ای او آپدے دو چیلیاں نوں بنایا کہ ڈپٹی مئیر حسین شہید سہروردی بنے تے سی ای او سبھاش بنے۔سی آر داس ایس ویلے وڈا فیصلہ کیتا تے لکھنو پیکٹ نوں لت ماردے ہوئے بنگالی مسلماناں نوں کلکتے دی میونسپلیٹی وچ 50 فیصدی سیٹاں دتیاں۔ ایہو نہیں سگوں اوہناں سی آر فارمولا وی دتا جس وچ آبادی دے حساب نال سب نوں سیٹاں دین دی گل کیتی کہ جس خلاف گاندھی ہوراں کھل کے سامنے آ گئے۔1925 وچ سی آر داس پورے ہوگئے تے ایہہ کم ڈک دتا گیا۔
بوس دی تقریراں تے بیانات نال جوڑی کتاب وچ بوس دی 1928 دی تقریر وی ہے جس وچ اوہ پنجاب دے دورے تے آئے سن تے لہور وچ پنجاب سٹوڈنٹس ایسوسی ایشن دے جلسے تے گل کردے ہوئے اوہناں دسیا کہ اسیں بنگالی 19ویں صدی توں پنجابی صوفی شاعراں دا کلام پڑھ رہے ہاں جس وچ مزاحمتاں دا بھنڈار ہے تے میں وی ایس کلام دا بنگالی ترجمہ پڑھیا ہویا ہے۔پنجاب ول بوس دا دھیان اخیر دن تیک رہیا جس پاروں آئی این اے وچ بہوں سارے پنجابی رلتی ہوئے۔ بوس 1938 وچ مہاتما، ابوالکلام آزاد تے برلا دی مخالفت دے باوجود کانگرس دے صدر بنے پر جداں کانگرسی حکومتاں نے صوبیاں وچ ہندی تے بندے ماترم ورگا کمیونل گیت سکولے لایا تے بوس اوس دا مخالف سی۔اوس ٹیگور نوں پتر وی لکھیا۔ ایہہ سب گلاں سوگھاتا بوس دی کتاب وچ جے۔ بوس ایہہ وی چاہندا سی کہ کانگرس دوجی وڈی لام توں کئی مہینے پہلاں ڈیفنس آف انڈیا قنون وچ ترمیم دی حمائیتاں نہ کرے۔ چیتے رہے کہ اوس ویلے تیک دوجی لام دا کوئی چکر ہی نہیں سی پر برٹش انڈین ہشیار سرکار فوجی بھرتیاں خلاف اٹھن والی ہر لہر نوں دبانا چاہندی سی تے کانگرس دی ہشیار قیادت اوس دا ساتھ دتا۔ سوگھاتا بوس آپدی کتاب وچ رابندر ناتھ ٹیگور تے سبھاش چندر بوس وچکار لکھے خط پتراں دے حوالے دتے۔(جاری اے)