پنجاب اناج گھر بن سکدا سی پر…؟

لکھت: مظہر برلاس

جیویں کہ میں تہانوں دس چکیا آں کہ ایوب خان دور وچ 7ڈیم بنے پر اوہناں وچوں کوئی اک وی پنجاب وچ نہ بن سکیا۔ 1960 وچ وارسک ڈیم بنیا، ایہ خیبر پختونخوا وچ اے، ایسے صوبے وچ 1968 وچ اک وڈا ڈیم تربیلا ڈیم بنیا۔ایوبی دور دے آخر 1969وچ خیبر پختونخوا وچ ای اک ہور یعنی خانپور ڈیم بنیا۔ایہ ڈیم ایوب خان دے اپنے آبائی ضلع ہری پور وچ بنیا۔ اسلام آباد وچ دو چھوٹے ڈیم 1962وچ بنے۔ راول ڈیم تے سملی ڈیم اج وی قائم نیں۔ کراچی دے کول 1963وچ حب ڈیم بنایا گیا۔1961وچ آزاد کشمیر وچ منگلا ڈیم بنایا گیا۔ ایہناں سارے ڈیماں دا پاکستان نوں فائدہ ہویا، بڑی چنگی گل اے، ملک نوں فائدہ ہونا چاہیدا اے، سانوں اک دوجے نوں محبت دی نگاہ نال ویکھنا چاہیدا اے، صوبائی تعصب توں گریز چنگی گل اے پر سب نوں حق تے ملنا چاہیدا اے۔ کیہ ایہ ظلم نہیں کہ ملک دے سب توں وڈے صوبے وچ کوئی ڈیم نہ بن سکیا۔جدوں ایہ وی معلوم ہویا کہ اوہی صوبہ ملک دا اناج گھر اے۔ ہونا تے ایہ چاہیدا سی کہ اناج پیدا کرن والے ایس وڈے صوبے پنجاب وچ درجناں ڈیم بنائے جاندے پر انج نہ ہو سکیا۔ حیرت ایس گل تے اے کہ جدوں ملک دے دوجے حصیاں وچ ڈیم بن رہے سن تے پنجابی خوش سن سگوں ایہناں منصوبیاں دی تعمیر وچ حصہ لیندے سی، کوئی اختلافی آواز بلند نہیں ہوندی سی پر جدوں کالا باغ ڈیم دی گل شروع ہوئی تے ہر پاسیوں اختلافات دی بارش شروع ہو گئی۔ اختلافات دی بارش کیوں شروع ہوئی، ایہدا جائزہ بعد وچ لینے آں، پہلاں ایہ ویکھ لیئے کہ کالا باغ ڈیم دے فائدے کہڑے کہڑے صوبے نوں ہونے سن، ایس ڈیم توں کس قدر خوشحالی آنی سی۔ ایس ڈیم توں صرف پنجاب نہیں سگوں پنجاب توں ودھ سندھ نوں ہریالی نصیب ہونی سی کیوں جے تسیں کالا باغ ڈیم دے منصوبے توں پانی دی تقسیم ویکھو تے اختلافات دی گنجائش نہیں رہندی پر ساڈے دشمن نے سادی صفاں وچ ایناں زہر گھولیا کہ ہر پاسیوں اختلافی آوازاں آن لگیاں۔ انج نہیں ہونا چاہیدا سی کیوں جے کالا باغ ڈیم بن جاندا تے تہانوں سستی ترین بجلی ملدی، تہاڈے پیارے پاکستان نوں 180ارب روپے دی سالانہ بچت ہوندی، میرے پیارے صوبہ سندھ نوں 40لکھ ایکڑ فٹ اضافی پانی ملدا۔
ساڈے خیبر پختونخوا نوں 20لکھ ایکڑ فٹ پانی نصیب ہوندا، پیارے بلوچستان دی سنگلاخ زمیناں نوں سیراب کرن لئی 15لکھ ایکڑ فٹ پانی ملدا تے سب توں وڈے صوبے پنجاب دے حصے وچ صرف 22لکھ ایکڑ فٹ پانی آندا۔ وڈا صوبہ ہون دے باوجود پانی دی ایس تقسیم تے پنجابیاں نوں اعتراض سی نہ اے، پر دوجے صوبیاں وچ رہن والے کجھ سازشی عناصر نے پاکستان لئی مفید ترین منصوبے نوں متنازعہ بنا کے رکھ دتا۔ ساڈے خوبصورت ترین صوبیاں وچ پاکستان دے دشمناں نے کجھ اجہے سماجی تے سیاسی رہنما لبھے جہڑے دشمن دے آلہ کار بن گئے، اوہناں نے کالا باغ ڈیم وچوں اجہے اجہے اختلافی پہلو کدھے جہناں دا تصور وی نہیں کیتا جا سکدا۔ مثلاً سندھ دے اک وڈے رہنما نے جہڑے اعلیٰ حکومتی عہدے تے وی رہے نیں، عجیب و غریب بیان داغ دتا جے کالا باغ ڈیم بن گیا تے پنجاب ساڈے پانی وچوں طاقت کڈھ لوے گا ایس عجیب و غریب بیان نوں حماقت نہ آکھیا جاوے تے کیہ آکھیا جاوے۔ کوئی ایس رہنما توں پچھدا کہ جناب تہاڈے کول جہڑا پانی آندا اے اوہ منگلا ڈیم تے تربیلا ڈیم ای توں آندا اے۔ کیہ ایہدے وچوں طاقت نکل چکی ہوندی اے، پچھلے پنجاہ سٹھ ورھیاں توں سندھ نوں جہڑا پانی مل رہیا اے، کیہ اوہ بغیر طاقت دے مل رہیا اے تے فیر اوہ کہڑی سائنس اے جو پانی وچوں طاقت کڈھ لیندی اے، ڈیم پانی نوں ذخیرہ کرن لئی ہوندا اے، طاقت کڈھن لئی نہیں۔
ڈیم وچ پانی جمع کرکے لوڑ دے تحت استعمال کیتا جاندا اے، نہراں کڈھ کے زمیناں نوں سیراب کیتا جاندا اے، ایس سارے عمل وچ طاقت کدھرے وی نہیں کڈھی جاندی۔ ایوب خان دے دور وچ ڈیم بن گئے فیر ایتھے جمہوریت آ گئی تے جمہوریت وچ جمہور یعنی لوکاں دی بہتری لئی سوچن دا عمل رک گیا، پاکستان وچ جمہوری لیڈر نعرے تے عوام دی بہتری لئی لاندے نیں پر جائیداداں اپنی بناندے نیں۔ جے ایہ سارے جمہوریت دے دعویدار سچے ہوندے تے پچھلے پنجاہ ورھیاں وچ صرف کالا باغ ڈیم نہیں کیتی تے ڈیم بن جاندے پر ایتھے لوکاں دی بہتری دا کون سوچدا اے؟
پنجاب تے 40ورھیاں توں نااہلاںدی حکومت اے، ایس حکمرانی نے پنجاب دے باسیاں نوں محروم توں محروم تر کر دتا پر حیرت اے کہ ایہناں نکمے حکمراناں دی بیرون ملک جائیداداں آسمان نال گلاں کردیاں نیں۔ ایہناں حکمراناں نے پنجاب دا سوچیا ای نہیں۔ جے ایہ سوچدے تے کالا باغ ڈیم دے علاوہ وی کئی نکے ڈیم بن سکدے سن۔ پہاڑاں نال لپٹے ہوئے پنجاب دے ضلعیاں وچ کئی ڈیم بن سکدے سن، ایہ نکے ڈیم ضلع اٹک،چکوال، راولپنڈی، جہلم دے علاوہ گجرات، سیالکوٹ تے نارووال وچ بن سکدے سن،ایہ سارے ضلعے پہاڑاں دی اک پٹی نال جڑے ہوئے نیں، میانوالی تے خوشاب وچ وی نکے ڈیم بنائے جا سکدے سن۔ ایسے طرح ڈیرہ غازی خان ڈویژن وچ گھٹ توں گھٹ چار ڈیم بن سکدے سن پر ایہ سب کجھ نہ ہو سکیا تے پاکستان دا وڈا اناج گھر پنجاب ایس توں محروم رہیا۔ باقی اگلی واری۔ آخر وچ عنبرین حسیب عنبر دا شعر
قدم جو بھی اٹھانا چاہئے تھا
نیا رستہ بنانا چاہئے تھا