باپ سراں دے تاج

لکھت:عتیق انور راجا

اج کل ماواں ٹھنڈیا چھاواں والا مصرعہ بوہت سارے لوگاں نے لکھیا ہوندا اے پر اصل وچ میاں محمد بخش ؒ فرماندے نیں کہ ،ناپ سراں دے تاج محمدؒ، ماواں ٹھنڈیاں چھاواں یعنی باپ دے دم توں معاشرے وچ انسان دی عزت اے۔ ماں دا لاڈ، پیاز اپنی تھاں پر پیو ولوں دتا گیا حوصلہ تے ہلہ شیری تے مشورے بچے نوں زندگی جینا سکھان وچ اہم کردار ادا کردے نیں۔ جدوں اسیں نکے ساں تے ساڈی غلطیاں تے ساڈٰ اماں سانوں ایہہ آکھ کے ڈراندی سی کہ شام نوں تہاڈے ابو نال تہاڈی شکایت لاواں گی اوہ ای تینوں سدھا کرن گے۔ فیر امی تو اکثر شکایت لانا بھل جاندی پر اسیں پیو دے ڈر توں بوہت حد تیکر سدھر جان دی کوشش کردے۔ اولاد دی تعلیم تے تربیت وچ والد دا کردار بنیادی نوعیت دا ہوندا اے، باپ دا رویہ عام طور تے اپنے بچیاں دے نال ماں دے مقابلے تھوڑا سخت ہوندا اے۔ اسیں ویکھنے آں کہ پیو دی سختی، نگہداشت تے اکھاں دی تیزی نال اولاد نوں من مانیاں کرن دا موقع نہیں ملدا۔ پیو ای ہوندا اے جیہڑا اہل و عیال تے اولاد نوں پالن لئی گھر توں باہر کدی دفتر وچ اپنے افسر دیاں جھڑکاں برداشت کردا اے تے کدی کسے ٹھیکیدار دی سخت گلاں خندہ پیشانی نال سنن دی عادت بنا لیندا اے۔اک پیو اپنی پریشانیاں اپنے بالاں نال شیئر نہیں کردا بلکے ایہناں دے اگے ہس ہس کے گلاں کردا اے تے ایہناں نوں دنیاں وچ سر چُک کے جین دے نسخے دسدا اے۔ اپنے ل ئی چاہے سال وچ اک نواں سوٹ سوائے آپ چاہے اک ویلے دا کھانا کھائے، پر ایس دی کوشش ہوندی اے کہ ایس دے بالاں نوں چنگا کھانا، چنگے کپڑے تے اعلیٰ تعلیم ملے، جد کہ ایس دے برعکس ماں دی طبیعت وچ زیادہ نرمی تے لاڈ پیار ہوندا اے جس دی وجہ نال اکثر اوقات اولاد نڈر تے بے باک ہو جاندی اے تے ایہناں دی تعلیم، تربیت تے کردار تے بھیڑا اثر پیندا اے۔ پیو انسان نوں عدم توں وجود وچ لیان والی ذات اے یعنی ایس دی پیدائش دا کارن اے۔ سورہ بنی اسرائیل وچ اللہ تعالیٰ نے والدین دے نال حسن سلوک دا حکم ایہناں لفظاں وچ دتا اے ، تے تہاڈے پروردگار دا فرمان اے کہ اللہ دے سوا کسے دی عبادت نہ کرو تے ماں پیو دے نال بھلائی کیتا کرو، جے تہاڈے سامنے ایہناں وچوں اک یا دونویں بڑھاپے نوں اپڑ جان تے ایہناں نوں اُف تیکر نہ کہو تے نہ ایہناں نوں جھڑکو بلکے ایہناں نال نرمی دے نال گل کرو تے اپنے بازو نہایت عاجزی تے نیاز مندی نال ایہناں دے اگے جھکا دیو تے (ایہناں لئی انج دعائے رحمت کرو) اے میرے پروردگار! تو ایہناں تے رحم فرما، جس طرح اوہناں نے مینوں بچپن وچ پالیا سی۔
ایس توں معلوم ہویا کہ والدین دی خدمت تے اطاعت انتہائی ضروری اے۔ ایہناں نوں جھڑکنا تے درکنار، ایہناں دے اگے اُف تیکر کہن دی وی اجازت نہیں۔ اولاد لئی ضروری اے کہ اوہ والدین دی رائے نوں ترجیح دین۔ خاص طور تے جدوں والدین بڑھاپے نوں اپڑ جان تے فیر ایہناں دے احساسات دا خیال رکھدے ہوئے ایہناں نال محبت تے احترام نال پیش آئو، اپنی مصروفیات وچوں مناسب ویلا کڈ کے ایہناں دی بھرپور خدمت کرو تے ایہناں دی وفات توں بعد ایہناں دے ایصال ثواب تے دعائے مغفرت و رحمت کردے رہو۔
حضرت ابوہریرہ رضی اللہ عنہ توں روایت اے کہ رسول اللہ ﷺ نے ارشاد فرمایاکہ بے شک اللہ تعالیٰ اپنے نیک بندے دا درجہ جنت وچ بلند فرما دیندا اے تے اوہ بندہ عرض کردا اے کہ اے میرے رب ! ایہہ درجہ مینوں کتھوں ملیا اے؟ اللہ تعالیٰ دا ارشاد ہوندا اے کہ، تیری اولاد دی دعائے مغفرت دی بدولت۔ اک ہور حدیث دے الفاظ کجھ انج نیں کہ نبی پاک ﷺ نے فرمایا کہ جدوں انسان مر جاندا اے تے ایس دے سارے اعمال دا سلسلہ ختم ہو جاندا اے، پر تن شیواں دا نفع ایس نوں (مرن توں بعد وی) اپڑدا رہندا اے۔ 1۔صدقہ جاریہ،2۔انج دا علم جس نال لوگ نفع حاصل کردے ہون،3۔ نیک اولاد جیہڑی ایس لئی دعائے مغفرت و رحمت کردی ہوئے۔
حضرت بن عباسؓ روایت کردے نیں کہ رسول اللہ ﷺ نے فرمایا، جیہڑی نیک اولاد اپنے ماں باپ دے چہرے ول رحمت (تے محبت) نال اک نظر ویکھ لوے تے اللہ تعالیٰ ( ایس دے نامہ اعمال وچ ) اک حج مقبول دا ثواب لکھ دیندا اے۔حضرت انس رضی اللہ عنہ بیان کردے نیں کہ حضور نبی کریم ﷺ نے ارشاد فرمایا کہ ”جس بندے نوں ایہہ پسند ہوئے کہ اللہ تعالیٰ ایس دی عمر دراز کرے تے ایس دے رزق وچ وادھا فرمائے تے اینوں چاہیدا اے کہ ماں پیو دے نال حسن سلوک کرے تے (اپنے رشتہ داراں دے نال) صلہ رحمی کرے ۔“
اک ہور اہم گل ایہہ ذہن وچ رکھنی چاہیدی اے کہ بیوی بچیاں دی طرح اپنے بڈھے ماں پیو دی خدمت تے کفالت تے ایہناں دی ضروریات زندگی (کھان پین، لباس، علاج) نوں پورا کرنا وی اولاد تے فرض اے۔ ھضرت ابن عمر رضی اللہ عنہ بیان کردے نیں کہ اک بندا جہاد وچ شریک ہون دی غرض نال حاضر ہویا تے نبی کریم ﷺ نے ایس توں پچھیا کہ کیہ تیرے ماں پیو زندہ نیں؟، ایس نے کہیا جی ہاں، زندہ نیں۔ آپ ﷺ نے فرمایا، جا تے اپنے والدین دی خدمت کر، ایہو ای تیرا جہاد اے۔ ماں پیو دی خدمت دا ثواب جہاد توں وی ودھ کے اے تے ایس دا اجرو ثواب حج تے عمرے دے برابر اے۔ ماں پیو دے پیراں وچ رہنا جنت ول اپڑاندا اے۔ ایس نال عمر تے رزق وچ وادھا ، عبادت تے دعاواں اللہ پاک دی بارگاہ وچ ضرور قبول ہوندیاں نیں۔ ماں پیو دی نافرمانی کرنا یا ایہناں نوں اذیت تے کلیف دینا گناہ کبیرہ تے بوہت وڈی محرومی اے۔ ماں پیو دے نافرمان دا کوئی عمل مقبول نہیں ہوندا تے موت توں پہلے ای اینوں دنیا وچ زلت تے رسوائی تے اپنے کیتے دی سزا ملدی اے۔ والدین دے حقوق دی ادائیگی نوں ایس طرح ممکن بنایا جا سکدا اے کہ والدین دے ہر نیک حکم دی تعمیل کیتی جائے۔ ایہناں دے اگے اُچی اواز وچ گل نہ کیتی جائے۔ ایہناں دے آرام تے سکون تے خوشیاں دا خیال رکھیا جائے۔ والدین دا تذکرہ ہمیشہ چنگے لفظاں وچ کیتا جائے۔ والدین دے رشتہ داراں تے دوستاں دا احترام کیتا جائے۔ والدین دی وفات دے بعد ایہناں لئی دعائے مغفرت تے رحمت کردا رہے تے ایصال ثواب دا تحفہ گھلدا رہوے تاکے مرن توں بعد وی ایہناں دے اعمال وچ نیکیاں دا وادھا ہوندا رہوے۔
پس ایہہ ساڈا انسانی،اخلاقی تے دینی فرض اے کہ اسیں اپنے والدین دی دل وجان نال خدمت تے اطاعت کریے کہ ایسے وچ ساڈے لئی دین تے دنیا دی کامیابی، سعادت تے فلاح و نجات اے۔ جے ماں وانگوں پیو دی عظمت دا پاس رکھدے ہوئے ایس دی اطاعت، فرمان برداری، خدمت تے تعظیم کر کے رضا حاصل کیتی جائے تے اللہ پاک دی طرفوں سانوں دین و دنیا دونواں دی کامیابیاں، سعادتاں تے جنت دی بے شمار نعمتاں نصیب ہو سکدیاں نیں۔
پیو دنیا دی اوہ عظیم ہستی اے جیہڑی کہ اپنے بچیاں دی پرورش لئی اپنی جان تیکر لڑا دیندا اے۔ ہر پیو دا ایہو خاب ہوندا اے کہ اوہ اپنے بچے نوں اعلیٰ توں اعلیٰ معیار زندگی فراہم کرے تاکے اوہ معاشرے وچ عزت نال زندگی لنگھا سکے تے معاشرتی ترقی وچ اپنا کردار ادا کر سکے۔ والدین دنیا دی سب توں وڈی نعمت نیں۔ صاحبو! اج توں ست ورھے پہلے اسیں پنڈ وچ نکی عید دی وڈی خوشیاں منا کے اپنے ماں پیو توں دعائواں لے کے شہر حصول رزق لئی اپڑے ای سی کہ پنج شوال جمعے دی سویر ساڑھے تن وجے پنڈ توں نکے بھرا دا فون آ گیا کہ بھائی واپس آ جائو ساڈا شفیق پیو ایس فانی دنیا توں پردہ کر گیا ۔ سچ کہنا واں کہ ایہناں دے جان توں بعد اندازہ ہویا کہ کنی وڈی چھت سر تے سی۔ جس دی کمی ہن ساری زندگی رہے گی۔ میں اپنی گل کراں تے میرا پیو ہمیشہ توں میرا ہیرو سی میں ہوش سنبھالدے ای ایہناں دی شخصیت وچ اک رحم دل انسان نوں ویکھیا جیہڑا اپنی اولاد لئی ہر ویلے بہتری دی کوشش کردا رہندا سی۔ میرے پیو دی سب توں وڈی خوبی جس تے میں فخر کرنا واں اوہ ایہناں دا یقین سی ایہناں نوں اللہ تے، اللہ دے حبیب تے اینا پختہ یقین سی کہ میں نے ایہناں نوں زندگی وچ کدی میوس یا امید نہ ویکھیا سی۔ اوہ کہندے سن کہ رزق دین والا اللہ اے۔تسیں بس اپنی تعلیم مکمل کرو تے اللہ تے توکل کردے ہوئے کوشش کردے رہنا۔ ساڈی تعلیم دا سلسلہ جاری رکھن لئی اوہناں نے کدی اپنی زمین ویچی تے کدی گھر ویچ دتا۔ اوہ کہندے سن تسیں لوگ پڑھ لکھ جائو گھر فیر بن جان گے تے انج ای ہویا جدوں اوہ ایس دنیا توں رخصت ہوئے تے اسیں سارے بھرا اپنے اپنے گھراں دے مالک بن چکے ساں اک وار میں پچھیا سی ابا جی تسیں اینے پر سکون تے بااعتماد کیوں رہندے او۔ جواب وچ اوہناں نے فرمایا کہ میں انگریز دا بدترین دور وی ویکھیا اے ہندوواں دے نال وی اٹھنا بیٹھنا ہو جاندا سی۔ تہاڈے دادا بوہت جلد اللہ دے کول چلے گئے سن۔ حالات اینے چنگے نہیں سن پر ایس سب دے باوجود میں ساری زندگی نہ تے کدی جھوٹ بولیا تے نہ ای اللہ دے سوا کسے توں ڈریا واں۔ بس تسیں جے چاہندے ہوئے کہ معاشرے وچ تہاڈی عزت ہوئے تے کوشش کرو سچ بولو۔ فیر چاہے کنے ای لوگ تہاڈے مخالف کیوں نہ ہو جان موت نوں برحق سمجھو تے روز روز ڈرنا چھڈ دیو۔ اللہ دے حبیب دی محبت نال اپنے دل نوں روشن رکھو۔ اج ماواں دے لاڈلے سویرے نماز لئی اٹھنا گوارہ نہیں کردے جد کہ میرے ابو سویر دی نماز لئی جاندے ہوئے سانوں جلدی مسجد اپڑن دی تلقین کردے سن تے جے کدی اسیں نماز لئی نہ اٹھدے تے اوہ اک انج دا تھپڑ لایا کردے سن کہ فیر مہینیاں تیکر ایہناں نوں آواز وی نہیں دینی پیندی سی بلکے اج وی سویر دی نماز دے ویلے آپے ای اکھ کھل جاندی اے۔ ایہناں نوں لوگاں نوں کھانا کھلان دا بوہت شوق سی اوہ ہر مہینے کسے نہ کسے صورت وچ کوئی تقریب رکھ لیا کردے سن۔ جس وچ محلے والیاں اپنے دوستاں تے رشتے داراں لئی بہترین کھانے تیار کرواندے۔ سب لئی دعا خیر کیتا کردے سن تے کہندے سن میری کسے نال نراضگی نہیں مہمان گھر وچ داخل ہوندا تے ایس دی خاطر داری لئی جلدی کرن دا حکم دیندے تے جے کوئی مہمان چاہے کوئی گوانڈھی ای کھان توں بغیر واپس ٹُر جاندا تے افسوس دا ظہار کردے ۔ ہن بس یاداں نیں۔ ایہناں دیاں گلاں نیں تے ایہناں توں سکھے سبق نیں۔ ہر نماز تے ہر دعا وچ اللہ توں ایہناں لئی جنت الفردوس دی دعا کرنا معمول اے۔