بارہویں پارے دا خلاصہ

مولانا محمد الیاس گھمن

ایس پارے دے شروع وچ ایہہ بیان کیتا اے کہ رازق صرف اللہ تعالیٰ دی ذات اے ہر جاندار انسان، جنات، چرند، پرند، جانور ، بری ، بحری وغیرہ نوں روزی دین والا صرف اللہ تعالیٰ ای اے تے ایہہ اللہ تعالیٰ دے علاوہ کسے ہور دے وَس وچ نہیں۔ ایس دے بعد تخلیق کائنات تے مقصود کائنات نوں بیان کیتا جا رہیا اے ایس بارے وچ بنیادی طور اُتے دو گلاں ذکر کیتیاں گئیاں نیں : کائنات نوں مرحلہ وار کیوں تخلیق کیتا گیا اے تے کائنات دی تخلیق دا مقصد کیہ اے؟ اللہ تعالیٰ نے اسماناں تے زمین دی تخلیق مرحلہ وارچھ دن وچ فرمائی جد کہ اللہ تعالیٰ اپنی قدرت کاملہ نال اک لمحہ وچ وی پیدا فرما سکدے سن۔ اک تے ایہہ انسان دے مزاج دے مطابق اے تے دوجا ایس وچ ایہہ حکمت پوشیدہ اے کہ امور دی انجام دہی وچ عجلت نال کم نہیں لینا چاہیدا۔ کائنات دی تخلیق دا مقصد ایہہ وے کہ اللہ تعالیٰ ایہہ ویکھنا چاہندے نیں کہ ایس وچ غور و فکر کر کے کیہڑا سب توں زیادہ چنگے عمل کرن والا اے۔ سب توں زیادہ چنگے اعمال نبی پاک ﷺ دی ذات گرامی دے نیں پتہ چلیا کہ کائنات دی تخلیق دا اصل مقصود نبی پاک ﷺ دی ذات گرامی اے۔
فیر خاتم الانبیاء ﷺ نوں تسلی دتی اے کہ مشرکین اللہ دے نبی ﷺ توں فرمائشی معجزات منگدے سن جس نال اللہ دے نبی ﷺ دا دل تنگ ہوندا سی تے آپ دی تسلی لئی آیت نازل ہوئی کہ آپ نوں ایہناں دے فرمائشی معجزیاں دی وجہ نال دلی تنگی نہیں ہونی چاہیدی۔ آپ ؐ تے صرف ڈران والے نیں۔ پہلے مشرکین دے فرمائشی معجزات دا ذکر سی ہن ایس دے بعد اک اِنج دے معجزے (قرآن کریم) دا ذکر اے جس دا مشرکین وی انکار نہیں کر سکدے۔ جے ایہناں دے مطالبے دا مقصد نبی مکرم ﷺ دی حقانیت نوں جاننا اے تے اوہ بذریعہ قرآن ثابت ہو چکی اے۔ جے مطالبے دا مقصد محض ضد اے تے جے اللہ تعالیٰ نبی مکرم ﷺ اُتے خزانہ اتار دیندے یا تصدیق لئی کوئی فرشتہ نازل فرما دیندے اودوں وی مشرکین نے نہیں مننا سی کیوں جے مطالبے دا مقصد مننا نہیں بلکہ ضد سی۔
اللہ تعالیٰ نے منکرین نوں قرآن کریم دے بارے وچ تن قسم دے چیلنجز دِتے نیں: نمبر اک ایس جہیا قرآن لیائو، نمبر دو ایس جہی 10 سورتاں لیائو، نمبر تن ایس جہی اک سورت لیائو۔ ایتھے 10 سورتاں دا چیلنج اے جے تسیں باوجود فصاحت و بلاغت دے نہیں لیا سکدے تے سمجھ لوئو کہ قرآن کریم برحق تے سچی کتاب اے تے تہاڈے الزامات، اعتراضات سب جھوٹ نیں۔ فیر اللہ تعالیٰ نے ست انبیاء علیہم السلام دے واقعیاں نوں بطور درس و عبرت دے ذکر فرمایا اے:
1۔ حضرت نوح علیہ السلام اپنی قوم نوں 950 سال وعظ و نصیحت تے اللہ تعالیٰ دی توحید و عبادت وَل دعوت دتی، جدوں قوم شرک وچ حد توں تجاوز کر گئی تے اللہ تعالیٰ دا حکم آ گیا کہ کشتی تیار کرو۔ آپ نے کشتی تیار کر لئی فیر جیہڑے کلمہ گو سن اوہناں نوں کشتی وچ سوار فرما لیا تے سارے جانوراں وچوں نَر تے مادہ نوں ایس وچ بٹھا لیا۔ فیر عذاب دی شکل وچ اسمان توں پانی برسیا تے زمین توں وی پانی نکلیا۔ حضرت نوح علیہ السلام نے اپنے پتر کنعان نوں کہیا کہ توں وی آ جا۔ پتر نے کہیا کہ میں پہاڑ اُتے چڑھ کے بچ جاواں گا پر پانی پہاڑ توں وی اُچا ہو گیا۔ حضرت نوح علیہ السلام نے دعا منگی کہ اے اللہ ! ایہہ میرا پتر میرے اہل وچوں اے تے تسیں وعدہ فرمایا سی کہ آپ دے نال ایمان والیاں تے اہل و عیال نوں بچا لواں گا۔ اللہ تعالیٰ نے حضرت نوح علیہ السلام نوں ایہہ گل فرمائی کہ اہل توں مراد اوہ نیں جیہڑے مسلمان نیں تے ایہہ کافر اے ایس دا کوئی عمل قابل قبول ای نہیں لہٰذا پتر مشرک ہون دی بنیاد اُتے ایسے عذاب وچ غرق ہو گیا۔
2۔ حضرت ہود علیہ السلام نے اپنی قوم، قوم عاد جیہڑی بوہت طاقت ور سی، نوں دعوت دتی کہ اللہ تعالیٰ دی عبادت کرو جس دے سوا تہاڈا کوئی معبود نہیں، اللہ تعالیٰ دے سوا کسے ہور نوں عبادت دے لائق سمجھنا کفر اے تے فرمایا کہ سابقہ گناہواں دی معافی منگو۔ پر قوم نے نہ منیا تے اپنے بُتاں دی پوجا پاٹ وچ لگے رہے۔ آخر کار اللہ تعالیٰ نے حضرت ہود علیہ السلام تے ایہناں اُتے ایمان لیان والیاں دے علاوہ باقی قوم اُتے ہوا دا طوفان بطور عذاب گھلیا جس نال گھراں دیاں چھتاںتے درخت اکھڑ گئے، جانور تے انسان فضا وچ اُڈھدے تے اوندھے منہ تھلے ڈِگدے۔ ویکھدے ای ویکھدے پوری قوم تباہ و برباد ہو گئی۔
3۔حضرت صالح علیہ السلام نے وی اپنی قوم، قوم ثمود نوں اللہ تعالیٰ دی توحید تے ایس دی عبادت وَل دعوت دِتی۔ قوم ثمود نے حضرت صالح علیہ السلام دی تکذیب کیتی تے فرمائشی معجزہ دا مطالبہ کیتا جے ایس پہاڑ دی چٹان توں حاملہ اونٹنی نکل آئے تے اسیں تہانوں من لاں گے۔ اِنج ای ہویا، اونٹنی آ گئی، فرمایا کہ ایہہ اللہ تعالیٰ دی اونٹنی اے ایہنوں چھڈ دیو پر اوہ باز نہ آئے تے اونٹنی نوں ہلا ک کر دتا۔ آخر کار اللہ تعالیٰ نے ایمان والیاں توں علاوہ باقی قوم نوں اک سخت قسم دی چیخ دے ذریعہ نیست و نابود فرما دِتا۔ اوہ اپنے گھراں وچ اِنج اوندھے منہ پئے رہ گئے جویں اوہ کدی اوتھے وَسے ای نہیں سن۔
4۔ فیر ایس توں بعد اللہ تعالیٰ نے دو واقعے بیان فرمائے نیں اک حضرت ابراہیم علیہ السلام دا، دوجا حضرت لوط علیہ السلام دا۔
حضرت ابراہیم علیہ السلام ول انسانی شکل وچ فرشتے آئے۔ آپ علیہ السلام مہمان سمجھ کے بھُنیا ہویا وَچھا پیش کیتا۔ اوہناں نے نہ کھاہدا۔ حضرت ابراہیم علیہ السلام نوں اندیشہ لاحق ہویا کہ کدھرے فساد دی نیت نال نہ آئے ہون۔ فرشتیاں نے تسلی دِتی کہ اسیں اللہ تعالیٰ ولوں بھیجے ہوئے آں۔
فرشتیاں دے آن دے دو مقصد سن۔ پہلا مقصد حضرت ابراہیم علیہ السلام نوں بڑھاپے دی حالت وچ پُتر دی خوشخبری دینا سی۔ اللہ تعالیٰ نے ایہہ وی دَس دِتا کہ پتر دا ناں اسحاق (علیہ السلام) ہوئے گا، صاحب اولاد ہون گے تے ایہناں دے پتر دا ناں یعقوب ( علیہ السلام) ہوئے گا۔
5۔ فرشتیاں دے آن دا دوجا مقصد ایہہ سی کہ حضرت لوط علیہ السلام دی قوم سرکشی وچ حد توں تجاوز کر گئی اے اللہ تعالیٰ دے حکم نال ایہناں نوں تباہ برباد کرنا اے۔
قوم سدوم وچ جیہڑی برائیاں سن اوہناں وچوں اک ہم جنس پرستی جہی قبیح برائی سی۔ جدوں فرشتے خوبصورت نوجواناں دی شکل وچ آئے تے حضرت لوط علیہ السلام اپنی قوم دے کرتوتاں دی وجہ نال غمزدہ ہوئے کہ کدھرے قوم ایہناں نوں اپنی ہوس دا نشانہ نہ بنا لوے۔ فرشتیاں نے تسلی دتی کہ اسیں اللہ تعالیٰ دے گھلے ہوئے آں تسیں اپنی بیوی دے علاوہ باقی اہل ایمان نوں لے کے رات نوں ای بستی توں نکل جائو۔ پچھےمڑ کے وی نہیں ویکھنا۔ فرشتیاں نے اللہ تعالیٰ دے حکم نال پوری بستی نوں اُتے لے جا کے الٹا پٹخ دتا تے اُتوں ایہناں اُتے پکی مٹی دے تہہ بہ تہہ پتھر برسائے۔
6۔ ایس توں بعد قوم شعیب علیہ السلام دے واقعے نوں تفصیل نال بیان کیتا جا رہیا اے۔ ایہہ قوم مدین وچ آباد سی تے بوہت خوشحال سی۔ ایہناں وچ اک برائی ناپ تول وچ کمی کرنا سی۔ جدوں دیندے تے گھٹ دیندے، لیندے تے زیادہ لیندے سن۔ حضرت شعیب علیہ السلام نے ایہناں نوں سمجھان تے اصلاح کرن دی بوہت کوشش کیتی پر اوہناں نے نہ منیا۔ آخر کار حضرت شعیب علیہ السلام تے ایہناں اُتے ایمان لیان والیاں دے علاوہ باقی قوم نوں اک سخت قسم دی چیخ دے ذریعے نیست و نابود فرما دتا۔ اوہ اپنے گھراں وچ اِنج اوندھے منہ پئے رہ گئے جویں کدی اوتھے اوہ وسے ای نہیں سن۔
7۔فیر حضرت موسیٰ علیہ السلام دی رسالت دا بیان اے۔ حضرت موسیٰ علیہ السلام نے فرعون نوں دعوت دتی پر اوہ نہ منیا۔ قیامت دے دن اوہ اپنی قوم دے اَگے اَگے ہوئے گا قوم سنے جہنم وچ پا دِتا جائے گا۔ ایس توں بعد قیامت دے دن دی حولناکی دا ذکر اے قیامت دے دن ہیبت دی وجہ نال لوکاں دی ایہہ حالت ہوئے گی کہ اوہ اللہ تعالیٰ دی اجازت دے بغیر گل نہیں کر سکن گے۔ ہاں البتہ جس نوں اللہ تعالیٰ اجازت دین، لوکاں وچ کجھ شقی (بدبخت، کافر) ہون گے تے کجھ سعید (خوش بخت، مومن) ہون گے، شقی ہمیشہ جہنم وچ رہن گے تے سعید ہمیشہ جنت وچ رہن گے۔
ایس توں پہلے سابقہ انبیاء علیہم السلام وچوں ست انبیاء تے ایہناں دی اقوام دے حالات واقعات بیان کیتے گئے۔ ہن ایس توں بعد نبی مکرم ﷺ تے آپ دی امت نوں استقامت علی الدین دا حکم دِتا جا رہیا اے۔ استقامت دا تعلق عقائد، عبادات، معاملات، اخلاق تے معاشرت وغیرہ سب دے نال اے۔ مطلب ایہہ وے اللہ تعالیٰ تے ایس دے رسول ﷺ ولوں جیہڑی حدود تے اصول مقرر کیتے گئے نیں ایہناں دی مکمل پابندی کر کے چلنا استقامت اے۔
اک وار صحابہ کرام رضی اللہ عنہم نے نبی اکرم ﷺ دی داڑھی مبارک وچ کجھ سفید وال ویکھ کے کہیا اے اللہ دے رسول ! تہاڈے اُتے بڑھاپا تیزی نال آ رہیا اے۔ آپ ﷺ نے ایس آیت ول اشارہ کر کے فرمایا کہ سورۃ ہود تے ایس جہی سورتاں نے مینوں بُڈھا کر دتا اے۔
اللہ تعالیٰ تو ں ہمیشہ عافیت دی دعا منگیا کرو۔کجھ حضرات مینوں دعا دیندے نیں کہ اللہ تعالیٰ آپ نوں استقامت عطا فرمائے میں ایہناں نوں کہنا واں کہ بھائی مینوں استقامت دی نہیں بلکہ عافیت دی دعا دیا کرو۔
فیر تن شیواں بیان کیتیاں گئیاں نیں: اقامت صلوٰۃ دا حکم، اوقات نماز تے اقامت صلوٰۃ دا فائدہ یعنی فرض نمازاں نوں واجبات، سنن، مستحبات تے آداب دا خیال رکھدے ہوئے ادا کرنا۔ ایتھے چار نمازاں دا ذکر اے فجر، عصر، مغرب تے عشاء جد کہ نماز ظہر دا ذکر دوجی آیت وچ موجود اے۔ نماز ادا کرن دا فائدہ ایہہ وے کہ ایہہ انسان دے گناہواں نوں مٹا دیندی اے۔
سورۃ ہود وچ مختلف مقامات اُتے ست انبیاء علیہم السلام دے قصص تے ایہناں دی اقوام دے واقعیاں نوں بیان کیتا گیا اے۔ ہن ایتھے سورۃ دے آخر وچ ایہناں قصص دی حکمتاں نوں بیان کیتا جا رہیا اے کہ سابقہ انبیاء علیہم السلام دے واقعے بیان کرن دا مقصد نبی اکرم ﷺ نوں تسلی دینا تے آپ دے دل نوں مطمئن کرنا اے تے آپ ﷺ دی امت لئی وی ایس وچ نصیحت و موعظمت تے عبرت اے۔
سورۃ یوسف
ایس پوری سورۃ وچ حضرت یوسف علیہ السلام دا واقعہ بیان کیتا گیا اے۔ ایسے مناسبت نال آپ دے ناں اُتے ایس سورۃ دا ناں سورۃ یوسف رکھیا گیا اے۔ یہودیاں نے نبی اکرم ﷺ توں سوال کیتا کہ بنو اسرائیل فلسطین توں مصر جا کے کنج آباد ہوئے؟ یہودیاں دا مقصد سوال ایہہ سی کہ محمد ﷺ دے کول ایس دا جواب نہیں ہوئے گا تے ایہناں دی تکذیب کرنا ساڈے لئی آسان ہوئے گا۔ اللہ تعالیٰ نے ایہناں دے جواب وچ ایہہ پوری سورۃ نازل فرما دتی۔ نبی مکرم ﷺ تے یوسف علیہ السلام دے وچکار بوہت ساری شیواں وچ مشابہت اے : یوسف علیہ السلام دے بھراواں نے آپ نال حسد کر کے تکلیفاں اپڑائیاں آخر کار غلبہ یوسف علیہ السلام نوں حاصل ہویا۔ ایسے طرح قریش مکہ نے نبی پاک ﷺ نوں طرح طرح دی تکلیفاں اپڑائیاں آخر کار فتح مکہ دی صورت وچ غلبہ آپ ﷺ نوں حاصل ہویا۔ یوسف علیہ السلام نے اپنے بھراواں نوں معاف کردے ہوئے انتقام نہیں لیا۔ ایسے طرح نبی مکرم ﷺ نے وی فتح مکہ دے موقعے اُتے قریش نوں معاف فرما دتا۔ وغیرہ
حضرت یوسف علیہ السلام دے واقعے نوں احسن القصص توں ایس لئی تعبیر فرمایا کہ ایس وچ عبرتاں، نصیحتاں، سیرت و سوانح، زہد و تقویٰ، حکومت دے رموز، دین تے معاشی خوش حالی دی تدبیراں وغیرہ، سب نوں وڈی جامعیت دے نال بیان کیتا گیا اے۔ حضرت یوسف علیہ السلام نے کہیا کہ ابا جی ! میں خواب ویکھیا کہ 11 ستارے، اک سورج تے اک چن مینوں سجدہ کر رہے نیں۔ حضرت یعقوب علیہ السلام نبی ہون دی وجہ نال خواب دی تعبیر سمجھ گئے کہ ایس دے 11 بھائی، والد تے والدہ کسے ویلے ایہناں دے مطیع تے فرمانبردار ہو جان گے۔ حضرت یعقوب علیہ السلام دی پہلی بیوی توں 10 پتر سن۔ دوجی بیوی توں دو (یوسف علیہ السلام تے بنیامین) سن۔ حضرت یعقوب علیہ السلام نے فرمایا کہ اپنا خواب اپنے بھائیاں نال بیان نہ کرنا۔ ممکن اے کہ اوہ سوتیلے بھائی ہون دی وجہ نال حسد کرن۔
حضرت یوسف علیہ السلام دے والد گرامی ایہناں نال غیر معمولی محبت کردے سن۔ یا تے ایسے وجہ نال اوہناں نے حسد کیتا یا فیر ایہناں نوں کسے طریقے نال خواب پتہ چل گیا تے حسد کرن لگے۔ اوہ کہن لگے کہ اسیں عمر، طاقت تے تعداد وچ وی زیادہ آں، والد گرامی دی مدد تے اسیں کر سکنے آں ایس لئی ساڈے نال زیادہ محبت ہونی چاہیدی اے۔ بھراواں نے مشورہ کیتا کہ ایہنوں قتل کر ئیے یا فیر کسے کھوہ وچ سُٹ دئیے۔ یہود اجہڑا وڈا بھائی سی ایس نے کہیا قتل نہ کرو بلکہ کسے کنویں وچ پا دیو۔ والد نوں کہیا اسیں سیرو تفریح لئی جانا چاہندے آں، ساڈی خواہش اے کہ یوسف (علیہ السلام) نوں وی ساڈے نال بھیج دیو۔لے جا کے کسے کھوہ وچ پا دتا۔ عشاء دے وقت والد دے کول روندے ہوئے آئے تے ایہناں دے کُڑتے نوں خون لا دتا کہ ساڈے بھائی نوں بھیڑیے نے کھا لیا اے۔ حضرت یعقوب علیہ السلام اصل حقیقت سمجھ گئے۔ ہُن اوتھوں قافلہ لنگھیا اوہناں نے پانی کڈن لئی ڈول پایا تے ڈول وچوں یوسف علیہ السلام نکل آئے۔ بھائی نیڑے سن آ گئے کہن لگے کہ ایہہ بھگوڑا غلام اے اسیں ایہنوں ویچنا چاہنے آں۔ 40 یا 20 درہم وچ ویچ دتا۔ قافلے والے لے کے مصر آ گئے، اوتھے عزیز مصر نے خرید لیا۔ عزیز مصر نے اپنی بیوی نوں کہیا کہ ایس دا بوہت خیال کرنا ایہہ بڑی صفات والا اے۔
عزیز مصر دے گھر وچ پلے، بڑھے تے نوجوان ہوئے تے عزیز مصر دی بیوی زلیخا آپ اُتے فریفتہ ہو گئی۔ جدوں جذبات اُتے قابو نہ رہیا تے حضرت یوسف علیہ السلام دی قربت حاصل کرن لئی اندر توں دروازے بند کر کے تالے لا دِتے۔ گناہ دے سارے اسباب موجود سن مثلاً خود عورت ولوں خواہش کرنا، کسے غیر دے آن جان دے سب رستے بند، جوانی و قوت دا زمانہ وغیرہ پر اللہ تعالیٰ نے یوسف علیہ السلام نوں ایس توں مکمل طور اُتے محفوظ رکھیا۔ یوسف علیہ السلام بچن لئی اوتھوں نسے، زلیخا پھڑن لئی پچھے نسی، کُڑتہ پھڑ کے ایہناں نوں باہر جان توں روکنا چاہیا جس نال کڑتہ پھٹ گیا۔ باہر عزیز مصر موجود سی۔ زلیخا نے فوراً الزام لا دتا۔ اللہ تعالیٰ نے یوسف علیہ السلام دی پاکدامنی ظاہر کرن لئی اک شیر خوار بچے نوں شہادت دین لئی قوت گویائی عطا فرمائی۔ گواہی نال ثابت ہویا کہ زلیخا قصور وار اے۔ عزیز مصر نوں یقین ہو گیا کہ زلیخا قصور وار اے تے ایس نوں کہیا کہ ایس گناہ دی معافی منگ۔ یوسف علیہ السلام نوں کہیا کہ اے یوسف ! درگز کرو۔ شہر دی عورتاں گلاں کرن لگیاں کہ زلیخا اپنے غلام اُتے فریفتہ ہو گئی اے۔ زلیخا نے ایہناں سب عورتاں دی دعوت کیتی دستر خوان اُتے تیز چھریاں تے پھل رکھ دتے۔ یوسف علیہ السلام نوں باہر آن لئی کہیا جدوں عورتاں نے ویکھیا تے ایہناں دے حسن و جمال وچ اِنج دی محو ہوئیاں کہ بے خیالی وچ پھل کٹن دے بجائے اپنی انگلیاں کٹ بیٹھیاں تے کہن لگیاں کہ ایہہ انسان نہیں بلکہ فرشتہ اے۔ زلیخا نے ایہناں عورتاں نوں کہیا کہ ایس محبت اُتے تسیں مینوں طعنہ دیندیاں سو، ہن پتہ چلیا؟ حضرت یوسف علیہ السلام نے دعا کیتی کہ یا رب! ایہہ عورتاں مینوں جس کم دی دعوت دے رہیاں نیں ایس دے مقابلے وچ جیل مینوں زیادہ پسند اے۔ اللہ تعالیٰ نے دعا قبول کیتی، ایہناں دی چالاں توں حفاظت فرمائی تے آپ علیہ السلام نوں جیل وچ گھل دتا گیا۔ حضرت یوسف علیہ السلام دی قید دے زمانے وچ دو مزید قیدی بادشاہ نوں کھانے وچ زہر دین دے الزام وچ جیل وچ آ گئے ۔ اوہناں نے خواب ویکھیا۔ ایہناں وچوں اک نے کہیا کہ میں بادشاہ نوں انگور نچوڑ کے شراب پلا رہیا واں۔ دوجے نے کہیا کہ میرے سر اُتے روٹیاں دا ٹوکرا اے پرندے نوچ نوچ کے کھا رہے نیں۔ یوسف علیہ السلام توں تعبیر پچھی۔ آپ نے فرمایا کہ کجھ دیر وچ دسنا واں۔ پہلے ایہناں نوں توحید دی دعوت دتی فیر پیغمبرانہ شفقت دی وجہ نال بغیر تعیین دے تعبیر دسی کہ تہاڈے وچوں اک نجات پائے گا تے بادشاہ نوں شراب پلائے گا دوجے نوں پھانسی ہوئے گی۔ کجھ دن بعد تحقیقات مکمل ہون اُتے فیصلہ ہو گیا کہ اک بے گناہ اے تے باورچی قصور وار اے۔ حضرت یوسف علیہ السلام نے ساقی نوں کہیا کہ بادشاہ نوں کہہ دینا اک بے قصور قیدی جیل وچ اے۔ ساقی نوں شیطان نے بھلا دتا۔ یوسف علیہ السلام کئی سال تیکر جیل وچ رہے بادشاہ نے خواب ویکھیا کہ ست موٹی تازی مجھاںنیں جنہاں نوں ست دبلی پتلی مجھاں کھا رہیاں نیں۔ فیر ست خوشے ہرے بھرے نیں تے ست خوشے نیں جہڑے سُکھے ہوئے نیں۔ ارکان سلطنت توں ایس دی تعبیر پچھی تے اوہناں نے کہیا کہ ایہہ الجھے ہوئے تے پریشان خیالات نیں تے اسیں خواباں دی تعبیر توں واقف وی نہیں۔ ایس ساقی نوں یوسف علیہ السلام یاد آ گئے، ایس نے کہیا بادشاہ سلامت! جیل وچ اک بندا اے جیہڑا سچا اے تے تعبیر وی درست دسدا اے۔ یوسف علیہ السلام نے تعبیر دس دتی کہ ست سال کھیتی باڑی کر کے اناج محفوظ کرو، ایہناں دے بعد ست سال سخت قحط سالی دے آن گے۔ قحط سالی دے ایہناں ست سالاں دے بعد فیر بارشاں ہون گیاں تے دوبارہ ہریالی تے فصلاں ہون گیاں۔ بادشاہ بوہت خوش ہویا کہ ایہہ میرے خواب دی صحیح تعبیر اے۔
بادشاہ نے کہیا ایہنوں بلائو،ایہہ عام بندا نہیں بلکہ بوہت ای عظیم بندا اے۔ حضرت یوسف علیہ السلام نے فرمایا کہ میں بعد وچ آواں گا بادشاہ نوں کہو کہ پہلے ایہناں عورتاں دے معاملات دی تحقیق کرو جنہاں نے اپنی انگلیاں کٹ لیاں سن۔ بادشاہ نے ایہناں سب عورتاں نوں بلا کے پچھیا تے اوہناں نے یوسف علیہ السلام دی بے گناہی دی واضح لفظاں وچ گواہی دتی تے زلیخا نے وی اقرار کیتا کہ اصل غلطی میری سی، یوسف علیہ السلام سچے نیں۔ ایس توں بعد حضرت یوسف علیہ السلام بادشاہ دے کول رہن لگے۔