ماں بولی دیہاڑ

علی بابر
’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ دی اہمیت اصل وچ بنگلا دیش دی اک جدو جہد توں بنی۔ کیوں کہ 21فروری 1952ء اوہ تاریخ اے جس دن بنگالیاں نے اپنی بولی نوں منوان لئی جدو جہد کیتی سی۔ اوس دن بنگلا دیش وچ اپنی بولی نوں سرکاری طور تے ذریعا تعلیم بنوان دی جدو جہد وچ 4بنگالی پڑھیار اں نوں قتل کر دتا گیا۔
نومبر1999ء وچ اقوام متحدا دی تعلیمی ، سائنسی تے ثقافتی تنظیم ’’یونیسکو‘‘ نے ’’ماں بولی ‘‘ دا عالمی دیہاڑ منائوںْ دا اعلان کیتا۔
اوس مگروں ہر ورھے 21فروری نوں پوری دنیا وچ ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ (مادری زبان دا دن) منایا جاںْ لگ پیا۔پنجابی زبان ، ادب، رہتل تے پنجابی صوفی شاعراں دیاں نمائندا تنظیماں نے وی سانجھے طور تے اوسے ورھے توں ای ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ منائونا شروع کر دتا۔
21فروری اوہ تاریخ اے جس دن دنیا دی ہر قوم اپنی ’’ماں بولی‘‘ (مادری زبان) دی بہتری تے ودھاء واسطے جتن کردی اے۔
پچھلے کئی ورھیاں توں ’’پنجابی زبان‘‘نال جڑیاں تنظیماں ’’ماں بولی پنجابی‘‘ دے ودھاء واسطے ہر ورھے 21فروری نوں پنجاب دے صدر شہر لاہور وچ اک بہت وڈا’’پنجابی اکٹھ‘‘ کر رہیاں نیں۔ تاں جے ’’ ماں بولی پنجابی‘‘ دا جائز تے قنونی حق اوہنوں مل سکے۔
پچھلے ورھے توں ایس کم وچ خاص طور تے تیزی آئی اے کیوں جے ’’پنجابی زبان تحریک‘‘ دے پردھاںْ ، کئی سیکڑے کتاباں دے لکھاری، پنجابی زبان دے ودھاء لئی بنائے گے پنج اداریاں دے مالک محترم جناب الیاس گھمن جی اک نویں جذبے نال ایس کم دے موڈھی بنے نیں تے اوہناں نے پنجابی زبان نال جڑیاں ساریاں تنظیماں نوں اک مُٹھ کر کے اگے ٹرن لئی نویں سریوں پریریا اے۔ایسے پریرنا دا سِٹا اے کہ ایس ورھے اک واری فیر پنجابی زبان نال جڑیاں تنظیماں تے پنجابی اداریاں ولوں ’’ماں بولی پنجابی‘‘ دے حق وچ سیمینار، ریلیاں تے جلوساں دا پربندھ کیتا جا رہیا اے۔
اُنج تے پنجاب بھر دیاں ’’پنجابی تنظیماں‘‘ تے ’’پنجابی ادارے‘‘ ایس کم وچ برابر دے رلتی نیں۔ پر خاص طور تے لاہور توں ’’پاکستان پنجابی ادبی بورڈ،پنجابی زبان تحریک،پنجابی وِرثا پاکستان، روز وار بھلیکھا، پنجاب ہائوس، پنجابی سنگت پاکستان ، پنجابی مرکز، روز وار لوکائی، روز وار پنجابی زبان،بال ادبی بورڈ تے مسعود کھدر پوش ٹرسٹ‘‘۔للیانی توں ’’پنجابی کھوج گڑھ‘‘۔ قصور توں ’’سانجھا ویہڑا قصور‘‘۔ ساہیوال توں’’ لوک لہر‘‘ شیخوپورا توں ’’پنجاب قومی ستھ‘‘ تے صفدر آباد (منڈی ڈھاباں سنگھ) توں ’’پنجابی چونترا ‘‘ 21فروری نوں ’’ماں بولی پنجابی دیہاڑ ‘‘ واسطے پُر جوش نیں۔
ایس سلسلے وچ اج توں پہلاں ’’پاکستان پنجابی ادبی بورڈ‘‘ لاہور دے پربندھ ہیٹھ دو ’’پنجابی اکٹھ‘‘ ہو چُکے نیں جہناں وچ پنجابی لکھاری تے پنجابی تنظیماں دے پردھاںْ وڈی گنتی وچ شامل ہوئے۔ اوہناں دوواں ’’پنجابی اکٹھاں‘‘ وچ کجھ صلاح مشورے وی ہوئے۔ اوہناں مشوریاں وچ خاص طور تے ایہ فیصلے ذکر جوگ نیں:
-1ایس ورھے 21فروری 2023منگل والے دن پریس کلب لاہور دے سامنے سارے پنجابی پیارے اکٹھے ہو کے اپنی ’’ماں بولی پنجابی‘‘ دے حق وچ جلوس کڈھںْ گے ، تقریراں کیتیاں جاون گیاںتے ’’ماں بولی پنجابی‘‘ نوں سکولاں کالجاں وچ لازمی مضمون وجھوں پڑھائوںْ لئی پنجاب سرکار توں منگ کیتی جائے گی۔
-2پورے پنجاب دے ہر ضلعے وچوں پنجابی لوکائی نوں کھلا سدا دتا جائے گا کہ ایس اکٹھ وچ رلت کرے۔
ایس سلسلے دا تیجا اجلاس3فروری 2023ء جمعۃ المبارک نوں جمعے دی نماز مگروں ’’پاکستان پنجابی ادبی بورڈ‘‘ لاہور دی چھتر چھاویں ہویا۔ ایس اجلاس دی صدارت محترم جناب نذیر جوئیا صاحب (صدر : سانجھا ویہڑا قصور) ہوراں کیتی تے مجمانی دی ذمے واری ’’پاکستان پنجابی ادبی بورڈ‘‘ دی سیکرٹری ، مہاںْ لکھارںْ ، کہانیکار تے سوجھواںْ محترما پروین ملک ہوراں نبھائی۔
روایت مطابق اجلاس دی کاروائی اللہ تعالیٰ دے پاک کلام توں شروع ہوئی ۔ اوس توں بعد باجی پروین ملک ہوراں سارے رلتیاں نوں ’’جی آیاں نوں‘‘ آکھیاتے پچھلے اجلاس دی کاروائی بارے جانکاری دتی جہڑی کہ مختصر طور تے ایتھے درج کیتی جا رہی اے:
’’20جنوری 2023ء نوں 02:30وجے دوپہرے ’’پاکستان پنجابی ادبی بورڈ‘‘ دے دفتر ’’ماں بولی دیہاڑ 2023ء‘‘ منائوںْ لئی وچار اکٹھ ہویا۔ صدارت محترما ثروت محی الدین ہوراں کیتی تے رلتیاں وچ ۔ عباس علی صدیقی، محمد اکرم، ڈاکٹر دلشاد ٹوانا، مشتاق صوفی، مدثر اقبال بٹ، علی بابر بٹ، الیاس گھمن، جاوید پنچھی، محمد منیر شیر وانی، حمید رازی، مسرت کلانچوی، نذیر جوئیہ ، بلال کمیانا، بابانجمی، اقبال جھکھڑ، حسین صادق، نور العین سعدیہ، عباد نبیل شاد، علی عثمان باجوا، احتشام کاظم، سید ساحر عباس، ماہم نور تے پروین ملک جی دے ناں شامل سںْ۔
اوس وچار اکٹھ وچ جہڑے فیصلے کیتے گئے اوہناں بارے مختصر جہی جانکاری انج اے: -1پہلے اکٹھ وچ کیتے گئے فیصلیاں بارے گل بات کیتی گئی تے جہڑے کم توڑ نہیں سںْ چڑھے اوہ چھیتی مکائوںْ لئی آکھیا گیا۔
-2’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ تے نکے موٹے خرچیاں لئی اکٹھ دے رلتیاں ولوں 16000روپے نقد اکٹھے ہوئے۔
-3پروفیسر عباد نبیل شاد نے اک تجویز دیندیاں آکھیا : ’’اک ہفتا چھڈ کے تِن چار ممبر رل کے کالجاںتے یونیورسٹیاں وچ جا کے اُستاداں نوں ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ تے آئوںْ دا سدا دیاں گے تے ایہ وی آکھاں گے کہ ’’پڑھیاراں نوں نال لے کے آئو‘‘۔
-4سوشل میڈیا تے ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ دی پبلسٹی کرںْ لئی کمیٹی بنائی گئی جہدا کوآرڈینیٹر محترم جناب مدثر اقبال بٹ نوں بنایا گیا ۔ علی عثمان باجوا، جاوید پنچھی تے یوسف پنجابی نوں ممبر مقرر کیتا گیا۔ علی عثمان باجوا نوں فیس بُک اُتے اک مہینا اشتہار چلائوںْ لئی دس ہزار (10000) نقد دتے گے۔
-5علی عثمان باجوا نے پروگریسو سٹوڈنٹس کونسل تے پنجاب سٹوڈنٹس کونسل نال ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ تے آئوںْ بارے گل بات کرںْ لئی آکھیا‘‘۔
دوسرے اجلاس دی ساری کاروائی دسںْ توں بعد تیجے اجلاس دے صلاح مشورے شروع ہوئے تے رلتیاں نے اک دوجے نال اپنے اپنے وچار سانجھے کیتے۔سب توں پہلاں پروفیسر عباد نبیل شاد ہوراں گل بات کردیاں دسیا کہ :
’’لاہور دے جہناں کالجاں وچ جانا اے اوہناں دے ناواں تے فون نمبراں دی لسٹ بنا لئی گئی اے ۔ اوہ لسٹ کجھ انج اے:’’گورنمنٹ دیال سنگھ کالج لاہور، گورنمنٹ کلیۃ ا لبنات ڈگری کالج لاہور، گورنمنٹ سول لائنز کالج لاہور، گورنمنٹ ایم اے او کالج، گورنمنٹ کالج برائے خواتین مصطفی آباد، گورنمنٹ گریجو ایٹ برائے خواتین شاد باغ، گورنمنٹ عائشہ ڈگری کالج ٹمبر مارکیٹ، گورنمنٹ گریجو ایٹ کالج شالیمار، گورنمنٹ گریجو ایٹ کالج برائے خواتین سمن آباد، گورنمنٹ گریجو ایٹ کالج برائے خواتین وحدت روڈ، گورنمنٹ خواجہ رفیق شہید کالج، ایہناں کالجاں توں علاوا، کاہنہ، رائے ونڈ، شاہدرہ عباس نگر، گلشن راوی، کینٹ کالج، ریلوے روڈ، لاہور کالج یونیورسٹی ، ٹائون شپ، اورنٹیل کالج ۔ ایہناں سارے کالجاں وچ جاںْ پچھاںْ والے پروفیسرز لگے ہوئے نیں جہناں نال گال بات کیتی جا سکدی اے تے اوہناں پروفیسراں نوں نال لے کے ٹریا جا سکدا اے‘‘۔
محترم جناب الیاس گھمن ہوراں گل بات کردیاں : ’’اسیں ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ پورے پنجاب وچ منائونا اے ۔ جہنے وی ضلعی ہیڈ کوارٹر نیں ساریاں وچ مختلف تنظیماں منا رہیاں نیں۔ ایس حوالے نال ’’پنجابی زبان تحریک‘‘ ہر پنجابی پیارے نال تعاون کر رہی اے۔ سب توں وڈا اکٹھ لاہور وچ ہونا اے ۔ کیونکہ لاہور صوبائی دارالحکومت اے ۔ جہڑے لاہور دے نیڑلے شہر نیں اوہناں وچ بنیاں پنجابی تنظیماں نوں سدا اے کہ اوہ لاہور پریس کلب آ کے ایس دیہاڑ نوں بھرویں ڈھنگ نال منائون وچ ساڈے بانہ بیلی بنن۔ ایس حوالے نال سارے بندو بست کر لئے گے نیں‘‘۔
’’سانجھا ویہڑا پنجاب‘‘ دے چیئرمین محترم جناب احمد اقبال بزمی ہوراں گل بات کردیاں آکھیا:
’’جے پندرھاں دناں وچ اسیں سارے پنجابی پیارے مل کے پندرھاں توں وِیہ یونیورسٹیاں تے کالجاں وچ جا کے اُستاداں تے پڑھیاراں نوں ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ دی اہمیت بارے دسیے تے’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ وچ رلت کرںْ دی پریرنا دیئے تے ایہ بہت وڈا کم ہووے گا۔ کیوں جے ساڈے ’’ماں بولی دیہاڑ اکٹھ‘‘ وچ بہت سارے اُستاد تے پڑھیاڑ شامل ہو سکںْ گے‘‘۔ اوہناں دے ایس مشورے نوں بہت چوکھا سراہیا گیا۔
پروفیسر ڈاکٹر سعید بھٹا ، چیئر مین : شعبا پنجابی جی سی یونیورسٹی لاہور نے اپنی گل بات کردیاں آکھیا: ’’پنجابی پیاریاں دا اک وفد ساڈی یونیورسٹی وچ تشریف لیاوے تے اوہ یونیورسٹی دے پڑھیاراں نال نہ صرف ’’ماں بولی‘‘ دی اہمیت بارے گل بات کرے سگوں 21فروری ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ تے ہون والے اکٹھ وچ رلت کرںْ دی دعوت دیوے۔ جدوں یونیورسٹی توں باہر دے سوجھوان پڑھیاراں نال گل کردے نیں تاں پڑھیار اوہناں دی گل دا بہت چوکھا اثر لیندے نیں ۔ اج توں پہلاں وی جی سی یونیورسٹی دے پڑھیار ہر ورھے ’’ماں بولی دیہاڑ‘‘ دے اکٹھ وچ بھرویں رلت کردے نیں ‘‘۔
ایس توں بعد وچار اکٹھ دے رلتیاں نوں چاہ نال شکر پارے تے جلیب پیش کیتے گئے۔ ایس وچار اکٹھ دے رلتیاں وچ’’ نذیر جوئیہ(سانجھا ویہڑا قصور) ،الیاس گھمن (قائد : پنجابی زبان تحریک) ، بابا نجمی (پنجابی میڈیا گروپ)، اقبال جھکھڑ (پنجابی میڈیا گروپ)،پروین ملک (پاکستان پنجابی ادبی بورڈ)، پروفیسر عباد نبیل شاد (گورنمنٹ اسلامیہ گریجوایٹ کالج ریلوے روڈ لاہور)، احمد اقبال بزمی (سانجھا ویہڑا قصور)، عمیر اقبال عمیر(سانجھا ویہڑا قصور)، سعید بھُٹا (جی سی یونیورسٹی لاہور)، مشتاق صوفی(پاکستان پنجابی ادبی بورڈ)، نور العین سعدیہ(شاد مان کالونی لاہور)، ماہم نور (پاکستان پنجابی ادبی بورڈ)، ڈاکٹر ایم ایچ بابر( کوآرڈینیٹر پاکستان پاک برٹش آرٹس انٹرنیشنل)تے راقم جاوید پنچھی (چیئر مین: پنجاب قومی ستھ)‘‘ شامل سن،