بے قدری

ڈاکٹر سلیمان عبداللہ ڈار
ایس کالم دا عنوان بے قدری ای ہونا چاہیدا اے۔ ہو سکدا اے خوش ذوق قارئین سوچن کہ محبوب حقیقی بارے پیار بھرے کالم جہڑے تسیں ایہناں صفحیاں اتے پڑھدے رہندے او اوہناں وچ لفظاں دی نشست برخاست راونی نال وگدی ہوئی ندی والی ہونی چاہیدی اے۔ ایہہ عنوان ذرا تلخ تے ہے مگر مناسب ایس لئی اے کہ منفی رجحانات والے ایس عنوان دے اندر وی اک محبت لکی اے۔ محبت دے لوازم اتے پورے نہ اترن والے عاشق محبت دے پل صراط توں لنگھن والے عاشق صادق محبت دی معاذ اللہ توہین توں ہر دم ڈرن والے محب کہ ایمان وی تے امید تے خوف دے وچ رہندا اے۔ عاشق ڈردے ڈردے محبت کردا اے تے کردے کردے ڈردا اے۔ اوہنوں ہر لحظہ ایہہ خطرہ دامن گیر رہندا اے کہ دکھرے اگلے پیری لغزش پا نال واسطہ نہ پے جاوے ۔ کدھرے کوئی انج دا کم میرے کولوں نہ ہو جاوے کہ میرا پیارا مالک ناراض ہو جاوے۔ انج تے عاشق دی زندگی وچ جنے وی کم ہو جاندے نیں جنی وی دلچسپیاں ہوندیاں نیں اوہ مالک دی محبت ای دے رنگ ہوندے نیں۔ چاہت دے رنگ ہوندے نیں‘ الفت کدی کسی رنگ وچ ہویدا ہوندی اے تے کدی کسی دوجے رنگ وچ رنگ ای رنگ ساجن دے سنگ تے فیر سنگ سنگ عمر بھر زندگی فیر قوس قزح دے رنگ دل دے آکاش اتے پھیلدے جاندے نیں۔ اک اک قطرہ Prismبندا جاندا اے۔ سائنس دان تے ایہو کہندے نیں جدوں مینہ پووے تے دوجے پاسوں سورج نکل آوے تے ہر ہر قطرے اتے چانن پیندا اے تے منعکس ہو کے ست رنگاں وچ تقسیم ہوجاندی اے۔ سائنس داناں نوں کیہ خبر کہ محبوب حقیقی دی محبت دے ست اٹھ نہیں لکھاں ارباں کھرباں رنگ نیں جیویں محبوب حقیقی خود بے مثل اے اوسے طرحاں اوہدی محبت تے اوہدی محبت دے سارے رنگ نہ جانے کنی قسماں دے نیں۔ کدی ایہہ محبت کسی یتیم دے سر اتے ہتھ پھیردے ہوئے اجاگر ہوندی کدی قرض خواہ نوں ہور ڈھیل دیندے ہوئے نکھردی اے۔ کدی مسکین نوں کھانا کھوان وچ نظر آندی اے۔ کدی بظاہر اپنی اہانت کروان وچ وکھائی دیندی اے۔ کدی معزز ہو کے وی ساجن لئی بے عزت ہون وچ پنہاں ہوندی اے۔ کدی لک لک کے کسی مفلس دی مدد کرن وچ عیاں ہوندیا ے۔ راقم دے اک عزیز سن۔ صاحب ثروت سن‘ اکثر کہیا کردے سن زکوٰۃ اوہنوں دینا ہووے گی جتھے اوہ ’’لگے‘‘ جو رشتے دار(کسی غلط فہمی دی وجہ نال) اوہناں نوں گالاں دیندے سن اوہ اوہناں نوں لک لکا کے زکوفۃ دتا کردے سن۔
بے قدری تے دنیاوی مالک نوں برداشت نہیں مالک حقیقی نوں کیویں برداشت ہووے گی۔ بے قدری اک خطا اے جہنوں مالک معاف کر دیندا اے۔ دھن جگرا مالک دا اے جو ساری دی ساری طاقتاں قدر تاں دا مالک اے فیر وی درگز ر کردا اے حالانکہ دنیاوی محبتاں وچ وی ویکھیا جاوے تے قدرنہ کرنا بہت وڈا جرم اے۔ محبت دی راہواں تے اک ناقابل معافی فردگزاشت اے مگر کیہ کہنے مالک دے تے خالق دے بندے نوں شرمندگی توں خجالت نال نارسائی توں ندامت توں بچا کے ایہہ احساس وی نہیں ہون دیندا کہ ایہدے کولوں اینا وڈا جرم سرزد ہویاانج تے مالکاں دی ساری صفتاں ای کمال کیتیاں نیں مگر درگزر والی رحمت والی معاف کر دین والی صفت ایسی اے کہ راقم دے اک بزرگ فرمایا کردے سن۔اک واری محبوب حقیقی دی ساری صفتاں دی دوڑ لگی تے رحمت والی صفت سب توں اگے نکل گئی سی۔
بندہ جوں قدر کرن لگے محبت وچ سب کجھ وار دیوے ہر حکم دے تابع ہو کے ہر خواہش نوں تج دیوے تے خالق اپنے اسرار دا کجھ حصہ محبت دے سامنے کھولدا اے۔ اٹھدے نیں حجابات تے ملدے نیں مقامات کھلدے نیں۔ مناقب علم الیقین کیہ اے؟ ایہہ دلائل عقلیہ توں نہیں کھلدا ایہہ ذوق توں وجود توں ہق دی گواہی نال تے امرونواہی نال تعلق بنان تے سامنے آندا اے۔ حجابات بشری دے اٹھ جان توں محب دے دل دے بالکل عین سامنے نور حقیقت دا ظہور ہون لگدا اے۔ فیر بندے نوں قطعیت دا پتہ چلدا اے۔ اللہ جل شانہ دے وعدیاں اتے اعتبار آندا اے۔ قلب نوں پیار آندا اے فیر دل نوں اطمینان دی بے بہا دولت میسر آندی اے۔ ایہدے نتیجے وچ دنیاوی فیدے تے نظر دے سامنے توں خس و خاشاک وانگوں دور بہہ جاندے نیں۔ بندہ 99 دے پھیر توں نکل کے اک آرام اک سکون تے اک استراحت دی دنیا وچ چلا جاندا جتھے جا کے ساری دی ساری دنیاوی تھکاوٹاں دور ہو جاندیاں نیں ایسے طرحاں محب اک ایسے عالم وچ پہنچ جاندا اے جہڑا عارف بااللہ لوکاں دا عالم اے۔
ایہہ اوہناں دی دنیا اے تے اک انوکھا جہان اے اوہ مجازی طور تے ایس دنیا وچ ہوندا اے مگر حقیقی طور تے احوال و مقامات دی روحانی دنیا دے سفر اتے نکلدا اے کہ قدر کرن والیاں نوں محبوب حقیقی انج دا ای صلہ عطا کردے نیں۔
راہ سلوک دے باسیاں لئی قدر اک چانن اے۔بے قدری انھیرا اے قدر کرن والا انسان یا صوفی اپنے جسم جان وچ باہروں اندر توں پیدا ہون والی وحشی خواہشاں دے مقابل اک ارادہ پیدا کردا اے۔ اک قوت دی داغ بیل پاندا اے جہڑی تکمیل نوں پہنچے تے بندہ رب کولوں عرض کردا اے۔
’’میرے مالک میرے دل وچ کوئی خواہش اے نہ ای کوئی تمنا۔ میں تیرے کولوں تینوں ای منگنا واں مینوں ہور کجھ وی نہیں چاہیدا۔ مینوں دنیا دے ایہناں نقشیاں ایہناں شیواں تے ایہناں دے پیچ و خم کولوں بچا کے اپنا بنا لے۔ فرعونی سوچاں دا توڑ صرف تے ضرب کلیمی رہن تے تیرا پیار اے ایہہ دونویں مینوں دان کر دے۔ دنیا دے ہر دکھ توں مینوں انجان کر دے‘‘۔
جدوں بار بار محب ایہہ دعا کرے تے اندر دا کاٹھ کباڑ دلوں نکل جاندا اے۔ دل تے خود محب نوں پکار پکار کے کہندا اے۔
باہر وں بوکر بھاری چھڈ دے
سُٹ اندر دا کو ڑا
جے کر تینوں یار بلاوے
بَھن چھڈ ہتھ دا چوڑا
دل ای انسان نوں قدر کرن تے ابھاردا اے۔ا یہہ چھوٹا جیا لوتھڑا انسانی جسم تے دماغ اتے سوچاں اتے اعمال اتے افعال اتے لین دین تے تنازعیاں اتے حاوی ہوندا اے جے ایہدے وچ قدر کرن والی صلاحیت در آئی تے جسم دا نظام درست ہو جاندا اے۔ احبام درست ہو جان تے دنیا دا نظام درست ہو جاوے ترقی یافتہ ملک ترقی پذیر ملکاں دا لہو چوسنا بند کر دین گروزنی چیخنا افغانستان‘ شام تے عراق وچ کٹے پھٹے اعضا تے جنگاں پاروں گل سڑ جان والے جسماں دی سڑاند نال ایہہ سوہنی زمین بچ جاوے۔
قدر کرن والے دل دی پاکیزگی اتے زور دینے آں دل دی طہارت اتے مائل کرنے آں۔ ساڈا سرمایہ صرف دل اے ایہدی قدر کرنا ہووے گی تے ایہو ساڈی منزل اے مگر اسیں کیہ کریے؟ دل نوں ذہن و گمان وچ مصروف کرنے واں انج اپنے ویلے نوں اوہناں شیواں وچ ضائع کرنے آں جہناں وچ ضائع نہیں کرنا سی۔ دل نوں پاکیزہ رکھنا ہووے گا۔
نہائے دھوئے کا بھیا ،جو من میل نا جائے
من دی دنیا تے تن دی دنیا دا فرق سمجھنا ہووے گا۔ دل کوئی ڈسٹ بن نہیں ایہدے وچ اعمال تے اخلاق دے جواہر بھرے ہون تے ایہہ اک خزانہ اے ۔ اک خزانہ اللہ والیاں دا دل اے ایہدے وچ خالق دی محبت اے بندہ اپنے مالک خالق دی پالن والے دی پردہ پوشی کرن والے رب دی چاہن والے اللہ دی اپنے کریم مالک دی معاذ اللہ استغفراللہ بے قدری کیوں کردا اے۔ا یہدا وڈا کارن دنیا دی محبت اے مال دی محبت اے‘ مال دی محبت اے‘ پیسے دا لالچ اے جہدے دل وچ ایتھے ہور رہن دی خواہش اے اوہ کسی نہ کسی درجے وچ کسی نہ کسی شکل وچ دین دی نیکی دی علم و فضل دی بے قدری دا مرتکب بو سکدا اے۔ ایس دنیا دی عارضی رنگینیاں ای ایسیاں نیں کہ عموماً بندہ اوہدے وچ ڈب کے رہ جاندا اے۔ ہن قدر کون کرے گا جہڑا دنیا دی محبت نوں دلوں کڈ سکے جہڑا خود نوں مسافر سمجھے جہڑا خود نوں حقیقی محبت والی راہ دا راہیس مجھے جہڑا اپنی جیبوں مال خرچ کر کے دل ای دل وچ اپنے محبوب حقیقی نوں کہے اے اللہ! میں عرش الٰہی ول نظر کر کے تینوں دل دی گل کہہ رہیا واں جہنوں توں میرے کہن توں پہلاں ای جان لیتا اے کہ میں تیرے رب ہون تے تے سرکار دو عالمؐ دے سچے تے آخری رسول ہون تے راضی ایہہ مسکین ایہہ قلاش لوک ایہہ نادار ایہہ معاشرے دے ٹھکرائے ہوئے لوک میرے رشتے دارنہیں نیں میں تے ایہناں دے نام وی نہیں جاندا مگر میں ایہناں نوں اپنی جیبوں جنا ہو سکے مال دے دینا واں۔ ایہہ سچ اے کہ میں ایہہ روپے اپنے پلیوں نہیں دیندا تیرے دتے ہوئے طیب رزق ای توں دینا واں )مگر میں صرف تیری قدر کرنا چاہنا واں۔ میں تیرے تے جان و دل وارنا چاہنا واں۔ میں ایس گل توں ڈردا ای رہنا واں کہ مسکیناں لئی میرے ولوں کوئی نازیبا بیان نہ ہووے۔ سوالی کوئی ہووے کنج دی ای کیوں نہ ہووی اوہنوں جھڑکنا بڑی بے قدری ہوندی۔ جہناں لوکاں نوں اللہ نے اتے والا ہتھ عطا کیتا اوہدے وچ اوہناں دی کسی خوبی تعلیم ڈگری یا میڈل دا کوئی حصہ نہیں سی بس محض سچے مالک نے کرم کردتا (تے اوس سچے مالک نوں سچا ساجن ای بنا لو) کوئی سوالی خود تے آپ دے در تے نہیں آندا اوہدے دل وچ اللہ گل پاندا اے۔ میرے پیارو آن والے نوں نہ ویکھنا بھیجن والے نوں ویکھنا۔ جہڑے مالک نے اینے کرم کیتے اوہدا کوئی لحاظ ای نہ کرو کوئی دید ای نہ ہووے کوئی تواضع ای نہ ہووے تے خالق میرے بارے کیہ سوچے گا کیہ گمان کرے گا گو کہ اوہ ہر سوچ توں ہر گمان توں وراء الورا اے۔ ایہہ سارے نظام شمسی اوہدی اک سوچ اک خیال توں ای کن فیکون ہوئے جہڑے دن اوہدا ایدھروں خیال ہٹ گیا جہڑے دن اوہنے ساڈی ایس زمین توں ایس کرہ ارض توں اعراض کیتا ایہہ سب کجھ ٹٹ جاوے گا۔ ریزہ ریزہ ہو جاوے گا۔لوک اوہنوں قیامت کہن گے حالانکہ ایہہ صرف سچے مالک دا خیال اوہدا دھیان ہٹ جان دا شاخسانہ ہووے گا۔
قدر کرن والیاں نوں راتاں نوں اٹھ کے رونی والیاں نوں صدیقین نوں شہیداں نوں صالحین نوں اوہنے محسنین کہیا ایہہ کیسا کرم اے۔ یعنی پنجابی
وچ انج آکھو کہ بندے نوں وڈیانے والی گل اے)پیار دے سودے نیں۔ ایہناں سودے بازی تے ہوندی نہیں صرف عطا ای عطا اے فضل ای فضل اے۔ بندہ رب دے شایان شان قدر کر ای نہیں سکدا ایہہ کیسا پروٹوکول اے! بندے نے قدر کیتی یاد کیتا اپنایا اپنا بنا لیتاتے خالق اپنی تجلیات وچوں اک ہلکا جیا جھروکا بندے دے دل اتے وا کر دیندا اے بندے دی اکھ دے سامنیوں اک پردہ جیا سرکدا اے تے اوہ حیران و ششدر رہ جاندا اے۔ اینی جئی قدر دا اینا وڈا انعام گندے مندے بندے نے ایہہ تے سوچیا وی نہیں ہووے گا۔
بے قدرا دل تنگ ہوندا اے دل دی تنگی تے غفلت دا سب توں وڈا کارن دنیاوی محبت اے۔ ساڈے ایتھے پنڈاں وچ اک ضرب المثل بولی جاندی اے۔د رانتی دے اک پاسے نوکیلے کنگرے ہوندے نیں۔ دنیا دے دونویں پاسے دناندے دناندے ہونے نیں۔ اللہ والے ایس دنیا وچ رہ کے وی آلودہ دنیا نہیں ہوندے۔ دنیا دی بے ثباتی دا تصور اوہناں دے ہاں بڑا ڈونگھا ہوندا اے۔ دنیا دی چکی وچ عموماً اپنے پرائے دونویں پاٹ پیس کے رکھ دیندے نیں۔ کوئی موٹا پسیا کوئی باریک پس گیا۔ شور مچان توں کجھ وی حاصل نہیں ہووے گا جو پس گیا اوہدی ہستی خاک ہوئی۔ بھگت کبیر بنگال نال تعلق رکھدے سن۔ بڑے ای محبت کرن والے تے اللہ جل شانہ دے سچے دوست سن۔ فرماندے نیں:
چلتی چاکی دیکھ کے دیا کبیرا روئے
دوئی پٹ بھیتر آئی ثابت گیا نا کو ئے