شہزادہ ہیری نے کتاب کیوں لکھی؟

نور خان لودھی
ساڈے وچوں ہر کسی نے اپنے بچپن وچ نانی‘ دادی تے دوجے بزرگاں کولوں کہانیاں ضرور سنی ہون گئیاں۔ ایہناں کہانیاں وچ بادشاہ‘ ملکہ ‘ شہزادے تے شہزادیاں ضرور ہوندیاں سن۔ کہانیاں گھڑن یا لکھن والے انسانی فطرت نوں مدنظر رکھ کے ای کہانیاں دے پلاٹ ترتیب دیندے سن۔ انسان ہر اوس چیز بارے جاننا چاہندا اے جہڑی اوہدی پہنچ توں دور ہووے۔ جیویں اج دا میڈیا اقتدار دے ایواناں‘ حکمراناں تے سیاست دے مہراں بارے ای بوہتی خبراں دیندا اے۔
ایس طرحاں ہر دور وچ عوام نوں شاہی خاندان دے افراد‘ اوہناں دے عماملات تے محل دی اچی دیواراں دے اندر ہون والے ہر جوڑ توڑ بارے جانن دی خواہش ہوندی سی۔ ایسے تناظر وچ اوہناں دناں برطانوی شاہی خاندان توں قطع تعلق کرن والے شہزادہ ہیری دی کتاب (Spare) سپیئر دے چرچے نیں جہنے ایس مہینے مارکیٹ وچ آندے ای دھوم مچا دتی۔ دکاناں ادھی رات نوں ای کھل گئیاں‘ خریداراں دا رش لگ گیا۔ شاہی خاندان نوں چھڈ کے بیوی بچے سنے سمندر پار جا وسن والے شاہ برطانیہ دے چھوٹے پتر ہیری دے لہجے وچ جہڑی کڑواہٹ اے‘ دنیا بھر دا میڈیا ایہدا خریدار اے کیوں جے ہیری ایس گھر دا بھیدی اے جہدے بارے جاننا عوام دی فطری خواہش اے۔
کتاب لکھن دا اعلان کیتا تے لوک ایہدا شت نال انتظار کرن لگ گئے۔ایہدے اتے گینز بک آف ورلڈ ریکارڈ دی ڈور ہلی‘ اوہنے کھوج لایا تے دسیا کہ برطانیہ‘ امریکہ تے کینیڈا وچ سپیئر نے فروخت دے پہلے دن ای 14لکھ30ہزار توں ودھ کاپیاں فروخت ہون دا عالمی ریکارڈ بنا لیتا۔ ایس توں پہلاں سب توں ودھ کتاباں فروخت کرن دا ایہہ ریکارڈ امریکہ دے پچھلے صدر باراک اوباما دے کول سی جہناں دی کتاب پرومس لینڈ2020 دی 8لکھ 87ہزار کاپیاں فروخت ہوئیاں سن۔
شہزادہ ہیری دی سرگزشت سولہ زبانان وچ شائع ہوئی اے۔ ایس متنازعہ سوانح حیات دی نقول دا ہسپانوی ترجمہ غلطی نال سپین دے بازار وچ آ گیا سی جہدے مگروں متعدد انکشافات سامنے آئے سن حالانکہ مگروں سپین وچ ایہدی کاپیاں دکاناں توں فوراً ہٹا لیتی گئیاں لیکن اوس ویلے تک ایہہ کتاب میڈیا دے ہتھ لگ چکی سی۔ لیک ہون والی خؓراں نے ایس کتاب دی منگ ہور وی ودھا دتی تے کتاب دے پبلشر نے تدیق کیتی کہ ایس سوانح عمری نے بطور نان فکشن بک عالمی ریکارڈ بنا لیتا اے۔
منے پرمنے برطانوی بک سٹور واٹر سٹون دے مطابق پرنس ہیری دی کتاب حالیہ 10سال وچ بھاری ترین پیشگی طلبی اتے حاصل کرن والی کتاباں وچوں اک اے۔ ہیری نے کیہ کیہ انکشافات کیتے نیں اوہدی تفصیل وچ جان توں پہلاں اوہناں دا ایہہ بیان وی اہماے جہدے وچ ہیری نے کہیا اے کہ اوہناں نے اپنی کتاب سپیئر وچ شاہی خاندان توں متعلق بہت سارے معاملیاں دا انکشاف نہیں کیتا تے اوہ چاہندے نیں کہ دنیا نوں اوہدی خبر نہ ای ہووے تے چنگا اے۔ فرانسیسی خبر رساں ادارے دے مطابق شہزادہ ہیری نے اک انٹرویو وچ کہیا کہ اوہناں دے کول ایس قدر مواد موجود اے کہ اوہ اک ہور کتاب لکھ سکدے نیں۔موجودہ کتاب نوں وی اوہناں نے دانستہ گھٹ کر کے ادھا رکھیا اے یعنی 800 صفحے سن تے 400رن دتے۔ شہزادہ ہیری دی والدہ لیڈی ڈیانا نے 1992وچ اینڈریو مورٹن دے نال رل کے ڈیانا ہرٹروسٹوری نامی کتاب لکھی سی۔ تن دہائیاں مگروں ایہہ کارنامہ ہیری نے انجام دتا اے۔
کتاب وچ ہیری دا ایہہ دعویٰ شامل اے کہ اوہناں دی بیوی میگن بارے بحث دے دوران اوہانں دے بھراں ولیم نے اوہناں اتے ہتھ چکیا۔ ہیری دا نومری وچ منشیات دے استعمال دا اعتراف‘ کنوارہ پن گوان دی تفصیلات تے ایہہ دعویٰ وی کتاب وچ شامل اے کہ اوہناں نے برطانوی فوج دے نال افغانستان وچ خدمات انجام دین دے دوران 25 افراد نوں ہلاک کیتا۔ ایس دعوے تے طالبان سیخ پا نیں تے اوہناں نے ہیری نوں سخت تنقید دا نشانہ بنایا اے۔ شہزادہ ہیری نے اپنی کتاب وچ کسی نوں نہیں بخشیا۔ کسی اتے گھٹ تے کسی اتے بھرواں نشتر چلائے نیں۔ کوئی لحاظ رکھے بغیر جہڑے انداز نال اوہناں نے شاہی خاندان دے ڈھڈ توں کپڑا چکیا اے اوہدے توں ہیری نوں ہمدردیاں حاصل ہوئیاں نیں یا نہیں لیکن برطانوی شہری راز افشآنی دے ایس عمل توں ہیری کولوں ناراض نظر آندے نیں۔ مارکیٹ ریسرچ کمپنی یوگوو دے اک سروے وچ دعویٰ کیتا گیا اے کہ ہن 64 فیصد لوک شہزادے بارے منفی نقطہ نظر رکھدے نیں تے میگن بارے وی اکثریت دا نقطہ نظر انج د ا ای اے۔
شہزادہ ہیری دی کتاب وچ ہون والے انکشافات تے شاہی خاندان ولوں اجے تک کوئی بیان سامنے نہیں آیا۔ لوکاں دے تجسس دی گل کریے تے سرکاری ریٹنگ دے اعدادوشمار دے مطابق کئی دناں تک جاری رہن والے ٹی وی ٹریلرز تے اخباراں وچ لیکس مگروں وی 41 لکھ لوکاں دی نسبتاً گھٹ تعداد نے برطانیہ دے آئی ٹی وی دے نال ہیری دے پہلے انٹرویو نوں ویکھیا۔ ایہہ اوہو انٹرویو اے جہدے وچ ڈیوک آف سسیکس نے کہیا سی کہ نوزائیدہ پتر دی جلد دی رنگت بارے تبصرے ہوئے۔ انج دے تبصرے دلوز سن مگر ہیری تے میں کدی شاہی خاندان اتے نسل پرستی دا الزام عائد نہیں کیتا۔ برطانوی اخبار ٹیلی گراف نوں دتے گئے انٹرویو وچ شہزادہ ہیری نے واضح کیتا کہ کھلے عام اپنی شکایتاں دے اظہار دا مقصد شاہی خاندان نوںنقصان پہنچانا نہیں بلکہ ایہہ اوہناں دی ذمہ داری اے کہ اوہ اصلاح کرن تاں جے شہزادہ ولیم دے بالاں نوں محفوظ کیتا جا سکے۔ کتاب وچ ہیری دا کہنا اے کہ اوہ اپنے والد تے بھراں دے نال رابطیاں دے منقطع ہون دے باوجود اوہناں دے نال مفاہمت چاہندے نیں لیکن اوہناں نے کہیا کہ ذمہ واری اوہناں اتے عائد ہوندی اے۔
اپنی کتاب وچ شہزادہ ہیری نے اپنے والد شاہ چارلس سوئم نوں جذباتی طور تے مفلوج قرار دتا تے کہیا کہ اوہ بچپن وچ دھونس تے دبائو دا نشانہ بندے رہے نیں۔ تاہم اوہناں نے شاہ چارلس دی تعریف وی کیتی تے کہیا کہ اوہ پیار کرن والے والد نیں جہناں نوں شیو مگروں چہرے اتے فرانسیسی لوشن لانا پسند اے۔
ہیری نے اپنے پیو شاہ چارلس اتے تنقید دا ہتھ ہولا رکھیا اے تے اوہناں دی دوستانہ تصویر کشی کیتی اے۔ باقی شاہی خاندان دے مقابلے وچ شاید اوہ اک واحد شخصیت نیں جہناں نوں چنگے لفظاں وچ یاد کیتا گیا اے۔ ہیری اپنے پیو نوں ’’پا‘‘ کہہ کے مخاطب کردے نیں تے کہندے نیں کہ اوہ اک حساس تے کتابی سخصیت دے مالک نیں تے ایہہ کہ شہزادی ڈیانا دی موت مگروں اوہ میرے (ہیری)نال جذباتی تعلق قائم کرن وچ مشکل مرحلیاں توں لنگھے۔
چارلس ہن برطانیہ دے نویں بادشاہ نیں تے اوہناں نوں فیصلہ کرنا ہووے گا کہا یس کتاب وچ شاہی خاندان دے دوجے ارکاناں اتے جیویں حملہ کیتا تیا‘ ایس صورتحال توں کیویں نمٹیا جاوے۔ اپنی بھابی کیتھرین بارے گل کردیاں ہیری کہندے نیںکہ اوہناں نوں کدی میڈیا کیٹ تے میگھن دا موازنہ کرے۔ کتاب توں پتہ پتہ چلدا اے کہ کیتھرین نوں گلے ملنا پسند نہیں اے تے اوہ اپنا لپ گلوس کسی نوں دینا پسند نہیں کردیاں نیں۔اپنے شوہر ولیم وانگوں کیتھرین وی شاید عوامی سطح اتے ایس کتاب اتے گل نہ کرن۔
مبصرین دے مطابق ہیری نے میگھن مارکل بارے لکھن وچ کنجوسی یا احتیاط نال کم لیتا اے۔ اپنے شوہر لئی اوہ میگ نیں جنہاں نے ہیری دی زندگی بدل دتی۔ کتاب وچ ہیری نے میگھن نال ملن توں پہلاں دی زندگی اتے بوہتی گل کیتی اے تاہم میگھن دا اوہناں اتے اثر واضح اے۔ اوہ کہندے نیں کہ ایہہ کتاب لکھنا میگھن دے بغیر ناممکن ہوندا۔ میگھن ہیری دی زندگی وچ اک نجات دہندہ وانگوں آئے جہناں دی مدد نال اوہناں نوں آزادی تے خوشی دی زندگی ملی۔دوجے پاسے اک رائے ایہہ وی اے کہ میگھن نے اوہناں نوں شاہی ذمہ واریاں توں دور کردتا تے اوہدے اتے اوہناں نوں کدی معاف نہیں کیتا جا سکدا۔ کتاب وچ ہیری دے لہجے توں لگدا اے کہ اوہناں دی شاہی خاندان نال صلح اوکھی اے۔ برطانوی اخباراں نال اوہناں دی نفرت وی توقع توں ودھ گہری اے۔ ہیری کہندے نیںکتاب لکھن دا تجربہ بڑا دردناک سی لیکن ایہدا فیدہ وی ہویا۔
ہیری نے دسیا اے کہ اوہناں دی اپنے والد تے بھراں نال کافی عرصے توں گل بات نہیں ہوئی۔ سب توں ودھ طنز دے تیر ہیری نے اپنی سوتیلی ماں اتے چلائے نیں۔ہیری نے الزام لایا اے کہ کمیلا پار کرن اپنا تاثر بہتر کرن لئی میڈیا نال تعلقات بنائے تے اپنی ساکھ نوں سہارا دین لئی میڈیا اتے مہم چلوائی۔ تاہم کتاب دے اک باب وچ ہیری نے کمیلا دا ذکر کردیاں نرمی دا اظہار وی کیتا اے تے اوہناں دی تعریف کردیاں اعتراف کیتا کہ کمیلا اوہناں دے والد دی زندگی وچ خوشی تے امن لے کے وج آن۔
ہیری نے گھریلو تشدد دے متاثرین دی مدد لئی کمیلا دے کم نوں وی سراہیا اے۔ ہیری دی کتاب وچ سب توں ودھ سنسنی خیز حصہ اوہناں دی اپنے وڈے بھراں تے ولی عہد پرنس آف ویلز ویلم نال جھگڑے دا اے۔ کتاب وچ ہیری نے ولیم نوں سخت تنقید دا نشانہ بنایا اے تے دونویں بھراواں وچ تعلق اتے نواں چانن پایا اے کہ دونواں وچ تعلقات چنگے نیں۔
عام تاثر ایہہ سی کہ ایہہ دو ایسے بھراں سن جہڑے اک دوجے اتے بھروسہ کردے سن تے اپنی والدہ دی موت مگروں اک دوجے دا سہارا سن لیکن ہیری دی کتاب توں ظاہر ہوندا اے کہ انج نہیں سی تے دونواں وچ تلخیاں ورھیاں پرانیاں نیں۔ ہیری کہندا اے کہ ولیم مینوں سکول وچ اہمیت نہیں دینداسی۔ اک واری کچن وچ میرے اتے حملہ آور ہویا تے مینوں بھیڑی طرحاں ماریا پتیا۔ نفرت نال فقرے کسے‘ میری بیگم میگھن نوں وی ناپسندیدہ القابات نال نوازیا تے مستزاد ایہہ کہ مینوں نفرت نال دھکا دتا جہدے توں میں پیٹھ دے بل ڈگیا۔
تھلے کتے نوں خوراک دین والا برتن سی اوہ ٹٹ گیا تے وہدے توں مینوں زخم آئے۔ میرا کالا ہار ٹٹ گیا۔ کتاب وچ ولیم اک غصیلے وڈے بھراں دے روپ وچ نظر آندے نیں جہڑے اوہناں دے عوامی تاثر توں یکسر وکھرا اے جہدے وچ اوہناں نوں اک رحم دل شخصیت منیا جاندا اے تے پسند کتیا جاندا اے۔
ہیری دی کتاب اتے کینسنگٹن پیلس ولوں کوئی ردعمل نہیں دتا گیا بلکہ شاید اسیں ولیم نوں اپنی ذمہ واریاں اتے بوہتا ویلا صرف کردے ویکھدے آں تاں جے کتاب توں اٹھن والے طوفان توں دور رہن دی کوشش کیتی جا سکے۔