اکادمی ادبیات تے تجویزاں

لكهت:رابعہ رحمن

امن ساڈے معاشرے دی اوہ لوڑ اے جس لئی گھر گھر توں سفیراں دے لشکر نکلن دا ویلا آ چکیا اے۔ معصوم بچے دی خواہش وانگوں چن بوتل وچ بند کر کے کوبہ نوں روشنی ودھان نوں نکلنا پئے گا۔ جے تاریخ دے ورقے پلٹو تے شاعر سچل سرمست، خوشحال خان خشک تے جام درک نے اپنی شاعری تے قلم دے ذریعے ایسے بچے دی بوتل وچ بند ’’چن‘‘ دی چاندنی ودھان دی کوشش کیتی۔ اپنی تحریک ، جدوجہد تے کوششاں وچ کیہڑا کامیاب ہوندااے؟ کیہڑا ناکام؟ ایس دا فیصلہ تے ویلا معاشرہ تے حالات کردے نیں۔ جام درک دے بارے وچ اک وار الطاف قریشی نے کہیا کہ جام درک سانوں تہذیب دا درس دیندا اے۔ سچل سرمست نے جس معاشرے نوں صدیاں پہلے بیان کیتا اج معاشرے وچ ایسے تحریر دا عکس نمایاں اے۔ خوشحال خان نے کہیا سی میں پشاور نوں بارود تے اگ وچ سڑدا ویکھنا واں تے اج اوہ ای منظر نیں۔ قلم دی تحریر اک الہامی کیفیت اے۔ اک غیب دی خبر اے۔ ایہنوں کدی وی فروگذاشت نہیں کیتا جا سکدا۔ اک عام انسان دی اکھ توں ہٹ کے ویلے دی دبیزتہاں نوں پرت پرت کھولدے، بادِ سحری توں بادسر سر تیکر سارے رنگ، خوشبو، روشنی، تعفن تے ظلمت شاعر تے ادیب دی نگاہ ناز وچ شیشے وانگوں عکس بناندے چلے جاندے نیں تے فیر ایسے شیشے دی بدولت شاعر کہندا اے۔
محبت کی مری انتہا دیکھنا
عکسِ خوشبو صبا سے جْدا دیکھنا
ایہہ باریک بینی، ایہہ نگاہ ناز دی قلم افروز آشفتہ سری ایہہ تے ایہناں ای وڈے شاعراں تے ادیباں دا خاصہ رہی اے۔ قلم معاشرے دا آئینہ دار نہیں بلکہ علم افروز دانشور تے نفاد دی حیثیت نال ایس دے ہر مرض دی نبض اُتے ہتھ رکھے ہوندا اے۔ پشاور یونیورسٹی دے پروفیسر اویس قرنی نے اک خوبصورت گل کہی کہ کسے وڈے بندے دا جسم فنا ہو کے وی لوٹ آندا اے، معاشرے تے وطن نال محبت کرن والے امن دی سفیر گہرے مہیب سمندر توں ٹکران تے آبدارِ بحر توں چمک حاصل کرن دے برابر ہوندے نیں۔ خوشحال خان اپنی حکمت و دانائی وچ ایس نہج اُتے سن کہ امروز و فردا دے دقیق مسئلے دی گرہ اج وی ایہناں دی دانائی نال کھل سکدی اے۔ ایہہ گل یاد رکھن دی اے کہ ملک و قوم دا اختیار کدی میراث وچ نہیں ملدا۔ ایس لئی سانوں طاقت تلوار حکمت، تبلیغ تے عشقِ غلامی رسول اللہ تے مرد خدا دی لوڑ اے۔ ایہہ ہمیشہ انسان دے مدنظر ہونا چاہیدا اے کہ دشمن کدی طاقتور نہیں ہوندا۔ اسیں آپ کمزور ہونے آں۔ جدوں بندیاں تے قوماں وچ لالچ و حرص دے تنازعے ابھرن لگن تے باہر توں سٹے گئے بارود تے لائی گئی اگ نوں ودھن توں کوئی نہیں روک سکدا۔ ادب دی تلوار نال ہمیشہ امن تے عدل دی روشنی پھُٹدی اے۔قلم اج تیکر جیہڑا ضبط تحریر وچ لیایا اوہ خوشحال خان دا ہوئے جام درک سچل سرمست، بلھے شاہ، وارث شاہ، سائیں اختر حسین دا یا کسے ناخواندہ دور دراز علاقے دے کسے جھونپڑی وچ بیٹھے مفلوک الحال شاعر و ادیب دا جدوں اوہ پانی دے دو گھٹ ایس سرزمین توں پی لیندا اے تے سو ورھے تیکر وفا نبھاندا اے تے ایہہ اوہ ای وفاواں نیں جیہڑیاں قلم دے ذریعے پیشن گوئی کر کے ودھا دتیاں گئیاں۔ جس طرح ایہہ حقیقت اظہر امن الشمس اے کہ ’’پگڑی باندھنے والے سر تو ہزاروں ہیں مگر صاحبِ دستار بہت کم‘‘ایسے طرح توں رومانوی شاعری نوں ہمیشہ باطن دی جنگ سمجھیا جاندا اے پر مزاحمتی شاعری نوں معاشرے دی جنگ پر امن دے سفیر شعر ا ہون کہ ادیب، سیاستدان ہون کہ عوام، بیورو کریٹ ہون یا مُلا جے ایہناں وچ امن، وطن، انسانیت، خودداری تے عزت نفس نال سچی محبت جاگ اٹھے تے یقین جانو کہ ایہناں دے دلاں وچ ’’ خود پرستی‘‘ناپید ہو جاوے گی۔ ہن تے سانوں اوہ درس ودھانا اے جس دی خبر چودہ سو سال پہلے آئی سی۔ جیہڑے ساڈے اسلاف نے گلاں کہیاں ساڈی زندگیاں دا سرچشمہ نیں۔ اکادمی ادبیات دا قلم تے ادب نال بھرپور تعلق ایسے حوالے نال ڈاکٹر یوسف خشک نے اکادمی ادبیات پاکستان دے لہور مرکز دے تحت اہل قلم نال مکالمہ دے عنوان توں منعقدہ اک تقریب دی صدارت فرمائی۔ ڈاکٹر صاحب نے اپنی تقریر وچ کہیا کہ اوہ اکادمی نوں جدید زمانے دے تقاضیاں دے مطابق ڈھالنا چاہندا اے۔ ایس لئی ایس دی مطبوعات نوں ڈیجیٹائز کرن دا بندوبست کر رہے آں تے ایس حوالے نال منصوبہ زیر تکمیل اے۔ اوہناں نے کہیا کہ مختلف صوبیاں تے زباناں نوں اک دوجے دے قریب لیان تے پاکستانی ادب دے فروغ لئی ہر صوبے توں مختلف پاکستانی زباناں وچ وکھرے وکھرے رسالے جاری کیتے جان گے۔ نیز اکادمی دے شعبہ ترجمہ نوں وسیع تر پیمانے اُتے ترقی دین لئی بین الاقوامی زباناں دے ادب دے تراجم دا سلسلہ شروع کیتا گیا اے۔ مسعود اشعر نے ڈاکٹر یوسف دی تقرری نوں خوش آئند قرار دتا۔ ڈاکٹر خواجہ زکریا نے کہیا کہ ڈاکٹر یوسف نوں تدریسی تے ادبی ایکسپوئر حاصل اے جس نال سانوں بوہت مثبت تے اعلیٰ امیداں نیں کہ اکادمی ترقی کرے گی۔ تقریب وچ اہل قلم دی اک وڈی تعداد نے شرکت کیتی جنہاں وچ حسین مجروح ناصر عباس نیر، ڈاکٹر ناصربشیر،ڈاکٹر غافر شہزاد نیلم احمد بشیر،سلمہ اعوان،راقمہ تے بوہت سارے نابغہ روزگار ہستیاں نے شرکت کیتی تے ہر اک نے بہترین تجویزاں نال سرفراز کیتا۔ ایہناں تجویزاں وچ اکادمی نوں وسیع تر پیمانے اُتے ترجمے دے منصوبے شروع کرنے چاہیدے نیں خاص طور تے پاکستانی ادب نوں دوجی زباناں وچ ترجمہ کرن دی بوہت لوڑ اے۔