سمندر پار پاکستانی… پردیس دے دُکھ

پردیس اپنیاں توں دور کر دیندا اے، ڈالر، دینار، درہم، ریال تے پائونڈ کھانے آسان نہیں

فاطمہ جہان

پردیس کیہ اے، اے گل پردیسیاں نوں پتہ اے۔ دیس واسی ایہدے بارے وچ کجھ نہیں جاندے۔اوہ گل صحیح اے کہ کنداولے پریس اے تے جیہڑے وطناںتوں دور نیں اوہناں لئی پردیس کسے جیل توں گھٹ نہیں۔ بچپن وچ جد جہاز ویکھدے ساں، تے بڑی خوشی ہندی سی۔ پر جد پردیس وچ آئے تے پتہ لگیا پردیس کیہ ہُندا اے۔ دیس واسیاں نوں کیہ پتہ کہ دیس وچوں نکل کے پردیس وچ آنا کوئی خوش قسمتی نہیں۔ پردیس اپنیاں توں دور کر دیندا اے۔ ڈالر، دینار، درہم، ریال تے پائونڈ کھانے سوکھے نہیں۔ بڑے اوکھے پینڈے نیں۔ دیسی بھرا سمجھدے نیں کہ پردیس وچ پیسے درختاں اُتے لگدے نیںتےڈالر سڑکاںتےپئے ملدے نیں ۔ ایہو جیاکجھ نہیں اے۔
مٹی وچ مٹی ہوندے
اسیں وچ پردیس
گھر دے سکھاں نوں بھل بھل کے
بدلے دُکھ دے بھیس
چار چفیرے گھُپ ہنیرے
دِل دے ویہڑے کچے
سارے ایتھے ہک مک ہوئے
کیہ کوڑے کیہ سچے
گھر والیاں دیاں خواہشاں پوریاں کرن لئی پردیس وچ اپنا آپ فنا کر لئی دا اے۔ اک بندہ پردیس وچ آ جاوے تے پچھے پیو دے قرض دی فکر اوہدے واسطے تیار اے ، اوہ لتھ جاوے تے بہن دا ویاہ سر تے اے۔ ویاہ ہو جاوے تے اوہدا اپنا ویاہ آ جاندا اے۔ ماں پیو دے ہتھ وچ سارا خرچ ہُندا اے۔ اوہدی ووہٹی صرف نوکر بن کے رہ جاندی اے۔ پردیس وچ نخرے مُک جاندے نیں۔ اوتھے ماں نہیں ہندی۔ چاہ لان والی بھین نہیں ہوندی۔ لاڈ ہنڈان والا پیو نہیں ہوندا۔ جد پردیس ٹری دا اے تے ماں بوہت روندی اے۔ اوہ جاندی اے کہ اوہدے پُتر نوں باہر پردیس وچ کنیاں کٹھنائیاں کٹنیاں پینیاں نیں۔
گرم ملکاں دی گرمی ہووے یا یورپی ملکاں دی ٹھنڈ۔ درہم، دینار، ریال، ڈالر، پائونڈ کھان واسطے سویر توں لے کے رات تیکر کنیاں سختیاں سہندے نیں۔ لمیاں لمیاں شفٹاں لاندے نیں۔ اوور ٹائم لیندے نیں۔ کہیو جئے وی حالات ہون اوہناں نوں صرف اک فکر ہندی اے کہ ایس واری کجھ ہزار ودھ گھر چلے جان۔ مزدوری کردے نیں اوور ٹائم لاندے نیں گھر دے معاملات ہور چنگی طرح حل ہو جان۔ بھین دے داج وچ کوئی کمی نہ رہ جاوے ۔ نیانے چنگے سکولاں وچ جان، ماں پیو دے علاج لئی پیسے نہ گھٹ جاون۔ اپنیاں دیاں امیداں لئی اپنا آپ بھُلا دیندے نیں۔ وڈیاں وڈیاں ڈِگریاں رکھن والیاں نوں پردیس وچ اپنی انا مٹا کے نوکری حاصل کرن لئی دھکے کھانے پیندے نیں۔ لوکاں دیاں منتاں کرنیاں پیندیاںنیں۔ صفائیاں کرنیاں،بھانڈےدھونے،اُچیاںاُچیاں عمارتاںتےحیاتی دی جنگ لڑدیاں ویکھیا اے۔ کلباں دے باہر سکیورٹی گارڈ دی نوکری کردے نیں۔ ٹھنڈ ہووے یا گرمی گڈیاں صاف کردے نیں۔گیس سٹیشناں تے کم کردے نیں۔ ہوٹلاں وچ میزاں کرسیاں صاف کردے نیں۔ صرف اپنے گھر دیاں ریجاں پوریاں کرن لئی ۔ اوہناں دیاں سدھراں تے آساں پوریاں کرن لئی۔
اوہناں دا وی دل کردا اے کہ کجھ چنگا کھا لیئے۔ کجھ چنگا پا لئے۔ پر گھر دا خیال آندیاں ای اوہناں دی جیب اجازت نہیں دیندی۔ او اپنے من نوں مار لیندے نیں۔اے کہندیاں ہوئے کہ ساڈا ایتھے کون ایہہ کہ جہدے واسطے اسیں تیار ہوئیے۔ ڈھڈ دا دوزخ ای بھرنا اے کیوں مہنگا کھائیے۔
وس لگدیاں کوئی پردیس نہیں جاندا
میرا چن مجبوریاں ہندیاں نیں

عام طور تے لوکاں دا خیال ایہہ وے کہ گرین کارڈ ملن توں بعد ڈالراپنے آپ ہر مہینے مل جاندے نیں تے ہر بندے کول لمبیاں لمبیاں کاراں نیں۔ جد کہ اِنج کجھ وی نہیں پردیسی جیہڑے دیس وچ سرہانے توں بغیر سوندے نہیں سن، اوہناں نوں جتھے وی تھاں لبھے سو جاندے نیں۔ کھان وِچ سو سو کیڑے کڈن والے بعض اوقات بُھکھے ای سو جاندے نیں۔ یا چپس دا اِک پیکٹ وی مل جاوے تے کھا کے گزارا کر لیندے نیں۔ اوہ جیہڑے اپنے کمرے وچ کسے نوں داخل نہیں سی ہون دیندے اج اک ای بسترے تے ایڈجسٹ ہو جاندے نیں۔ پچھے دیس وچ رہن والیاں نوں ایناں دی سختیاں دا کدی احساس نہیں ہوندا۔ اوہ کدی دسدے ای نہیں۔ اوہ دسدے نہیں کہ اداس نیں پریشان نیں۔ پردیس وچ جا کے اپنے دیس دی سوچ نہیں ملدی۔ لوکی سمجھدے نیں کہ اوتھے پاکستانی کلیاں وچ بہہ کے شراب پیندے نیں۔ اوتھے میماں سڑکاں تے بیٹھیاں ملدیاں نیں۔ تے پاکستانی عورتاں اوتھے جا کے آزاد ہو جاندیاں نیں۔ تے سڑکاں تے عام سیکس ہندا اے۔ ایسا کجھ وی نہیں ہُندا ۔ پردیس وچ کوئی تسلی دین والا نہیں ہُندا ۔ اوتھے ماں نہیں ہوندی جیہڑی کم توں جان توں پہلوں روٹی پچھے۔ پیو، بھرا، بیوی، بھین تے نیانے نہیں ہُندے۔ صرف کم کرن والا بوجھ ہُندا اے۔ پیسے کمان دی فکر ہُندی اے۔ تنہائی، اکلاپا تے جدائی ہندی اے پر دیسی اک اک پیسہ بچاندے نیں۔ بندہ سوچدا اے میرے حصے وچ پردیس دی حیاتی آئی جِنھوں جندیاں ہویاں وی ڈر لگدا اے کیوں جے حیاتی دا کوئی مان نہیں، کدوں حیاتی دا پینڈا مُک جاوے کوئی خبر نہیں۔ پر کیہ کریئے کنیاں دِیاں امیداں ساڈے نال نیں۔
جیہڑے گھر توں دور ہُندے نیں
او بڑے ای مجبور ہُندے نیں
کدی باغاں وچ سوندے نیں
کدی لُک لُک روندے نیں
گھراں نوں یاد کردے نیں
تے فیر فریاد کردے نیں
پر جیہڑے بے سہارا ہون
گھراں توں بے کنارا ہون
اوہناں نوں گھر کون دیندا اے
ایہہ خطرہ کون لیندا اے
بڑی مشکل نال اک کمرہ
جتھے کوئی تاں ہووے رہندا
نگر توں پار ملدا اے
بڑا بیکار ملدا اے
پر پردیس دیاں مجبوریاں کوئی نہیں جاندا۔ جد کوئی پردیسی وطن واپس جان لئی جہاز دا ٹکٹ خریددا اے اوہ ٹکٹ اوہنوں قید وچوں چند دیہاڑیاں دی رہائی دے حکم ورگا ہُندا اے۔ اوہ سوچدا اے ایہہ کراں گا اوہ کرا گا۔ ایتھے جاواں گا اوتھے جاواں گا۔ یار بیلیاں نوں ملاں گا ، گلیاں محلے ویکھاں گا۔ سارے دُکھ ہنس کے جر لیندا اے۔ فلاں واسطے ایہہ لیا ،فلاں دی ایہہ فرمائش اے۔ چھوٹے بھرا واسطے موبائل، بھین واسطے لیپ ٹاپ، ابا جی لئی زیتون دا تیل کجھ دوائیاں بیوی بچیاںواسطے بوہت ساریاں شیواں۔ صرف ماں کوئی فرمائش نہیں کردی۔ اوہنوں آپ فون کر کے پُچھنا پیندا اے ماں تیرے لئی کیہ لیاواں۔ اوہ کہندی ایہہ پُتر ماں صدقے جاوے توں بس واپس آ جا ۔
لہو ساڑ ساڑ کیتی کمائی
وچ پردیساں کٹی جُدائی
(جاری اے)

پردیس دی کہانی وی کیہ اے ساری رات رون وچ لنگھ جاندی اے پردیس وچ اپنا کوئی نہیں ہُندا۔ روز اک نویں درد کہانی لکھی جاندی اے۔ اکلاپے دا کرب تے دُکھ مار مُکاندا اے۔ کنداں وی ہسدیاں نیں۔ دل گھٹ گھٹ کے مردا جاندا اے۔
دیس وچ رہن والیاں دا خیال اے کہ پاکستانی اوتھے ٹائیاں لا کے دفتراں وچ افسری کردے نیں۔ ایسا کجھ وی نہیں اے جو کم یا ڈگری لے کے جد تسی ایتھے آندے او ، اوہ کسے کم نہیں آندی۔ ایتھے آ کے اوہ کم کرنے پیندے نیں۔ جیہڑے اپنے دیس وچ کدی کتِے نہیں ہوندے۔ پیٹ دا دوزخ وی بھرنا ہُندا اے۔ نالے پردیس وچ آن دے نال ای پچھے رہن والیاں دیاں فرمائشاں وی پوریاں کرنیاں ہُندیاں نیں۔
پردیس اوسراب اے جنہوں حاصل کرنا ایڈا مشکل نہیں پر ایدا وجود انسان دی رگ رگ وچ درد تے پیڑ بھر دیندا اے۔ پردیسیاں نوں جد وطن دی یاد آندی اے تے ایناں نوں پردیس دی کمائی زہر لگدی اے۔ سارے چنگے مندے دیہاڑے پردیس وچ کٹنے پیندے نیں۔ جد پردیس وچ عید آندی اے ایہہ بڑی اوکھی ہُندی اے۔
کیہ دسیئے کس حال وچ آندی اے پردیس دی عید
وگ پیندے نیں اَتھرو جد یاد آندی اے دیس دی عید
رہن او ہسدے وسدے گھر وچ اپنے
جناں واسطے سانوں رواندی اے پردیس دی عید
پردیس وچ ہندو، سکھ ، عیسائی، مسلمان سارے ای اکٹھے رہندے نیں دیوالی ہووے، ہولی ہووے، دسہرا ہووے، عید یا کرسمس ہووے سارے اکٹھے ہو کے ایناں دیہاڑیاں نوں مناندے نیں۔ اک دوجے دیاں خوشیاں وچ شامل ہوندے نیں۔ پر اپنیاں دی یاد ستاندی اے۔ خاص دیہاڑیاں تے دل تے کٹاری چلدی اے۔ نکیاں نکیاں تھاواں تے رہندے نیں۔ دیس واسیاں دا خیال اے کہ اوتھے ہر پاسے عیش ای عیش اے۔ ایسا کجھ وی نہیں بلکہ ایتھے آ کے اک اک دے تین بن جاندے نیں۔ دن رات پاگلاں وانگوں محنتاں کردے نیں۔ شاماں نوں تھکے ٹُٹے آندے نیں۔ سکون بڑا پرے ہُندا اے۔ ماں دی یاد ستاندی اے۔ جی کردا اے اوہ اپنی جھولی وچ لئے کے لوری سنا کے ایہوں جئی نیند سواوے فیر اوہ نیند کدی نہ ٹُٹے۔ پر ایہہ تے سُفنے نیں حقیقت وچ اکلاپا ہندا اے۔ سب کجھ بے جان ملدا اے مہینے دے شروع وچ اپنی خون پسینے دی کمائی وطن بھیج دیندے نیں تے اے کہندے نیں اسیں بڑے خوش آں۔ اپنا دھیان رکھ لینے آں۔ ایتھے خوشیاں ای خوشیاں نیں پر ایہہ سب جھوٹ ہندا اے۔ اصل وچ جیہڑے گھراں توں دور ہُندے نیں اوہ بڑے ای مجبور ہُندے نیں۔ جناں کجھ مرضی دیس وچ رشتہ داراں نوں خوش کرن واسطے بھیج دیو۔ اوکدی خوش نہیں ہُندے بلکہ
جناں پچھے پردیس کٹے
اوہناں مُکھ ساڈے نال وَٹے
حقیقت اے کہ پردیس وچ رہن والیاں نوں کدی سوکھا ساہ نہیں آندا پردیس جان والیاں نوں کدے وی چین نہیں آندا۔ او بڑے بے بس تے مجبور رہندے نیں۔ پردیسیاں واسطے بوہت ساریاں غلط فہمیاں پائیاں جاندیاں نیں۔ اوہ وچارے تے اپنا دُکھ وی کسے نوں نہیں دس سکدے بلکہ ہر تھاں تے اوہناں نوں سہنا پیندا اے تے اپنیاں خواہشاں مار کے لہو پسینہ اک کر کے پچھے رہ جان والیاں دی کفالت کرنی پیندی اے۔
ٹیلی فون تے ہمیشہ کہنا پیندا اے اسیں بڑے خوش آں۔ لیکن اکھاں وچوں اتھرو نکلن نوں بے قرار ہوندے نیں۔ پردیس دیاں کھٹنایاں بڑیاں ای مشکل نیں الغرض پردیس پردیس اے۔ اوتھے ماں نہیں لبھدی۔ پردیس وچ ہر مشکل آپے ای جھیلنی پیندی اے۔ پردیس دا دوجا ناں اکلاپا اے۔ تے بڑا وڈا سیا پا اے۔