کتاباں دا عالمی دیہاڑ

نویں نسل نوں کتاب نال دوستی تے کتاب پڑھن دی اہمیت تے ضرورت بارے دسنا چاہیدا اے

اختر سردار چودھری

انسان جدوں شعور دی بلندی اُتے اپڑدا اے تے علم حاصل کردا اے تے علم دی منزلاں طے کرن لئی کتاب دا محتاج ہوندا اے۔ کتاب انسان دی بہترین دوست ہوندی اے پر افسوس کہ اج دے جدید دور وچ کتاب دی تھاں موبائل فون نے لے لئی اے۔ اسیں اپنے چنگے دوست تے تنہائی دے بہترین ساتھی توں دور ہو رہے آں۔ کتاب ساڈی اخلاقی و معاشرتی تربیت کردی تے اسیں موبائل نوں زیادہ اہمیت دینے آں جیہڑا سانوں فائدہ تے اپڑاندا اے پر ایس توں بوہت زیادہ نقصان وی ہوندا اے۔ پر ساڈی اج دی نوجوان نسل کتاب توں فائدہ چکن، ایس نوں پڑھ کے سکھن دی بجائے موبائل دی رنگینیاں وچ کدھرے کھو گئی اے۔ اج موبائل ضرورت دے بجائے شخصیت دا حصہ سمجھیا جاندا اے۔ کسے دے کول علم دی دولت ہوئے نہ ہوئے پر مہنگا ترین موبائل ہونا ضروری اے جد کہ اک کتاب دی قیمت محض چند سو روپئے ہوندی اے نویں نسل نوں کتاب نال دوستی تے پڑھن ول راغب کرنا ویلے دی اہم لوڑ اے۔
اک بوہت ای مشہور مقولہ اے ریڈرز ای لیڈرز ہوندے نیں۔ ایہہ جملہ کتاباں دی اہمیت نوں واضح کردا اے۔ انٹرنیٹ دی وجہ نال لوکاں دے کول ہن کتاب پڑھن دا ویلا نہیں رہیا، حالانکہ انسانی شعور دے ارتقاء وچ کتاباں نے ای مرکزی کردار ادا کیتا اے۔ دنیا جدوں لکھن دے فن نال آشنا ہوئی تے شروع وچ درختاں دے پتیاں، چمڑے تے پتھراں اُتے الفاظ کشید کر کے کتاباں لکھن دا کم شروع کیتا گیا، جویں ای انسانی تہذیب نے ترقی کیتی اونج ای کتاب نے وی ارتقاء دی منزلاں طے کرنا شروع کر دتیاں، درختاں دی چھال توں لے کے پرنٹنگ پریس تے فیر ای بکس تیکر دا سفر جاری اے۔
قرآن پاک وچ ارشاد اے کہ جانن والے تے نہ جانن والے کدی برابر نہیں ہو سکدے بلکہ جانن والیاں نوں ویکھن والے جد کہ نہ جانن والیاں نوں انھیاں نال تشبیہ دتی اے۔ مجموعی طور اُتے مسلمان تے خاص طور تے اسیں پاکستانی کتاب توں کیوں دور ہوندے جا رہے آں۔ ایس دے مختصر اسباب ، غربت، بے روز گار جس دی وجہ نال عام پاکستانی ایسے چکر وچ ساری زندگی لنگھا دیندا اے۔ ساڈے کول اک عالم دی عزت وچ وی بے پناہ کمی آئی اے، دوجے پاسے صاحب علم بے روز گار نیں تے علم دی سرپرستی حکومت نہیں کردی، فیر انفرادی طور اُتے اسیں اینے بدذوق ہو چکے آں کہ عموماً کتاباں دا مطالعہ کرن نوں ویلے دا ضائع سمجھنے آں۔
ساڈے کول کتاب نوں فضول سمجھیا جاندا اے۔ ساڈے گھراں وچ لائبریری تے دور دی گل کجھ کتاباں وی ویکھن نوں نہیں ملدیاں۔ ساڈے کول کتاباں خریدن تے پڑھن والے نوں مذاق دا نشانہ بنایا جاندا اے۔ ایہنوں خطبی، کتابی کیڑا، پاگل کہیا جاندا اے ۔ پاکستان وچ اک تے شرح خواندگی گھٹ اے تے دوجے پاسے مہنگای دی وجہ نال وی کتاب بینی وچ کمی آئی اے۔فیر جدید طریقیاں، کمپیوٹر، انیٹرنیٹ تے موبائل فونز دے استعمال دی وجہ نال وی کتاب دی اہمیت متاثر ہوئی اے۔ جے موضوع چنگا ہوئے تے کتاب اج وی خریدی تے پڑھی جاندی اے پاکستان وچ زیادہ تر کتاباں شاعری دی شائع ہوندیاں نیں تے ایہناں دی شاعری وی ایس قابل نہیں ہوندی ایس لئی وی رحجان گھٹ اے۔
پاکستان وچ سنجیدہ موضوعات اُتے لکھی گئی کتاباں پڑھن والیاں دی تعداد وی دیگر ملکاں توں گھٹ اے تے فیر فلسفے، تاریخ، نفسیات تے سائنس اُتے لکھی گئی کتاباں نہ ہون دے برابر نیں۔ ایس دا حل دیگر زباناں دی کتاباں دے تراجم دی صورت وچ کڈیا جانا چاہید ااے۔ پاکستان وچ کتاب توں دوری دے اسباب وچ لائبریری دی کمی بنیادی وجہ وچوں اک اے۔ پاکستانی معاشرے وچ انٹرنیٹ تے الیکٹرانک میڈیا دے ودھدے ہوئے اثرات پاروں کتاباں دے خریداراں وچ کمی ویکھن وچ آئی اے۔ پاکستان وچ کتاب دا فروغ کسے وی حکومت دی ترجیح نہیں رہیا، یورپ وچ کتاب نوں بوہت زیادہ اہمیت حاصل اے، ایتھے لوک دوران سفر، انتظار گاہ وچ تے فارغ ویلے وچ کتاب پڑھن نوں ترجیح دیندے نیں۔
پاکستان وچ اول تے کتاباں لکھنا مشکل نیں فیر جے لکھیاں وی جان تے ایہناں نوں پبلش کرنا مشکل ترین اے میں ویکھیا اے کہ تسیں کتاب لکھ لوئو تے ایہنوں فری وچ، یا گفٹ منگیا جاندا اے ایہہ نہیں کہ تھوڑے پیسے خرچ کر کے جانن والے دی حوصلہ افزائی تے مدد کیتی جائے اسی فیصد لکھاری اپنی جیب توں کتاب چھپوا کے دوستاں وچ ونڈ رہے نیں، پاکستان وچ صرف کتاباں لکھ کے گزر اوقات ممکن نہیں، کسے وی معاشرے، قوم، ملک دی ترقی دا دارومدار علم اُتے ہوندا اے تے علم دا کتاب اُتے ۔ تاریخ ایس دی گواہ اے، یونان تے ایس دے بعد مسلماناں دا عروج جدوں دنیا جتھوں کتاباں مسلمان خرید رہے سن تے ایہناں نوں ترجمہ کر رہے سن، اج تسیں ویکھ لوئو مغرب وچ کتاب دوستی اے، ایہہ ای وجہ اے کہ اج مغرب ترقی یافتہ اکھواندا اے۔ جویں کہ اسیں جاننے آں کہ پاکستان وچ پچھلے 30 ورھیاں توں کتاب بینی گھٹ ہوندی جا رہی اے۔
اک سروے دے مطابق پاکستان وچ 42 فیصد کتاباں مذہبی ، 32 فیصد عام معلومات یا جنرل نالج، 36 فی صد فکشن تے 7 فیصد شاعری دی کتاباں پڑھدے نیں۔ کتاباں توں دوری دی وجہ نال نوجوان نسل اپنے اسلامی، سیاسی، مذہبی کلچر تے ادب توں وی غیر مانوس ہون لگی اے۔ اک رپورٹ دے مطابق دکاناں اُتے کتاباں دے ڈھیر لگے ہونے نیں پر ایہناں نوں پڑھن والا کوئی نہیں جد کہ نوجوان نسل دی صرف 19 فیصد تعداد ای کتاباں پڑھن دا شوق رکھدی اے۔ 60 فیصد توں ودھ نسل انٹرنیٹ، فیس بک تے ٹوئٹر ول مائل اے۔
پاکستان سنے پوری دنیا وچ ہر سال 23 اپریل نوں کتاباں دا عالمی دن منایا جاندا اے۔ ایس دن دی شروعات 1616 وچ سپین توں ہوئی۔ 1995ء وچ اقوام متحدہ دے ادارے یونیسکو دی جنرل کونسل نے 23 اپریل نوں ’’ورلڈ بک ڈے‘‘ قرار دے دتا۔ اسیں انج دے دن منانا اپنی شان دے خلاف سمجھنے آں جنہاں نال قوم دا بھلا ہوندا اے۔جس نال اوہ ای کلچر پروان چڑھدا اے ایس نال ثابت ہوندا اے کہ اسیں اپنے مستقبل نوں کنہی اہمیت دے رہے آں تے سانوں اپنے کلچر، ملک ، اسلام ، زبان نال کنہی محبت اے۔
کتب بینی انسان دے ویلے نوں نہ صرف ضائع ہون توں بچاندی اے بلکہ غم خوار و مددگار ثابت ہوندی اے۔ کتاب تنہائی دی بہترین ساتھی ہوندی اے جدوں انسان گردش دناں دے ہجوم وچ الجھ کے مایوس ہو کے ہنیراں وچ کدھرے گم ہو جاندا اے ۔ زندگی دی خوبصورت نعمتاں توں فیض یاب نہیں ہو پاندا تے ایس ویلے کتاب ای ہنیریاں وچ روشنی لے کے امید دی کرن بن کے ساہمنے آندی اے تے انسان تاریکیاں توں نکل کے روشنی وچ آ جاندا تے ایسے روشنی وچ خود نوں سمجھن لگدا اے۔
کتب بینی لئی انج دے اقدامات کرنا وقت دی اہم لوڑ اے۔ سانوں اپنے گھراں وچ انج دا ماحول پیدا کرنا چاہیدا اے جس نال گھر دے بالاں سنے ہر بندے نوں مطالعہ کرن وچ دلچسپی ہوئے کتاب نال دوستی ہوئے۔ ماں باپ نوں خود مطالعہ کر کے مثال قائم کرنی چاہیدی اے۔ اپنے حلقہ احباب وچ چنگی کتاباں دا ذکر مطالعہ، تبصرہ، تجزیہ کر کے شوق نوں ابھارنا چاہیدا اے۔ ساڈے اشاعتی اداریاں نوں ہن اک گل دا خیال رکھنا ہوئے گا کہ اوہ معیاری کتاباں دے نال نال سستی کتاباں نوں شائع کرن، جے انج نہ ہویا تے ساڈی نسل مایوس ہو کے دوبارہ گلوبل ویلج دی چکاچوند وچ کدھرے گم ہو جائے گی تے ایہنوں لبھنا مشکل ہوئے گا۔