ایہہ تے ہونا ای سی

لكهت: وسعت الله خان

جدوں 2014ء وچ کجھ لوک ہاڑا پا رہے سن کہ فسطائیت پاروں ہون والی دوجی عالمی جنگ دے ڈسے کروڑاں لوکاں دی جمہوریت تے کھلے پن ول جان دے 70 سالہ سفر نوں فیر فسطائی قوتاں توں ڈاڈھا خطرہ لگ چکیا اے تے اوہنوں انڈیا‘ پاکستان تے بنگلہ دیش سنے ہر تھاں ویلے توں پہلاں رولا پان دا دس کے رد کرن والے وی وڈی گنتی وچ موجود سن۔ فیر ایہناں رد کرن والیاں نے ویکھیا کہ ٹرمپ نے کیویں امریکی جمہوریت نوں ونڈ کے پرکھاں دی دو سو سالہ محنت نوں نل بٹا سناٹا کر دتا تے ایہدا ڈراپ سین چھ جنوری نوں کیپٹل ہل تے فسطائیت پسنداں دی یلغار دی شکل وچ دنیا نے ویکھیا۔
برازیل وچ کس طرح ووٹراں نے جذبات وچ انھے ہو کے سجی باہی دے نسل پرست گائر بولسنارو نوں طاقتور صدارت تھما دتی تے جدوں احساس ہویا کہ ایہ صاحب نہ صرف ماحولیات دشمن نیں سگوں کرونا دی وباء دی روک تھام لئی ڈاکٹراں تے طبی ماہرین دی منن دی تھاں بذات خود اپنی حکمت آزما رہے نیں تے ایس حکمت دے نتیجے وچ اک کروڑ دس لکھ شہریاں نوں کرونا وچ مبتلا کرکے ہن تک پونے تن لکھ شہریاں دی موت دا کارن بن چکے نیں اودوں تک دیر ہو چکی سی۔ ہن جدوں بولسنارو صاحب اپنی پنج سالہ مدت پوری کرن گے اودوں برازیل دے ووٹراں نو ںاوہناں توں جان چھڑان یاں اک نویں مدت لئی فیر مسلط کرن دا موقع ملے گا۔ اپنے خطے وچ ویکھو تے اٹھ ورھے پہلاں تک آمرانہ شکنجے وچ کسّی ہوئی ریاستاں دا طعنہ چین‘ ایران تے عرب ملکاں لئی مختص سی تے ایہ کہہ کے چائے منگوائی جاندی سی کہ ایہناں ملکاں دے شہریاں نوں اظہار دی آزادی ای نہیں نہیں تے خطے دا نقشہ بدل جاندا۔
پر جہڑے ملکاں دے لوکاں نوں ووٹ دی لگژری حاصل سی اوہناں نے اپنے نال کیہ کیتا یاں اوہناں دے ووٹ دے نال کیہ ہتھ ہویا؟ پاکستانی حزب اختلاف اج ایہو مقدمہ لڑ رہی اے۔ حالاں کہ جدوں ایہو حزب اختلاف حزب اقتدار سی تے پتہ نہیں اوہدیاں پالیسیاں تے ناچاقیاں تے بزدلیاں وی منتخب آمریت لئی راہ پدھری کرن وچ شعوری تے لاشعوری طورتے کسے توں پچھے نہیں سن۔ بنگلہ دیش وچ وی ووٹر نے باہوش و ہواس پر کل بارے سوچے بناں اپنے حق دا استعمال کیتا۔ اج بنگلہ دیش وی اک منتخب آمریت دے کمبل وچ کسمسا رہیا اے پر کمبل دی گرفت ہر نویں دن نال جکڑدی جا رہی اے۔ جہنوں کوئی شک ہووے اوہ الجزیرہ دی اک مہینے پرانی تحقیقی دستاویزی فلم آل دا پرائم منسٹر زمین ویکھ کے منتخب آمریت دے بنگلہ دیشی رنگ ویکھ سکدا اے۔ سری لنکا وچ وی ووٹراں نے قوم پرست راجا پکسا دی آمریت دے خلاف انتخابات وچ ووٹ دتا تے فیر حالیہ انتخابات وچ قوم پرستی دے سرور وچ فیر ایہناں نوں منتخب کر لیا ہن پکسا برادران وچوں اک بھائی صدر اے تے اک وزیراعظم۔
برما وچ فوج دی مرضی نال بنائے گئے آئین دے تحت فوج دی مرضی نال ہون والے انتخابات وچ فوج دی مرضی نال بنی پارلیمنٹ وچ پنجی فیصد نامزد فوجی ارکان دے ہوندے ہوئے تے دفاع‘ داخلہ تے سرحدی معاملیاں دیاں وزارتاں تن فوجی افسراں دی میراث قرار دتے جان دے باوجود فوج نے نومبر وچ ہون والے انتخابات وچ آنگ سانگ سوچی دی نیشنل لیگ فار ڈیموکریسی دی دوتہائی اکثریت نوں بوٹ دی ٹھوکر نال لاہ سٹیا تے ہن سڑکاں تے نکلے ہوئے لکھاں لوکاں نوں فیر توں پرانے پنجرے وچ بند کرن دی کوشش ہو رہی اے۔ انج جیویں برمی جرنیلاں نوں طفیلی جمہوریت وی راس نہ آئی تے اوہناں نوں نیم جمہوری تجربے دے دورانیے وچ وی ربڑ دے سپ توں ڈسے جان دا ڈر لگیا رہیا۔ پر بھارت نوں کیہ ہویا‘ اٹھ ورھے پہلاں تک جو ملک اپنے آپ نوں دنیا دی سب توں وڈی کھلی جمہوریت سمجھ کے ہر پاسے تڑدا پھردا سی اوہنے اپنے نال 2014ء وچ کیہ کیتا تے فیر 2019ء وچ کیہ کیتا؟ قوم پرستی‘ مذہبی جنونیت تے سوشل میڈیا دے چابک دست استعمال نے بھارت نوں اوس سرنگ وچ واڑ دتا اے جہدے وچوں نکلن دا راہ اگ تے لہو دے وچکاروں گزردا اے۔ اٹھ ورھے پہلاں کجھ دیسی دیوانے چیک رہے سن کہ ہوش دے ناخن لوو اپنے ووٹ نوں تعصب دی عینک لا کے اپنے واسطے زنجیر خریدن لئی استعمال نہ کرو نہیں تے شاید فیر اک لمے عرصے تک بلاخوف و خطر ووٹ کاسٹ نہیں کر سکو گے پر کسے نے نہ سنی۔ ہن مسئلہ ایہہ وے کہ اُتوں مسلط آمریت توں تے چھٹکارا پایا جا سکدا اے مرضی نال اوڑھی آمریت توں کیویں نجات پائی جاوے۔
اج باقی دنیا تے وی ہولی ہولی واضح ہون لگ پیا اے کہ بھارت اپنے واسطے نہیں سگوں مستقبل قریب دی دنیا لئی وی اک ناخوشگوار خواب بنن دے راہ تے تیزی نال جا رہیا اے۔ ایہ بکواس کسے پاکستانی تھنک ٹینک دی نہیں نہ ای ایہ کسے ایجنڈے باز انسانی حقوق دی تنظیم دا پراپیگنڈا اے۔ سگوں پچھلے ہفتے سرکردہ امریکی تھنک ٹینک فریڈم ہائوس دی آزاد جمہوری ملکاں دی انڈیکس وچ شہری تے انسانی آزادیاں دی تنزلی دے اعتبار نال بھارت دا درجہ ہور گھٹ گیا اے تے پہلی واری اوہنوں آزاد جمہوری ریاست دی کیٹگری چوں کڈھ کے نیم آزاد جمہوریت دی کیٹگری وچ شامل کر دتا گیا اے۔ ایس بارے فریڈم ہائوس دے اعشاریے وچ 2018ء وچ بھارت دا سکور 78‘ 2019ء وچ 71 تے 2020ء وچ 66 تک اپڑ گیا اے۔ یعنی صرف تن ورھے وچ یاراں پوائنٹس دی تنزلی۔ مودی حکومت نے ایس رپورٹ نوں توقع دے مطابق سامراجی پراپیگنڈا قرار دے کے رد کر دتا تے کجھ دیہاڑ پہلاں سویڈن دے وی ڈی ایم انسٹیٹیوٹ نے اپنی پنجویں ورھے وار رپورٹ وچ میڈیا دی جکڑبندی تے غداری دے قنوناں دے انھے واہ استعمال دی کسوٹی تے بھارت نوں دنیا دی سب توں وڈی جمہوریت دے پائیدان توں لاہ کے منتخب آمریت دی قطار وچ کھڑا کر دتا۔
رپورٹ موجب سنسرشپ دے اعتبار نال بھارت پاکستان جناں ابتر تے بنگلہ دیش تے نیپال توں ودھ ابتر ہو چکیا اے۔ مودی حکومت سنسرشپ‘ ریاست نال غداری تے انسداد دہشت گردی دے قنوناں نوں زبان بندی لئی دیوانہ وار استعمال کر رہی اے۔ ہن تک ست ہزار بندیاں تے غداری دی دفعات لائی جا چکی اے غیرقنونی سرگرمیاں روکن دے ترمیم شدہ ایکٹ نوں سڑک تے تعلیمی اداریاں وچ مخالفت مدھن لئی ورتیا جا رہیا اے۔ شہریت دے نویں قنون تے احتجاج کرن والے ایس قنون دا خاص نشانہ نیں۔ ہندوتوا نظریے دی پرچارک تنظیماں نوں کھلی چھوٹ اے۔ سویڈش رپورٹ دے مطابق پچھلے اک عشرے وچ لبرل جمہوری ریاستاں دی گنتی اکتالی توں گھٹ کے بتی تک جا اپڑی اے۔ ایس ویلے ستاسی ملکاں وچ آباد دنیا دی 68فیصد آبادی اصل وچ منتخب آمریت دے تحت زندگی گزار رہی اے۔٭٭