ٹھنڈ دیاں سوغاتاں تے ساڈی ماڈرن سوسائٹی

لکھت:آفاق بٹ

ٹھنڈ دی آمد دے نال ای گرم کپڑے الماریاں تے ٹرنکاں دی گمنامیاں دی تھاں انساناں دے وجود تے نظر آنا شروع ہو جاندے نیں۔ نت نویں ڈیزائن تے رنگ برنگے کپڑے سردیاں دا اک خاص تحفہ نیں۔ کجھ دوست تے سر توں پیراں تک پنج چھ رنگاں دے کپڑے اپنے وجود تے سجائے نظر آئوندے نیں۔ بازاراں تے دکاناں تے لوکاں دا رش ودھ جاندا اے ماہانہ کمائی وچوں زیادہ حصہ خریداری تے خرچ ہو جاندا اے اجے کوٹ خریدیا اے پر جتیاں رہندیاں نیں تے جے کسے نے ایہ دوویں لے لئے تے جناب ٹوپی رہندی اے تے کسے نے اجے مفلر خریدنا اے بھاویں کسے نہ کسے وی طرح نال بازار دی رونق لگی رہندی اے۔
پچھلیاں کجھ دہائیاں توں بدلدی ثقافت پاروں ہتھ نال بنے ہوئے سویٹر تے جرسیاں جہنوں عوامی زبان وچ کوٹی وی کہندے نیں نایاب ہو گئیاں نیں تے برانڈڈ جرسی اکثریت دی پہنچ توں بڑی دور اے ایس لئی ایس کمی نوں دور کرن لئی لوکاں دی اکثریت لنڈا بازار دا رخ کردی اے جتھے بہت ساریاں امپورٹڈ شیواں گاہک دی اڈیک وچ ہوندیاں نیں پر شاید لنڈے والے حضرات توں ہن انتظار کرنا اوکھا ہو گیا اے ایہو وجہ اے کہ پچھلے دو چار ورھیاں وچ سڑکاں دے کنڈھے جس طرح کسے وزیراعظم یاں بین الاقوامی شخصیات دی آمد تے پھُلاں تے روشنیاں نال سجائے جاندے نیں انج ای ٹھنڈا موسم آن تے رنگ برنگے گرم کپڑیاں نال سجن لگ پیندے نیں تاں جے ٹھنڈ نال کنبدے ہوئے بندیاں نوںہور ٹھنڈ نہ برداشت کرنی پوے۔ اوہ بس تھوڑی دیر رک کے اپنی پسند تے سائز وچ ہر قسم دا لباس لے کے ٹھنڈ توں بچ سکدے نیں۔ ایہ موبائل بازار سردیاں دی آمد دے نال ای شروع ہو جاندے نیں جتھے لوکاں نوں سستی خریداری دے موقعے دے رہے نیں اوتھے ملک وچ مسلسل گھٹ ہوندے ہوئے ذرائع روزگار دی صورتحال وچ اک منافع بخش ذریعہ روزگار وی اے جہدے نال غریب عوام اپنے ٹبر لئی روزی روٹی کمان دے قابل ہو جاندے نیں۔ حکومت جے اپنی ورھے وار آمدن ودھان تے علاقائی مسئلیاں دے حل لئی واقعی سنجیدہ اے تے محکمہ بلدیات نوں فعال کرکے ایہناں موبائل بازاراں توں مناسب آمدن وی حاصل کیتی جا سکدی اے تے ایس آمدن نال جے اہل اقتدار چاہن تے ایسے شہر دیاں ایہناں سڑکاں دے کنڈھیاں تے وکھووکھ رنگاں دے پھُل دار پودے تے چھاں دین والے رُکھ وی لائے جا سکدے نیں جہدے نال نہ صرف شہر سوہنا ہووے گا سگوں آب و ہوا تے وی خوشگوار اثرات پین گے تے آن والے کجھ ورھیاں وچ شاید اسیں سموگ ورسی گندی بلا توں کافی حد تک چھٹکارا پان وچ وی کامیاب ہو سکنے آں۔
سردیاں دی فضا وی انسان نوں ماں وانگوں جھولی وچ لھویٹ لیندی اے انسان دے وجود تے موسم انج کدی محسوس نہیں کیتا جا سکدا جیویں اوہ ٹھنڈ وچ محسوس ہوندا اے۔ سردی دی ہوا وی شاعر دے دلوں نکلی ہوئی ٹھنڈی آہ وانگوں اے جو وجود دے کدھرے اندر تک اتردی ہوئی نہ صرف محسوس ہوندی اے سگوں انسان نوں سر توں پیراں تک مکمل ہلا کے رکھ دیندی اے۔ ماحول ٹھنڈے موسم وچ محسوس کرن لئی غوروفکر دی کدی لوڑ نہیں پین دیندا۔ انسانی جسم اپنے آپ ماحولیاتی دبائو وچ دبا دیندا اے۔ دھند تے کہر پاروں نظر وی زیادہ دور تے بہت دور دی گل اے ذرا دور تک وی ویکھن دے قابل نہیں رہندی ڈاڈھی ٹھنڈ پاروں انسان خوشی ملن تے وی باہواں کھول کے خوشی نال چلدا کہ ایہدے نال ٹھنڈا دا احساس ہور ودھ جاندا اے۔ امریکہ وچ ہون والی اک تحقیق موجب ٹھنڈے موسم وچ گھمن پھرن نال جسم وچ بڑی حد تک چربی ودھدی اے۔ تحقیق دے مطابق جسم وچ میٹابولزم کافی حد تک ودھ جاندا اے جہدے نال بھکھ وی کافی زیادہ لگدی اے زیادہ کھانا تے سردی دے ڈر توں گھروں نہ نکلنا وی موٹاپے دی وجہ اے موسم سرما وچ شوگر دی زیادتی وی موٹاپے دی وجہ بیان کیتی گئی اے۔ موٹاپا جتھے جسم وچ سستی تے کاہلی لیاندا اے اوتھے دوجیاں بہت ساریاں بیماریاں نوں وی دعوت عام دیندا اے ایس خطرے توں بچن دا سوکھا طریقہ ایہو اے کہ ٹھنڈ توں ڈر کے کدھرے کونے وچ بیٹھے رہن دی بجائے صبح تے شام دے وقت کجھ دیر کھیتاں وچ جا کے کجھ تھوڑی واک تے ہلکی پھلکی ورزش کیتی جاوے جہدے نال بدن تروتازہ ہووے گا تے نہ صرف موٹاپے توں بچنا ممکن ہو جاوے گا سگوں ڈپریشن توں وی چھٹکارا پانا ممکن ہو سکدا اے۔
سردی دا ایس طرح سر تے سوار ہونا انسان وچ اداسی پیدا کر دیندا اے ایہو وجہ اے کہ دسمبر تے جنوری دی شام نوں شاعراں تے ادیباں نے اداسی نال تشبیح دین وچ کوئی کسر نہیں چھڈی۔ سردی وچ انسان اکثر چپ تے سست ہو جاندے نیں اکثر کم کل تے چھڈ دین دا رواج ودھ جاندا اے جہدی وڈی وجہ سردیاں وچ دن چھوٹے تے راتاں لمیاں ہونا اے۔ کجھ ایسیاں وجوہات پاروں گلیاں تے بازار وی گرمیاں دی نسبت رات نوں چھیتی ای سنسان ہو جاندے نیں ایہدا مثبت پہلو ایہ وی اے کہ سردیاں وچ اکثر گھریلو معاملے خوشگوار رہندے نیں تے اندرون خانہ محفلاں وچ وادھا ویکھن وچ آیا اے۔ سردیاں دا اک نادر تحفہ نزلہ زکام وی اے جو چنگے بھلے انسان نوں شوں شوں تے سر سر کرن تے مجبور کر دیندا اے۔ وبائی نزلہ جہنوں عام طور تے فلو وی کہندے نیں دے حملے توں کوئی خوش نصیب ای محفوظ رہ پاندا اے ایہ عام طور تے دس توں پندراں دن وچ اپنے آپ ای ختم ہو جاندا اے پر ایہ اپنی مختصر جہی مدت وچ وی انسان دے نک وچ دم کرکے رکھ دیندا اے۔ کئی بندے زیادہ تر وقت اپنے وگدے نک تے ای رکھدے نیں مہذب طبیعت دے لوک تے جیب وچ رومال رکھ کے گزارا کر لیندے نیں کجھ لوک ٹشو دی صنعت دی کامیابی وچ اہم کردار ادا کردے ہوئے وکھائی دیندے نیں تے کجھ تے اپنی آستین دے کف تے بازو ای استعمال کرکے کم چلاندے ہوئے ویکھے گئے نیں۔
سرخ نک وی ٹھنڈ دی ای خاص سوغات اے نہیں تے ایہو نک گرمی وچ سرخ دی تھاں دھپ دی تپش نال سانولی جہی لگن لگ پیندی اے سگوں کجھ خاص حضرات نوں تے باقاعدہ بیوٹی ٹپس دی وی لوڑ محسوس ہون لگ پیندی اے۔ فلو صرف اک عارضی مسئلہ ای نہیں سگوں کئی بندیاں لئی باقاعدہ خوف دی حیثیت رکھدا اے کجھ لوک انج وی پائے گئے نیں جو گل کردے ہوئے دوجیاں دے زیادہ نیڑے نہیں ہوندے کہ ایہ وباء اوہناں نوں وی نہ دبوچ لوے جد کہ اک سروے موجب لوکاں دی اکثریت نے رائے دتی اے کہ فلو نوں لے کے جو جناں حساس ہوندا اے فلو اوہدے تے وارد ہون وچ اونی ای جلدی کردا اے۔ اک سکول ٹیچر نے دسیا کہ اوہناں دی جماعت دا بچہ دسمبر دے آغاز توں غایب اے اوہد ے گھر والیاں نے دسیا اے کہ بچہ فلو توں ایناں ڈریا ہویا اے کہ اوہ سکول آ کے ایہدا شکار نہیں ہونا چاہندا ایس طرح دا احساس بچیاں دے نال نال وڈیاں وچ وی ویکھیا گیا اے جدوں اک نوجوان نال فلو بارے گل ہوئی تے اوہنے دسیا کہ میں فلو دے بارے سوچ وی لواں تے میرے تے فلو حملہ کر جاندا اے ارادتاً کوشش کرنا واں کہ میرا دھیان ایس پاسے نہ جائے۔
ودھدی ہوئی مہنگائی نے جتھے لوکاں توں ہور بہت ساریاں خوشیاں تے سوغاتاں کھوہ لئیاں نیں اوتھے سردی دیاں خوشیاں تے سوغاتاں وی ایس مہنگائی دے سونامی توں نہیں بچ سکیاں۔ پرانی گل اے موسم بدلدیاں ای بازار تے لاری اڈیاں یاں فیر سڑک دے کنڈھیاں تے خشک میوہ جات دیاں نکیاں نکیاں موبائل شاپاں جہنوں عام طور تے ریڑھیاں وی کہنے آں وڈی گنتی وچ ویکھن نوں ملدیاں سن تے لوک ایتھوں خریداری کرکے اپنے اپنے گھراں وچ جا کے رضائیاں وچ وڑ کے اپنے ٹبر دے نال خشک میوہ جات دا نہ صرف لطف مان دے سن سگوں خوب گپ شپ دا ماحول وی برپا ہوندا سی۔ ویلے دی ستم ظریفی اے کہ ہن چلغوزہ‘ پستہ وغیرہ جو لبھن نال وی مشکل ای نظر آئوندا اے تے نظر آ وی جاوے تے اوہناں دیاں قیمتاں دس کے دکاندار ہوش اڑا دیندے نیں پر مونگ پھلی تے ریوڑھی وغیرہ شہراں وچ تھوڑی جہی کوشش دے بعد ویکھی جا سکدی اے پر لوکاں دی اکثریت بس ویکھدی ای رہ جاندی اے۔ زندگی دیاں بنیادی لوڑاں پوریاں کرن مگروں صرف 50روپیے دی مونگ پھلی لین دی وی گنجائش نہیں نکل سکدی جو کہ اک پائو وی نہیں بن دی۔ مسلسل ودھدی ہوئی مہنگائی پاروں لوک ہولی ہولی قدرت دیاں ایہناں نعمتاں دے حصول توں اینے محروم ہوندے جا رہے نیں کہ تسیں متوسط طبقے دے بچے تے بچے نوجواناں توں وی خشک میویاں دے ناں پچھو تے تسیں حیران ہو جائو گے کہ اوہناں نوں ساریاں دے ناں ای نہیں پتہ۔ اک ذرا سرسری جہی نظر خشک میویاں دیاں قیمتاں تے ماردے جائو تاں جے سردیاں دیاں خاص سوغاتاں دی عام بندے توں دوری دا اندازہ ہو سکے۔
چلغوزہ 6000روپیے فی کلو ‘ اخروٹ 2200روپیے فی کلو ‘ پستہ2000روپیے فی کلو ‘ بادام 1800روپے فی کلو ‘ انجیر1200روپے فی کلو
سردیاں دی گل ہووے پر نانی دیاں پنیاں دا ذکرنہ کیتا جاوے تے یقین منو اپنی ثقافت نال بے ایمانی ہووے گی۔ نانی دیاں پنیاں وچ قسم نال بچپن وچ سانوں ذرا برابر وی پتہ نہیں سی کہ کیہ کجھ پایا جاندا اے بس ایناں اج تک یاد اے کہ نانی بڑا لاڈ پیار کردی سی ایناں پیار کہ جہدے لئی اسیں سارا سال امی دا سر کھاندے رہندے سی کہ امی نانی پنیاں کدوں گھلن گئیاں تے امی دا اکو جواب ہوندا سی پتر کیوں بے صبرے ہوئی جا رہے او سردی تے آن دیو۔ آہ! ہن اسیں صبر والے وی ہو گئے تے کئی سردیاں وی گزر گئیاں پر نانی دے پیار والیاں پنیاں نہیں آئیاں۔ اللہ کرے کہ اوہ دور فیر توں پرت آوے چلو اسیں نہیں تے اج دے بچیاں نوں نانی دا اوہو جیہا پیار مل جاوے جیویں ساڈے نصیب وچ سی پر ہائے رے حالات کیہ کیہ کھوہ کے لے گئے انسان توں‘ انسان نوں ہن یاد کرن دی وی ویہل نہیں تے ہاں پنجیری جہنوں پنجابی وچ بھانڈہ وی بولیا جاندا سی کیہ خوب مزے دی چیز سی اج وی سوچو تے منہ چوں یقین کرو دریائے چنہاں ورگا پانی وگن لگ پیندا اے تے چنہاں وی اوہ جہدے وچ سوہنی دا کچا گھڑا بہائو دی تیزی پاروں کنڈھے تک نہیں لگ سکیا سی تے گڑ جہدے وچ میویاں دی بھرمار ہوندی سی اینی لذت کہ کھاندے ہوئے کسے پاگل نوں خبر ہوندی سی کہ سردی دے بعد ساون بھادوں وی آن والا اے تے جے امی ایہ دس کے ڈراندی وی سی تے کس بے وقوف نوں فکر ہوندی سی کہ جے کوئی پھنسی پھوڑا بن گیا تے درد کناں ہووے گا بس موج تے مستی وچ گڑ نال جیباں بھرنا تے دوستاں نال رَل کے کھانا ای پہلا مقصد ہوندا سی۔ بدلدے ہوئے حالات تے طرزحیات دے نال سوچ وی بدل گئی تے خوراک وی۔ پر اج وی سردیاں وچ خوراک گرمیاں توں بڑی وکھری تے مزے دی اے۔ سردیاں دی بارش وچ پکوڑے‘ فرائی مچھی تے ابلے ہوئے انڈے جدوں لون لا کے کھائے جاندے نیں تے دنیا ای وکھری لگن لگ پیندی اے سردیاں وچ مرغن تے تلیاں ہوئیاں چیزاں دا باکثرت استعمال موجودہ دور وچ موٹاپے دی وڈی وجہ بن کے سامنے آئی اے۔
کولے دی انگیٹھی وی گھراں وچ ختم ہو چکی اے تے ایہدی تھاں گیس تے الیکٹرک ہیٹر لے چکے نیں جہدے نال معاشرے وچ پیدا ہون والے صرف دو وڈے نقصان دا ذکر ای کافی ہووے گا انگیٹھی گھراں وچ اک تھاں تے رکھی جاندی سی تے سارا ٹبر اوہدے آل دوالے اکٹھے ہوندے سن تے ایسے بہانے اک دوجے نال مل بیٹھن دا موقع ملدا سی تے دلاں وچ اک دوجے دا احساس ودھدا سی دوجا اک ای خرچے توں سارا خاندان مستفید ہوندا سی تے وسیلیاں دی کمی دا سامنا کرن دے موقعے گھٹ جاندے سن۔ گیس تے الیکٹرک ہیٹر نے موبائل تے انٹرنیٹ وانگوں بندیاں نوں اکٹھ توں چک کے اکلا اکلا کر دتا اے ہن اپنا گھر سارا گھر نہیں رہیا سگوں اپنا کمرہ ای گھربن کے رہ گیا اے جہدے نال خاندانی اختلافات روز بروز ودھ رہے نیں سانوں ایہ گل وی نہیں بھلنی چاہیدی کہ سردی جتھے ساڈے جسم نوں ٹھنڈ نال اکٹھا کردی اے اوتھے ساڈے رشتیاں وچ وی اکٹھے مل کے زندگی گزارن دا درس دیندی اے۔
موسم سرما توں صحیح معنیاں وچ لطف اندوز نہ ہو سکن دی اک ہور بڑی وڈی وجہ بدلدی ہوئی ثقافت دے اثرات نیں۔ ماڈرن سوسائٹی وچ زمانے دے بدلدے ہوئے انداز نے انساناں دے رہن سہن دے انداز تے وی گہرے اثرات پائے نیں انساناں دے انداز زندگی نوں اُکا بدل کے رکھ دتا اے چادر جہنوں عزت و احترام تے شان و شوکت دی علامت سمجھیا جاندا سی اج صرف پنڈوراٹچ دی حیثیت اختیار کر چکی اے جد کہ چادر اج وی سردی توں بچان دے کم آ سکدی اے چادردے ہوندے ٹوپی تے مفلر دی کوئی لوڑ نہیں ہووے گی۔ مقابلے دی دوڑ وچ بہتر نظر آن لئی مہنگے کوٹ توں وی چھٹکارا مل جاوے گا ہور تے ہور جے کدھرے نیند غلبہ کر جاوے تے سون واسطے چادر کمبل دا کم وی کر جاوے گی اک دام تے کئی کم دے سلوگن دے باوجود سانوں چادر استعمال کردے ہوئے شرم جہی محسوس ہووے گی کہ ماڈرن سوسائٹی دا خمیر ساڈی ثقافت چوں نہیں لیا گیا کجھ وی ہووے‘ سوسائٹی بھاویں دیسی ہووے یاں فیر ماڈرن سردی اپنیاں ساریاں سوغاتاں دے نال اک منفرد حیثیت رکھدی اے سانوں چاہیدا اے کہ دیسی ماحول توں ہٹ کے ماڈرن سوسائٹی ول جان دی تھاں دوہاں توں لطف اندوز ہون دی کوشش کیتی جاوے تاں جے ماڈرن سوسائٹی وچ ساڈی دیسی ثقافت وی زندہ رہوے تے جغرافیائی حدود توں باہر نکلن وچ وی کامیاب ہوئیے۔