عراق توں امریکی فوج دا انخلاء

افغانستان دے بعد جوبائیڈن انتظامیہ دا اک ہور وڈا فیصلہ

ابو محمد فاتح شاہ

عراق وچ امریکی لڑاکا فوجی مشن 2021 دے آخر تیکر ختم کر کے ایہنوں تربیتی و مشارتی مقاصد وچ تبدیلی کیتے جان دا اعلان کیتا گیا اے۔ عراق وچ ایہہ مشن 16 سال توں ودھ عرصہ توں جاری سی۔ ایس مشن دے حوالے نال امریکی صدرجوبائیڈن تے عراقی وزیر اعظم مصطفی الکاظمی نے پچھلے دناں وائٹ ہائوس دے اوول آفس وچ ملاقات کیتی، جیہڑی ایہناں دی پہلی بالمشافہ ملاقات سی، جس وچ امریکہ تے عراق دے وچکار اسٹریٹجک امور اُتے تفصیلی گل بات کیتی گئی۔ ایس توں پہلاں صدر بائیڈن نے اگست دے آخر تیکر افغانستان توں سارے امریکی فوج دے انخلا دا اعلان کر رکھیا اے۔ ہن افغانستان دے علاوہ عراق توں وی فوجاں دے انخلا دا فیصلہ کیتا گیا اے۔ ایہناں فورسز نوں سابق صدر جارج ڈبلیو بش نے تعینات کیتا سی۔
وزیراعظم کاظمی دی موجودگی وچ بائیڈن نے اخباری نمائندیاں نوں دسیا کہ ہن عر اق وچ ساڈا کردار تربیت، اعانت تے لوڑ پین اُتے داعش نال نمبڑن لئی درکار مدد فراہم کرن دا اے۔ تے اسیں ایس سال دے آخر تیکر اپنا لڑاکا (کامبیٹ) مشن ختم کر دیاں گے۔
ایس ویلے عراق وچ 2500 امریکی فوج موجود نیں جنہاں دا مشن دولت اسلامیہ دے باقی ماندہ عناصر دا قلع قمع کرنا اے۔ ہن عراق وچ امریکہ دا کردار عراقی فوج دی تربیت تے ایہنوں مشاورت فراہم کرن تیکر محدود ہوئے گا۔ جد کہ ملکی دفاع دا کم عراقی فوج نوں آپ ای کرنا ہوئے گا۔ ایس ملاقات توں پہلاں عراق وچ فوجی مشن وچ تبدیلی دے بارے وچ اک سوال دے جواب وچ وائٹ ہائوس دی ترجمان ، جین ساکی نے دسیا کہ عراق دے فوجی مشن دی نوعیت تبدیل کیتی جا رہی اے تاں ایس فیصلے دی اپریشنل تفاصیل متعلق کوئی اعلان ہجے ساہمنے نہیں آیا ۔ مشن وچ تبدیلی دا خاص مقصد ایہہ وے کہ عراقی فوج دی تربیت، مشاورت تے معاونت دا کردار باقی رہوے گا تے ایہو گل عراقی قیادت نے تجویز کیتی سی۔
پچھلے ہفتے عراقی وزیرخارجہ فواد حسین نے وائس آف امریکہ دی کرد سروس نوں دتے گئے اک انٹرویو وچ ایس امید دا اظہار کیتا سی کہ دونویں فریق عراق وچ امریکی لڑاکا فوج دی تعیناتی ختم کرن دی تجویز نال اتفاق کرن گے۔ داعش دے خلاف کارروائی 2014ء وچ شروع ہوئی سی جس وچ امریکی زیر قیادت اتحادی فوج حصہ لے رہی سی۔ دونواں ملکاں نے ایس سال اپریل وچ امریکی فوج دے مشن نوں تبدیل کرن دی تجویز نال اتفاق کیتا سی جس دے بعد عراقی سکیورٹی فورسز دی تربیت تے مشاورت اُتے توجہ مرکوز کرن دا فیصلہ کیتا گیا سی تاں ایس عبوری دور دا کوئی نظام الاوقات طے نہیں ہویا۔ عراق نے 2017 وچ دولت اسلامیہ دے خلاف فتح دا اعلان کیتا سی تاں داعش خطے وچ ہن وی موجود اے جس نے عید الاضحی دے موقعے اُتے عراق دارالحکومت وچ واقع اک مارکیٹ وچ خود کش حملہ دی ذمہ داری قبول کیتی سی۔ ایس حملے وچ کم از کم 30 بندے ہلاک ہو گئے سن۔
خطے دی صورت حال دے حوالے نال عراق توں فوجی مشن ختم کرن دے اعلان توں پہلاں بائیڈن انتظامیہ 20 سال دی تعیناتی دے بعد افغانستان توں امریکی فوجاں دے انخلا دا اعلان کر چکی اے جنہوں 11 ستمبر 2001 دے امریکہ اُتے حملیاں دے بعد سابق امریکی صدر جارج ڈبلیو بش نے افغانستان روانہ کیتا سی تے دو ورہے توں وی گھٹ عرصے دے اندر بش نے عراق وچ وی جنگ دا آغاز کر دتا سی۔ نویں امریکی صدر بائیڈن نے وی مشرق وسطیٰ وچ انسداد دہشت گردی دی کاروائیاں جاری رکھن دا عہد کیتا اے۔ ایس دے نال چین ول وی توجہ مبذول رہوے گی۔ جنہوں طویل مدتی سکیورٹی چیلنج دا درجہ دتا گیا اے۔
عراقی وزیراعظم کیہ کہندے نیں:
عراق دے وزیراعظم مصطفی الکاظمی نے اک بیان وچ کہیا اے کہ ایہناں دے ملک نوں دہشت گرد تنظیم داعش نال مقابلہ کرن لئی جنگ وچ لڑن والے امریکی فوجیاں دی ہن کوئی لوڑ نہیں رہی۔ غیر ملکی خبر رساں ادارے، رائٹرز، دے مطابق مصطفی الکاظمی نے ایہہ بیان امریکہ روانہ ہون توں پہلے دتا۔ ایہناں دا ایہہ بیان ایس امر ول اشارہ کردا اے کہ عراقی انتظامیہ ایس حوالے نال حتمی طور اُتے ایہہ فیصلہ کر چکی اے کہ امریکہ نوں کہیا جائے گا کہ اوہ اپنی فوجاں عراق توں واپس بلائے۔عراقی وزیراعظم نے امریکی جنگی فوجیاں دے انخلا متعلق حتمی تاریخ دا اعلان نہیں کیتا پر کہیا کہ عراقی سرزمین اُتے کسے وی غیر ملکی جنگی فوج دی لوڑ نہیں۔ اوہناں نے کہیا کہ عراق دی سکیورٹی فورسز تے فوج، امریکا دے زیر قیادت اتحادی فوج دے بغیر ای ملک دا دفاع کرن دی صلاحیت رکھدی اے۔ مصطفی الکاظمی نے کہیا کہ انخلا متعلق کوئی وی شیڈول عراقی فوجاں دی ضروریات اُتے مبنی ہوئے گا۔ جنہاں نے داعش دے خلاف اپریشن وچ اپنی قابلیت دا بھرپور اظہار کیتا۔ اوہناں نے کہیا کہ داعش دے خلاف جنگ تے ساڈی فوج دی تیاری لئی اک خاص ٹائم ٹیبل دی لوڑ اے۔ تے ایہہ کہ ایہناں مذاکرات اُتے منحصر اے جیہڑے اسیں واشنگٹن وچ کراں گے۔ یاد رہوے کہ امریکا تے عراق نے اپریل وچ اتفاق کیتا سی کہ تربیت تے مشاورت مشن دا مطلب ہوئے گا کہ امریکی جنگی فوجیاں دا کردار ختم ہو جائے۔ پچھلے ورہے دے آخر وچ سابق امریکی صدر ڈونلڈ ٹرمپ نے وی 3 ہزار فوجیاں د ی کمی دا حکم دتا سی جد کہ عراق وچ ڈھائی ہزار امریکی فوجی ہن وی موجود نیں۔ امریکی دفتر خارجہ دی تصدیق امریکی تے عراقی عہدیداراں دے بارے وچ وال اسٹریٹ جرنل ولوں سال دے آخر تیکر عراق چھڈن دے اک معاہدے دے بارے وچ خبر دی اشاعت دے جواب وچ محکمہ خارجہ نے تصدیق کیتی کہ عراق وچ ساڈی فوج داعش دے خلاف جنگ لئی عراقی حکومت دی درخواست اُتے موجود اے۔ محکمہ خارجہ دے ترجمان نیڈ پرائس نے نامہ نگاراں نوں دسیا کہ اسیں اوتھے اپنی فوجاں دی موجودگی بارے ویلے توں پہلاں کجھ نہیں کہنا چاہندے۔ عراقی وزیراعظم دے مشیر نے ایس توں پہلاں انکشاف کیتا سی کہ مصطفی الکاظمی دے دورہ امریکا دا اک مقصد امریکی مشاورتی فوج نوں گھٹ رکھن، ایس دے نظام الاوقات اُتے تبادلہ خیال کرنا اے تے آئندہ انتخابات دی تیاریاں اُتے بریفنگ دینا اے۔ حسین علاوی نے عراقی نیوز ایجنسی نوں دسیا کہ الکاظمی دا ایہہ دورہ اپنے نویں مرحلے وچ عراقی امریکی اسٹریٹیجک مکالمے دے فریم ورک دا حصہ اے۔ اوہناں نے مزید کہیا کہ الکاظمی مشاورتی فوج نوں گھٹ کرن دے نظام الاوقات اُتے تبادلہ خیال کرن دی کوشش کرن گے۔ ایس ٹائم ٹیبل دا مقصد ایہہ وے کہ عراق امریکہ تعلقات تے مشاورتی فورسز نوں سنہ 2014 نوں موصل اُتے داعش دے قبضے توں پہلاں والی صورت حال اُتے واپس لیایا جائے۔
ایس توں پہلے امریکی ایوان نمائندگان نے عراق وچ فوجی طاقت دے استعمال لئی 2002دا بل منسوخ کرن لئی پچھلے مہینے نواں قانون بھاری اکثریت نال منظور کیتا سی۔ یاد رہوے کہ امریکا نے 2002 وچ منظور کردہ بل دے تحت عراق وچ اپنی فوج اتاری سی۔ ایس ضمن وچ امریکا دے بوہت سارے قانون سازاں، خاص طور تے ڈیموکریٹس دا کہنا اے کہ 2002 دے بل دی منظوری اک غلطی سی جد کہ کجھ ریپبلیکنز ایس گل نال متفق نیں کہ انج دے قوانین نوں اتھارٹی توں ہٹا دینا چاہیدا اے۔ کجھ امریکی قانون سازاں دا تے ایہہ وی کہنا اے کہ دہشت گردی دے خلاف جنگ لئی 2001 دی قرار داد جیہڑی 11 ستمبر دے حملیاں دے بعد منظور کیتی گئی سی اُتے وی غور کیتا جانا چاہیدا اے۔ ایس قانون دی منسوخی دے حامیاں دا کہنا سی کہ انج ہون نال پوری دنیا وچ امریکی فوجی کاروائیاں اُتے اثر نہیں پئے گا۔ ایدھر وائٹ ہائوس دا کہنا اے کہ عراق وچ جاری فوجی سرگرمیاں صرف 2002 دی اجازت اُتے منحصر نہیں۔ 2002 دی اجازت صدام حسین دی حکومت دے خلاف دتی گئی سی، جس وچ عراق نوں لاحق خطرے دے خلاف امریکی قومی سلامتی دے دفاع لئی تے عراق متعلق اقوام متحدہ دی سلامتی کونسل دی قرار داداں نافذ کرن لئی طاقت دے ضروری تے مناسب استعمال دی اجازت دتی گئی سی۔ امریکی فوج دے انخلا دے پس منظر وچ دسمبر 2019 وچ بغداد وچ ہون والے واقعیاں نوں وی پیش نظر رکھنا چاہیدا اے جس وچ امریکی سفارت خانے اُتے ہزاراں مظاہرین تے ملیشیا نال تعلق رکھن والے بندیاں نے حملہ کر دتا سی تے پرتشدد احتجاج دا سلسلہ چل نکلیا سی۔ سفارت خانے دے احاطے وچ داخل ہو کے توڑ پھوڑ کیتی گئی سی۔ ایس دے بعد توں امریکا وچ عراق دے ضمن وچ پالیسی تبدیل کرن دیاں گلاں وچ شدت آ گئی سی۔ فیر پچھلے ورہے دے آغاز وچ امریکا نے بغداد ایئر پورٹ دے نیڑے ڈرون حملے وچ عراقی ملیشیا دے کمانڈر ابو مہدی المہندس تے ایرانی جنرل قاسم سلیمانی نوں نشانہ بنایا سی۔ ایس حملے دے بعد عراق وچ پرتشدد مظاہریاں دا سلسلہ شروع ہو گیا سی تے عراق توں امریکی فوج دے انخلا دے مطالبیاں وچ شدت آ گئی سی۔ ایس حملے دے بعد عراقی قانون سازاں نے ملک توں امریکی تے اتحادی فوجاں نوں باہر کڈ دین دے بارے وچ پارلیمان وچ اک قرار داد منظوری کیتی سی۔ اگرچہ پچھلے سال مئی وچ وزیراعظم مصطفی الکاظمی دے عراقی حکومت دی بھاگ ڈور سنبھالن دے بعد دونواں ملکاں دے وچکار کشیدہ تعلقات وچ نسبتاً بہتری آئی اے پر پارلیمان وچ کجھ جماعتاں ہن وی امریکی فوجاں دی واپسی دے مطالبے اُتے مصر نیں۔ پر اصل سوال ایس ویلے داعش ولوں ممکنہ خطرے دے حوالے نال اے جیہڑا اوتھے ہن وی سرگرم اے۔ ایس دی تازہ مثال بغداد وچ عید الاضحی توں محض کجھ گھنٹے پہلاں ہون والا بم دا ہول ناک دھماکا اے۔ داعش نے 20 جولائی نوں ای ضمن وچ دعویٰ کیتا کہ ایس دے اک خود کش بم بار نے بغداد دے مصروف ترین بازار وچ دھماکا کیتا۔ داعش نے ایس حوالے نال اپنے ٹیلی گرام چینل اُتے اک پیغام پوسٹ کر کے دسیا کہ ایس دے اک رکن نے دھماکہ خیز مواد دی بیلٹ پا رکھی سی جس نے اپنے آپ نوں بازار وچ اڑا لیا۔ عید الاضحی توں محض کجھ گھنٹے پہلاں جدوں لوک خریداری کر رہے سن ایس ویلے ایہہ خود کش دھماکا 30 بندیاں دی جان لے گیا تے سٹھ توں ودھ بندے زخمی ہو گئے سن۔ داعش نوں 2017 وچ میدان جنگ وچ شکست ہون تے ایس دے زیر قبضہ علاقے ہتھ توں نکل جان توں پہلاں بغداد وچ تقریباًروزانہ بم دھماکے ہونا اک معمول سی۔ ہن اگرچہ داعش دے بچے کھچے عناصر دے بکھر جان دے بعد بم دے دھماکیاں وچ نمایاں کمی واقع ہوئی اے تاں ہن وی وڈے دھماکے ہوندے ای رہندے نیں۔ رواں ورہے جنوری دے مہینے وچ وسطی بغداد دے اک پرہجوم کاروباری علاقے وچ دو خود کش دھماکیاں نال 30 توں ودھ بندے ہلاک تے درجناں زخمی ہو گئے سن۔ دوجے پاسے کجھ عرصے توں عراق وچ امریکی فوج دے مراکز، قافلیاں تے تنصیبات اُتے میزائلاں تے ڈرونز دے ذریعے ودھدے ہوئے حملیاں تے عراق وچ اک وار فیر امن و امان دی وگڑدی ہوئی صورت حال نے امریکا دی پالیسی بنان والیاں نوں بوہت کجھ سوچن اُتے مجبور کر دتا اے۔ایسے فکر دے تحت ایس ورہے 16 جنوری نوں امریکا دے اوس ویلے دے قائم مقام وزیر دفاع کرسٹو فرملر نے اعلان کیتا سی کہ امریکا نے عراق وچ اپنے فوجیاں دی تعداد گھٹا کے 25 سو کر دتی اے۔ ایہہ اوہ ہدف اے جیہڑا ٹرمپ انتظامیہ نے پچھلے سال دے اخیر وچ عراق لئی مقرر کیتا سی۔
خلاصہ کلام
خلاصہ کلام ایہہ وے کہ افغانستان دے بعد عراق توں امریکی فوج دا انخلا اک غیر معمولی واقعہ اے۔ اصلاح لئی ایس پروگرام نے امریکی انتظامیہ دے عزائم نوں مزید واضح کر دتا اے۔ توقع کیتی جا رہی اے کہ امریکی و اتحادی فوجیاں دے انخلا دے بعد دہشت گردی سرگرمیاں وچ کمی آئے گی۔ کیوں جے داعش دی سرگرمیاں دی اک وڈی وجہ غیر ملکی فوجاں دا ایس خطے وچ موجود رہنا اے۔