مری سانحہ دا ذمہ دار کون ؟

تحریر حمیداللہ بھٹی

مری سانحہ دے ذمہ دار کون نیں؟ حکومتی شخصیات شہریاں نوں قرار دیندیاں نیں جنہاں نے کسے حکومتی وارننگ یا ہدایت اتے عمل نہیں کیتا حالانکہ سانحہ توں اک دن پہلے ای وفاقی وزیر فواد جودھری نے اک لکھ گڈیاں دے مری داخلے اتے خوشی تے طمانیت دا اظہار کردیاں ہوئے خوشخبری سنائی کہ حکومتی پالیسیاں نال ملک وچ سیاحت فروغ پا رہی اے۔ فیرشہریاں دی اینی وڈی تعداد دای مری پہنچنا مہنگائی دی نفی قرار دتا۔ہور تلخ سچ ایہہ ہے کہ ستارا میل ٹول پلازے دے کول گڈیاں نوں شروع وچ روکیا گیا جہدے تے ہوٹل دی صنعت نال جڑے کجھ لوکاں نے جانے کیہ ڈوریاں ہلائیاں کہ مری آن والے رستے کھول دِتے گئے تے فیر جہدا جدھر جی چاہیا وَڑگیا۔ ایتھوں المیے نے جنم لیا۔ شدید برفباری توں ناآشنا لوکاں وچ بدحواسی پیدا ہوئی تے چھیتی چھیتی نکلن دی دوڑ پاروں ٹریفک جام ہو گئی۔ پنج ہزار دی تھاں اک لکھ گڈیاں دا داخلہ ای پریشان کن سی کہ اک لائن دی تھاں تن لائناں بنان نال ٹریفک بے ہنگم تے رستے بند ہو گئے۔ سڑکاں اتے لمے انتظار نال کافی لوکاں دے کول کھانا‘ پانی تے گڈی دے پیٹرول دا ذخیرہ ختم ہو گیا جہناں دے کول پٹرول سی اوہناں نے سردی دی شدت گھٹ کرن لئی بند گڈی وچ ہیٹر لا لئے جہدے نال گیس بھر گئی تے امداد دا انتظار کردے لوکی دم گھٹن نال موت دی وادی وچ ٹُر گئے۔ پلس تے ایمبولینس نوں پھسے لوکاں تک پہنچن وچ بند رستیاں توں دشواریاں دا سامنا رہیا۔ سانحہ دی وجوہات عوام دی لاپرواہی‘ سفر دی ناقص منصوبہ بندی‘ خطرناک موسم تے حکومتی اداریاں دی ناقص کارکردگی اے۔ جے ویلے تے مناسب رہنمائی کیتی جاندی تے سیاحتی مقام اج انج بدنام نہ ہُندا۔ انتظامات اتے توجہ دین دے بجائے وزیراں دا لوکاں نوں مری تے دُجے سیاحتی علاقیاں وَل راغب کرن دے بیانات دینا مجرمانہ غفلت تے نااہلی اے۔ ایتھے تے ڈھٹائی دا عالم اے ایسا کسی مہذب ملک وچ ہوندا تے صورتحال اُکّا وَکھری ہوندی۔ ایتھے اک ہور پچُھن والی گل ایہ اے کہ آفات نال نبڑن لئی بنایا ادارہ نیشنل ڈیزاسٹر مینجمنٹ اتھارٹی دارالحکومت توں تقریباً اک گھنٹے یعنی 40یا 45کلومیٹر دی مسافت اتے آباد مری شہر وچ پھسے شہریاں دی مدد نوں پہنچن دی طاقت وی نہیں رکھدا تے کروڑاں ارباں دے فنڈز کس خوشی وچ ضائع کیتے جا رہے نیں؟
مری سانحے دے بظاہر اسباب موسمی نیں لیکن ایہہ فرائض توں لاعلمی‘ نااہلی تے مجرمانہ غفلت دا بدترین مظاہرہ اے جہدے پاروں موسمی اثرات المناک سانحے تے غیر معمولی حادثے دا کارن بنے۔ حکومت انتظامات دے بغیر ای ملک نوں سیاحت دی جنت بنان دی دعویدار اے ایسے لئی جمعہ تے ہفتہ دی درمیانی شب جو ہویا ملک دے دارالحکومت توں تھوڑی دور مری دے رستیاں اتے ہزاراں لوک اپنے اہلخانہ دے نال جس طرحاں سردی نال ٹھٹھردے رات بھر شدید برفانی موسم وچ کھلے آسمان تھلے بے یارومددگار تڑپدے رہے اوس توں ثابت ہوندا اے کہ حکومتی اشرافیہ نااہل وی اے تے بے حس تے غیر ذمہ دار وی۔ اک لکھ گڈیاں داخل ہون دی نوید سنان تے ملک نوں سیاحت دی جنت بنان دے دعویدار برفانی طوفان دے دوران مدد تک پہنچان توں قاصر رہے۔ جدوں سیاحت دے فروغ دی گل کرنے آں تے ضروری انتظامات دی ذمہ داری پوری کیوں نہیں کردے؟ سوچو جہڑے اپنے شہریاں نوں سہولتاں فراہم نہیں کر سکدے جے غیر ملکی وی آن لگن تے ذرا دل اتے ہتھ رکھ کے دسو تے کسے سانحہ نوں روکن یا شدت گھٹ کرن دے قابل ہون گے؟ ساڈے ملک وچ سیاحت دے وسیع مواقع نیں۔ وَگدی نہراں ‘ پرسکون جھیلاں‘ ہری بھری وادیاں نیں۔ سرسبز پہاڑ نیں‘ صحرا نیں‘ پرانی تہذیباں دے آثار نیں مگر رستے انتہائی دشوار گزار تے رہائشی سہولتاں دا گھاٹا اے۔ مزید ایہ اے کہ ساڈے ادارے پیشگی اندازہ لان تے مشکل صورتحال وچ پھسے لوکاں نوں بچان لئی ویلے تے حفاظتی اقدامات دی صلاحیت وی نہیں رکھدے۔ ایہناں حالات وچ کہڑا خطریاں وچ چھال مارن دی حماقت کر سکدا اے؟ ہن ویلا آ گیا اے کہ سیاحت دی صنعت نوں فروغ دینا اے تے پہلے آرام دہ سفر‘ رہائش جئے مناسب انتظامات اتے توجہ دتی جاوے۔
مری وچ ہر سال ٹریفک جام ہوندی اے لوکاں دی کثیر تعداد لئی رہائشی انتظامات گھٹ تے مہنگے ہون نال لڑائی جھگڑے تے مار کُٹ دے واقعات روایت بن چکی اے لیکن کدی مستقل حل تلاش کرن دی کوشش ای نہیں کیتی گئی۔ رستے بند ہون نال گڈیاں چھڈ کے پیدل ای محفوظ مقاماں وَل چلدے رہے لیکن کوئی سرکاری ادارہ مدد نوں نہیں پہنچیا۔ مری سانحہ وچ بالاں تے نوجواناں دی لاشاں ویکھ کے پورا ملک سوگوار اے مگر ساڈے حکمران جانے کیہڑی مٹی دے نیں کہ کوئی واقعہ یا سانحہ اوہناں اتے اثر ای نہیں کردا۔ ہن وی ذمہ داری قبول کرن دی بجائے اک دُوجے اتے ملبہ پان دی کوشش وچ نیں۔ پنجاب حکومت نے حقائق دی کھوج لئی ایڈیشنل چیف سیکرٹری دی سربراہی وچ اک کمیٹی بنائی اے لیکن ایسی کمیٹیاں عام طور اتے معاملہ دبان دی کوشش کردیاں نیں۔ سوال ایہ اے کہ ناقابل تلافی نقصان مگروں ای ہیلی کاپٹر تے ریسکیو ادارے کیوں حرکت وچ آندے نیں۔ ہنگامی حالات لئی پیشگی انتظامات کیوں نہیں کیتے جاندے؟ پھسے لوکاں لئی مری وچ موجود سرکاری رہائشگاہواں ویلے تے کیوں نہیں کھولیاں جا سکیاں۔ کیہ شہریاں توں ودھ کجھ حکومتی شخصیات ای اہم نیں؟ساڈے لبرل لوک اُٹھدے بیٹھدے فوج نوں تنقید دا نشانہ بناندے نیں مگر سچ ایہ اے کہ مری دے برفانی طوفان وچ جدوں دُوجے انتظامی ادارے مفلوج ہو گئے تے فوجی جواناں نے دناں دا کم گھنٹیاں تے گھنٹیاں دا کم منٹاں وچ کردیاں ہویاں پھسے لوکاں نوں محفوظ مقام تک پہنچایا مگر فوج نوں بلان وچ کیوں تاخیر کیتی گئی۔ ایس سوال دا جواب وی کمیٹی نوں تلاش کرنا چاہیدا اے۔
سیاحت دا فروغ صرف گلاں یا ارادیاں نال نہیں ہو سکدا تے سہولتاں فراہم کرنا وی ضروری اے۔ دنیا بھر وچ سیاحتی مقاماں اتے ہنگامی حالات لئی ٹینٹ‘ کمبل تے کھان پین دی شیواں دے بیگ رکھے جاندے نیں مگر اسیں الرٹ جاری کرن مگروں ہر قسم دی ذمہ داری توں بے نیاز ہو جانے آں حالانکہ مری وچ پارکنگ دی تھاں نہیں تے بس ٹرانسپورٹ دے کے نہ صرف حکومتی آمدن وچ وادھا کیتا جا سکدا اے بلکہ پارکنگ دے مسائل وی مستقل طور اتے حل کیتے جا سکدے نیں۔ تن دھیاں’ اک پتر‘ بھین‘ بھانجی تے بھتیجے دے نال جاں بحق ہون والے پلس افسر نوید اقبال دے آخری وائس میسیج توں حکومتی بے حسی‘ لاپرواہی‘ سستی تے بے تدبیری دا پردہ چاک ہوندا اے جہدے وچ اوہ اپنے ساتھی نوں آکھدا اے کہ اسیں اٹھارہ گھنٹوں توں پھسے آں پتہ کر کے دسو کرین آئی اے کہ نہیں تے سانوں ہور کنے گھنٹے انتظار کرنا پووے گا۔ مرحوم دے کزن نے عمران خان ‘ فواد چودھری تے شیخ رشید دے ذاتی واٹس ایپ نمبراں اتے پیغامات بھیجے مگر کسے نے جواب نہیں دتا۔ شیخ رشید نے وی پریس ریلیز جان کرن اتے اکتفا کیتا۔ انتظامیہ نوں لوکیشن وی بھیجی مگر جواب وچ اطمینان دوان تے مدد پہنچن دا لالی پاپ ای ملیا۔ چار نوجوان زندگی دی آخری سیلفی دوستاں تے اہلخانہ نوں بھیجن مگروں گڈی وچ ای چل بسے۔ جدوں قیمتی جانی نقصان ہو گیا تے شیخ رشید مری جا کے ہتھ دے اشارے نال گڈیاں نوں رستہ دَسن پہنچ گئے۔ صاف ظاہر اے ایہ شہرت دے بھکے لوک مجرمانہ غفلت مگروں ہن قوم نوں مطمئن کرنا چاہندے نیں۔ لوڑ ایس امر دی اے کہ و اقعہ دی شفاف تے غیر جانبدارانہ تحقیقات کرائی جان تے فیر کوئی چھوٹا اہلکار ہووے یا وڈا افسر جو وی ذمہ دار ہووے اک واری کسے نوں کڑی سزا دے دیو مینوں امید اے کہ آئندہ غفلت دے امکانات گھٹ ہو جان گے۔ جے 19جنوری 2019سانحہ ساہیوال دے ملزمان نوں قطر دے دورے توں واپسی اتے سزاواں دوان ‘8جنوری 2021دے سانحہ کوئٹہ وچ مرن والیاں دے لواحقین دے دھرنے توں بلیک میل نہ ہون جیہارویہ ای رکھنا اے تے سانحہ مری دے لوکاں نوں غیر ذمہ دار کہنا ای درست اے جہڑے موسم دا اندازہ لائے بغیر ای مری جا پہنچے تے حکومتی ہدایات اتے عمل نہ کرن دی بنا اتے موت دی وادی وچ چلے گئے۔