پاکستان دے مسئلے تے ساڈے رویے

عتیق انور راجہ

پاکستان وچ پچھلے کئی سالاں توں موسمی شدت وچ وادھا ہوندا چلیا جا رہیا اے لیکن قومی سطح اتے کدھرے ایسی کوئی پلاننگ سامنے نہیں آ رہی جہدے تحت اسیں ایہہ امید کرسکیے کہ آن والے کجھ سالاں وچ پاکستان وچ گرمی دی ایس یلغار نوں روکیا جا سکے گا یا کجھ کمی ای ممکن ہو سکے گی۔انفرادی تے حکومتی حکم نامیاں دے تحت ملک بھر وچ درخت ہر سال ای لائے جاندے نیں لیکن بدقسمتی اے کہ ایہناں درختاں دے لگان توں لے کے وڈے کرن تک دی کوئی واضع تے قابل عمل حکمت عملی اختیار نہیں کیتی جاندی۔ایہدا نتیجہ ایہہ نکلدا اے کہ ہر سال لگن والے پودے درخت بنن توں پہلاں ای کسے جانور یا جانور نما انسان دے ہتھوں ختم ہو جاندے نیں۔ پاکستان وچ کدی اسیں سندے سی کہ چار موسم ہوندے نیں۔بہار’ خزاں’ گرمی’ سردی’ لیکن ہن لگدا اے کہ پاکستان وچ صرف دو ہی موسم باقی بچن گے۔ گرمی تے سردی۔ مارچ توں اکتوبر تک موسم گرم رہندا اے تے فیر اکتوبر توں فروری دے آخری دناں تک موسم سرد تر رہن مگروں بہت تیزی نال گرم ہو جاندا اے۔ ایسے ویلے شجرکاری تے سونامی ٹری توں اگے ودھ کے بہت کجھ سوچن دا ویلا اے۔ اک پاسے تھر تے چولستان وچ انسان تے جانور گرمی دی شدت تے پانی نہ ملن دی وجہ نال مشکل وچ نیں تے دوجے پاسے گلیشیئر پگلن نال پہاڑی علاقیاں وچ رہن والیاں دی مشکلاں ودھ رہیاں نیں۔ ضرورت ایس گل دی اے قومی سطح اتے کجھ ماہراں دا اک تھنک ٹینک بنایا جاوے تے فیر کجھ ایسے لوک بھرتی کیتے جان جہڑے ملک بھر وچ سروے کرن تے جتھے جتھے زمین غیرآباد اے اوتھے موسماں دے مقابل کھڑے ہون والے تے چھیتی وڈے ہون والے درخت لائے جان ۔ ایہناں درختاں نوں پانی’ کھاد دے نال نال ایہناں دی مناسب دیکھ بھال دا طریقہ کار طے کیتا جاوے۔ ہر دو مہینے مگروں ایہناں درختاں دا ڈیٹا اکٹھا کیتا جاوے تے جتھے درخت چنگے انداز وچ پروان چڑھ رہے ہون اوتھے دے ملازماں نوں اعلیٰ اعزازات نال نوازیا جاوے۔ ملک بھر وچ ہائوسنگ سوسائٹی بنان اتے پابندی لا دتی جاوے۔ جہڑی ہائوسنگ سوسائٹیاں بنی ہوئیاں نیں اوتھے سڑکاں دے کناریاں تے پارکاں وچ مناسب فاصلیاں اتے پھل دار’ پھل دار تے گھنے سائے والے درخت لان دے سخت احکامات جاری کیتے جان۔ زرعی زمیناں دی نشاندہی کیتی جاوے تے بنجر زمیناں نوں آباد کرن لئی فنڈز جاری کیتے جان۔ پنڈ وچ نمبرداری نظام بحال کیتا جاوے۔ نمبردار نوں اختیارات دتے جان تے پابند کیتا جاوے کہ اوہ پنڈ دی غیر آباد زمین تے کچے پکے رستیاں دے نال نال درخت لوائے گا تے اوہناں دی دیکھ بھال نال اوہناں نوں وڈا کرن دی ذمہ واری لوے۔ علما کرام’ اساتذہ کرام تے موٹیویشنل سپیکرز خاص تیاری دے نال شجرکاری دی اہمیت اتے بیان دینا شروع کرن۔ ہر بندہ درخت لائے۔ اپنے لئی اپنیاں لئی اپنے وطن لئی۔ اپنے فوت شدگان لئی ‘ ایس دنیانوں جنت بنان لئی تے جنت وچ گھر بنان لئی۔ پاکستانی سیاست اتے بہت کجھ لکھن نوں دل کر رہیا اے لیکن کیہ کراں سیاست اتے لکھاں تے اکھاں نم ہو جاندیاں نیں۔ دل دی دھڑکناں تیز ہو جاندیاں نیں تے ہتھاں دی انگلیاںبین کردیاں نیں کہ کیہ وجہ اے ایس ملک وچ دو چار وی ایسے سیاسی رہنما پیدا نہیں ہو پائے نیں جہناں نوں گھٹ توں گھٹ گل بات کرناآندی ہووے۔ ملکی جمہوریت نوں خطرے وچ آکھن والے نواز شریف تے عمران خان دی حکومتاں اوہناں دے بیانیے نال ختم ہوندیاں نیں ایس لئی میرا نقطہ نظر ایہہ اے کہ ساڈے سیاستداناں نوں ہر مہینے کسے اک ادبی نشست وچ خموشی نال بیٹھن دا پابند کیتا جانا چاہیدا اے تاں جے ایہہ گل بات دا ہنر جا سکن تے مستقبل وچ اوہناں دے بیانات اوہناں نوں مشکل وچ نہ پان۔ ایس ویلے ملک وچ الیکشن دا بگل وج چکیا اے۔ اک پاسے نون دا جنون اے تے دوجے پاسے خان دے ٹائیگر نیں۔ ہر دوجے دن اک توں اک وڈا جلسہ منعقد ہو ن توں بعد ہُن لانگ مارچ دا رولا اے۔ شدید گرمی دے باوجود لوک ایہناں جلسیاں وچ رلت کر ردے رہے۔ اک گل جہڑی میں نوٹ کیتی اے کہ ایس واری عمران دے جلسیاں وچ ماڈرن زنانیاں دے بجائے گھریلو زنانیاں تے بچے بوہتے رلت کررہے نیں۔ دل دی دھڑکناں تیز ہو جاندیاں نیں تے ہتھاں دی انگلیاںبین کردیاں نیں کہ کیہ وجہ اے ایس ملک وچ دو چار وی ایسے سیاسی رہنما پیدا نہیں ہو پائے نیں جہناں نوں گھٹ توں گھٹ گل بات کرناآندی ہووے۔ ملکی جمہوریت نوں خطرے وچ آکھن والے نواز شریف تے عمران خان دی حکومتاں اوہناں دے بیانیے نال ختم ہوندیاں نیں ایس لئی میرا نقطہ نظر ایہہ اے کہ ساڈے سیاستداناں نوں ہر مہینے کسے اک ادبی نشست وچ خموشی نال بیٹھن دا پابند کیتا جانا چاہیدا اے تاں جے ایہہ گل بات دا ہنر جا سکن تے مستقبل وچ اوہناں دے بیانات اوہناں نوں مشکل وچ نہ پان۔ ایس ویلے ملک وچ الیکشن دا بگل وج چکیا اے۔ اک پاسے نون دا جنون اے تے دوجے پاسے خان دے ٹائیگر نیں۔ ہر دوجے دن اک توں اک وڈا جلسہ منعقد ہو ن توں بعد ہُن لانگ مارچ دا رولا اے۔ شدید گرمی دے باوجود لوک ایہناں جلسیاں وچ رلت کر ردے رہے۔ اک گل جہڑی میں نوٹ کیتی اے کہ ایس واری عمران دے جلسیاں وچ ماڈرن زنانیاں دے بجائے گھریلو زنانیاں تے بچے بوہتے رلت کررہے نیں۔ جہڑا ایہدی عوامی مقبولیت دا مظہر اے۔آصف زرداری اپنی آخری عمر جیل دی کال کوٹھڑیاں دے بجائے اپنے آرام دہ محلاں وچ گزارن دے خواہاں لگدے نیں ایس لئی اوہناں دی کوشش اے کہ ایہہ حکومت چلدی رہوے۔ حکومت چلے تے اوہناں دے خلاف بنے سارے مقدمے اک مگروں اک ختم ہو جان۔ جے ملک وچ مہنگائی دا طوفان آندا اے تے اوہدی ذمہ واری نون لیگ دے سرپا کے اگلے الیکشن وچ کجھ کامیابی دی کوشش کیتی جا سکے۔ تجزیہ نگاراں دے مطابق آصف علی زرداری نے نون لیگ دی کشتی بھنوروچ لیا پھسائی اے۔ مہنگائی نوں روکنا کسے دے وَس دی گل نہیں۔ انج لگدا اے کہ آن والے سالاں وچ مہنگائی دنیا دا مقدر ہو چکی اے۔ روس یوکرین دی جنگ وچ شدت آ رہی اے تے ایہہ جنگ یورپ دے دوجے ملکاں تک پھیلن دے اشارے ملناشروع ہو چکے نیں۔ روس نے جرمنی سنے دوجے کئی ملکاں نوں گیس سپلائی بند کرنا شروع کر دتی اے جہدے نتیجے وچ یقینا یورپ وچ اقتصادی بحران پیدا ہو سکدا اے۔