امریکہ تے طالبان امن معاہدے دے اثرات

لکھت:حمیداللہ بھٹی

طالبان تے امریکہ نے 29فروری نوں دوحہ وچ امن معاہدے تے دستخط کردتے نیں جہدے توں مسئلہ افغانستان دے حل دی رمق نظر آن لگی اے۔ معاہدے دی رو نال امریکہ تے اتحادی چودہ مہینے وچ افغانستان توں ساری فوجاں کڈھ لین گے جے طالبان معاہدے دی پاسداری کردے نیں تے امریکہ نہ صرف طالبان تے لاگو پابندیاں ختم کر دیوے گا سگوں یو این او نوں وی انج کرن لئی قائل کرے گا جد کہ طالبان اپنے علاقے وچ القاعدہ، داعش یاں کسے شدت پسند گروپ نوں سرگرم ہون دی اجازت نہیں دیوے گا معاہدہ کامیاب ہو جاندا اے تے سارے فریق طے شدہ امور تے صدقِ دل نال عمل کردے نیں تے خطے وچ قیام امن دی کوششاں کامیاب ہو سکدیاں نیں جہدے نال مہاجرین دی واپسی دی راہ پکی ہووے گی تے صرف افغانستان ای نہیں پاکستان، ایران تے ترکی سنے سارے گوانڈھی ممالک سکون نال معیشت بہتر بنان تے توجہ مرکوز کر سکن گے جے خرابی ہوندی اے جہدا ہندوستان وی خواہشمند اے تے فیر انتشار دا شکار خطہ ہور خلفشار دی لھویٹ وچ آ جاوے گا جہدے نال انسانی آبادی دی مہاجرت وچ وادھا ہو سکدا اے ڈونلڈ ٹرمپ نے امن معاہدے نوں اہم قرار دیندیاں طالبان رہنماواں نال ملن دا اشارہ دتا اے پر نال ای گڑبڑ دی صورت وچ معاہدہ ختم کرن دی دھمکی دتی اے ایہ گاجر تے سوٹی والی پالیسی اے بظاہر واحد سپر طاقت لڑائی تے نقصانات توں تھک گئی اے تے محاذ دی بجائے زوال پذیر معیشت تے توجہ دینا چاہندی اے اوہدی ترجیح فوجیاں نوں واپس بلان لئی محفوظ تے مضبوط راہ اے ایس لئی معاہدے دی کامیابی دا امکان نکامی توں ودھ اے کیوں جے دوحہ وچ دستخط دی تقریب وچ مائیک پومپیو دا موجود ہونا ظاہر کردا اے کہ امریکہ دی اولین آرزو افغان مسئلہ توں جان چھڈانا اے امریکہ ولوں زلمے خلیل زاد جد کہ طالبان ولوں ملا عبدالغنی برادر نے جدوں معاہدے تے دستخط کیتے تے ہال وچ اللہ اکبر دے بلند نعرے لگے پر کوئی اعتراض نہیں ہویا جو امریکی اخلاص دا غماض اے۔اسامہ بن لادن دی حوالگی دے مطالبے دی آڑ وچ 7اکتوبر 2001توں امریکی قیادت وچ اتحاد نے افغانستان تے چڑھائی کر دتی پر 19ورھے دے بعد غلطیاں دا احساس ہویا اے ایس لئی ہن امریکہ گل بات تے راضی ہویا اے جہڑا کدی نہ سنن دا روادار نہ سی ہن افغانستان اسلامی امارات تے وی معترض ایہ بہت وڈی پیش رفت اے ایہدا مطلب اے کہ اوہنے طالبان نوں اصل قوت تسلیم کر لیا اے پر طالبان نوں اپنی حیثیت منوان لئی 19ورھے جہاد کرنا پیا معاہدہ دی رو نال دوواں فریق قیدیاں دی رہائی تے وی متفق ہو گئے نیں جہدے تحت ایس ورھے دس مارچ تک پنج ہزار طالبان قیدی رہائی پان گے جہدے جواب وچ طالبان اک ہزار افغان اہلکاراں نوں رہائی دین گے جہدا اک مطلب ایہ اے کہ امریکہ نوں سمجھ آ گئی اے کہ طالبان نوں راضی کیتے بغیر فوجاں دا باحفاظت انخلا ممکن نہیں جے افغانستان نوں فوری چھڈیا جاندا اے تے ایہ سرزمین دوجے جنگجو گروپاں نوں مرکز فراہم کرن دے مترادف ہووے گا۔خوشی دی گل ایہ اے کہ 19ورھے دی طویل جنگ امن معاہدے نال ختم ہون دی راہ پکی ہو گئی اے معاہدے دا افغاناں نے سڑکاں تے نکل کے جشن منا کے خیر مقدم کیتا اے پر معاہدے تے عملدرآمد اک ہور مشکل مرحلہ وی اے جو طالبان تے افغان انتظامیہ وچکار ممکنہ مذاکرات نیں کیوں جے طالبان افغان انتظامیہ نوں فریق سمجھن نوں وی تیار نہیں ایس لئی دوحہ مذاکرات دا حصہ نہیں بنن دتا ہن ویکھنا ایہ اے کہ امریکہ تے اتحادیاں دے خلاف اپنی سرزمین استعمال نہ ہون دی گارنٹی دے کے طالبان نے جس طرح غیر ملکی فوجاں دے انخلا دا مطالبہ منوایا اے کیہ ہن اوہ افغان انتظامیہ بارے لچک وکھاندے یں یاں حالات دی تبدیلی دے تناظر وچ لچک نہیں وکھاندے تے ایہ صورتحال اشرف غنی جہے کمزور بندے دی سیاسی موت تے منتج ہو سکدی اے۔ حامد کرزئی پہلاں ای مخالفت وچ متحرک نیں دوستم جہے کئی علاقائی سردار وی نویں دھڑے بندے وچ مصروف نیں مسئلیاں دا بھار جو انتظامیہ چُکن توں پہلاں ای قاصر سی امن معاہدے نے طالبان نوں برتر قوت درجہ دے دتا اے اوہ بھلا اشرف غنی دے کیونکر محتاج ہو سکدے نیں؟ افغان طالبان دے سربراہ ملا ہیبت اللہ اخونزادہ دا مخالفاں نوں عام معافی دین دا اعلان امن دی نوید بن سکدا اے پر اشرف غنی، عبداللہ عبداللہ، دوستم سنے سارے لوک اکٹھے بیٹھن گے یاں نہیں وثوق نال کجھ کہنا مشکل اے۔افغان صدارتی انتخابات نال وی صدر اشرف غنی تے چیف ایگزیکٹو عبداللہ عبداللہ وچکار محاذ آرائی ختم نہیں ہو سکی۔ عبداللہ عبداللہ ولوں متوازی حکومت بنان دی دھمکی دا امریکہ نے عارضی حل ایہ کڈھیا اے کہ اشرف غنی توں حلف برداری دی تقریب ملتوی کرا دتی اے پر انج کدوں تک چلے گا کیوں جے اشرف غنی ایس توں پہلاں انتخابی عمل ملتوی کرن دا امریکی مطالبہ رد کر چکے نیں معاہدے دے ویلے امریکی وزیر دفاع کابل وچ نہ ہوندے تے خرابی دا اندیشہ سی ایس لئی امریکہ تے طالبان دوواں فریقاں نوں ای محتاط رہنا ہووے گا۔دوحہ مذاکراتی عمل دی کامیابی وچ پاکستان دا اہم کردار اے سچ ایہ اے کہ پاکستان دی ناراضگی دے خدشے دے پیش نظر ای مذاکراتی عمل توں بھارت نوں وکھرا رکھیا گیا حالاں جے ارباں ڈالر دی سرمایہ کاری دی وجہ توں اوہ وی مسئلہ افغانستان دا اہم فریق بن چکیا اے۔ اشرف غنی دے فیصلیاں تے وی اثر انداز ہون دی صلاحیت رکھدا اے معاہدے وچ شریک نہ کرن پاروں ظاہر اے ناخوش اے ایس لئی اوہدی اولین آرزو ہووے گی کہ کسے طرح معاہدے نوںنکام بنایا جاوے ایہو اشرف غنی دی تمنا وی ہو سکدی اے کیوں جے دوواں دا پاکستان بارے معاندانہ رویہ اے تے کلیدی کردار ملن دی وجہ توں چاہن گے کہ کسے طرح پاکستان دی اہمیت گھٹ کیتی جاوے معاہدے نال پاکستان نوں جہڑا فوری فائدہ ملیا اے اوہ شمال مغربی سرحد توں خطرات دی کمی اے ایس لئی بھارت اپنے طفیلی اشرف غنی دے راہیں معاہدے نوں سبوتاژ کرن دی کوشش کر سکدا اے جے انج ہوندا اے تے افغان مسئلہ ہور گھمبیر ہو جاوے گا جہدا توڑ کیویں کرنا اے امریکہ تے طالبان نوں نظر رکھن تے سوچن دی لوڑ ہووے گی۔امریکہ طالبان معاہدے نے میزبان قطر نوں عالمی مرکز بنا دتا اے حالاں جے سعودیہ سنے کئی ملکاں نے قطر دا بائیکاٹ کر رکھیا اے پر دو متحارب دھڑیاں امریکہ تے طالبان وچ صلح کران دی تقریب دی میزبانی جہدے وچ اِکو ویلے 50ملکاں دے نمائندیاں نے رلت کیتی اوہنوں وکھری حیثیت دوا دتی اے جہدے نال قطر دی اہمیت وچ وادھا ہویا اے معاہدے دا سعودی عرب نے وی خیر مقدم کیتا اے موجودہ حالات دے تناظر وچ ایہ گل وثوق نال آکھی جا سکدی اے کہ جلد ای بائیکاٹ کرن والے ممالک قطر نال مراسم استوار کر لین گے کیوں جے بائیکاٹ دا قطر نوں ایناں ای فرق پیا اے کہ درآمدی اشیاء دے راستے تبدیل کرنے پین گے پر ایہ کہنا کہ اوہ عالمی سطح تے کلا ہو چکیا اے ٹھیک نہیں سگوں جے ایہ آکھیا جاوے کہ بائیکاٹ نال سعودی قدرومنزلت متاثر ہوئی اے زیادہ ٹھیک اے۔بھارت دا پاکستان نوں گھیرن دا خواب امن معاہدے نال چکنا چور ہو گیا اے طالبان دی موجودگی وچ بھارت و افغان ایجنسیاں نوں ہن سانجھا آپریشن کرن وچ مشکلات پیش آ سکدیاں نیں کیوں جے پاکستان نے جنیوا وچ وی افغان مجاہدین نوں گھل کے اپنی اہمیت و اثر وکھان دے نال خلوص ظاہر کیتا چار عشریاں توں جاری جنگ و جدل توں افغان عوام تنگ نیں تے امن لئی بے تاب نیں جے معاہدے تے صحیح معنیاں وچ عمل ہوندا اے تے ایہ افغان عوام تے پاکستان دا اک احسان ہووے گا جے پاکستان وچ پناہ گزین افغانستان واپس چلے جاندے نیں جہناں تے پاکستان دا بہت اثر اے تے بھارت دی پوزیشن ہور پتلی ہو جاوے گی جہدے نال مستقبل وچ افغانستان دی سرزمین پاکستان دے خلاف استعمال کرن دے مواقع ختم ہو جان گے۔جتھوں تک افغانسان دی موجودہ سیاسی قیادت دا تعلق اے اوہ مستقبل دے افغان منظرنامے تے زیادہ دیر ٹھہردی وکھائی نہیں دیندی جو عوام دی بجائے امریکی امداد دی بیساکھیاں دے سہارے قائم اے جے امداد دی آکسیجن دا سلسلہ منقطع ہووے تے اوہدا سیاسی طور تے زندہ رہنا محال اے افغانستان وچ حکومتی رٹ نہ ہون دے برابر اے روسی فوجاں دے انخؒاف دے بعد افغانستان خانہ جنگی دا شکار ہو گیا ہن وی جے کوئی خاطر خواہ بندوبست نہ کیتا گیا تے خانہ جنگی دا نہ رُکن والا سلسلہ دوبارہ شروع ہو سکدا اے ایس لئی بہتر تے ایہ اے کہ افغان اداریاں نوں پیراں تے کھڑا کرن تک معاونت کیتی جاوے یو این او دی امن فورس تعینات وی کیتی جا سکدی اے۔