’’چہرہ‘‘

سعد اللہ شاہ

سحر کے ساتھ یہ سورج کا ہمرکاب ہوا
جو اپنے آپ سے نکلا وہ کامیاب ہوا
میں جاگتا رہا اک خواب دیکھ کر برسوں
پھر اس کے بعد مرا جاگنا بھی خواب ہوا
یقینا ایہ مشاہدہ تے تجربہ اے یاں اک احساس‘ محسوس تے انج ای ہوندا اے کہ ساڈی اکھ وچ دوویں ای ڈب جاندے نیں۔ انسان دنیا وچ انفرادیت یاں پچھان لئی کیہ کیہ جتن کردا اے اوہ اجہی کوشش وچ اپنا آپ بھلا دیندا اے کہ اوہ اپنے آن دا مقصد لبھے یاں اپنے آپ نوں پچھانے۔ میں اک اخبار تے خبر پڑھی کہ اک برطانوی نے اپنے چہرے تے ستاراں سوراخ کر کے نواں ریکارڈ قائم کیتا تے گینز بک آف ریکارڈ وچ اپنا ناں لکھوایا۔ مزے دی گل ایہہ وے کہ ایس بندے نے اپنا ای ریکارڈ بہتر کیتا اوہدی ایہ گل توجہ طلب اے کہ اوہنوں کوئی پرواہ نہیں کہ دنیا کیہ کہندی اے انج ای ذہن وچ اک شعر یاد آ گیا:
ہمیں کیا ہے جو تو نے تنگ آ کر چاک کر ڈالا
تیرا دامن تھا تیری جیب تھی تیرا گریبان تھا
خبر وچ ایہ وی دسیاگیا اے کہ ایس بندے نے سوراخ کر کے اپنے چہرے دا حلیہ ای وگاڑ لیا اے ایس خبر دے مقابل وچ مینوں اسلامیہ کالج دا اک بندہ محمدحسین یاد آیا اوہ درجہ چہارم دا ملازم سی تے اوہنے غالباً اڑھائی سو واری خون دتا سی تے اوہ اکثر اپنے سرٹیفکیٹ وکھاندا تاں کہ اوہدی کیویں توصیف ہوئی تے اوہدے ایس عمل نوں سراہیا گیا اودوں وی گینز بک آف ریکارڈ دا تذکرہ ہوندا پر ساریاں گلاں اک پاسے اوہدے ایس عمل نال گھٹو گھٹ خلق خدا دا فائدہ ضرور سی کہنا میں چاہنا واں کہ تہاڈا عمل بھاویں ہٹ کے ہووے پر ایہدا کوئی مقصد تے ہووے ہن چہرے تے ستاراں پنچر لا لینا کوئی عقل مندی نہیں۔ ایس گل توں مینوں اک ہور خیال آیا کہ پچھان لئی وی چہرہ سب توں اہم اے کہ باقاعدہ چہرہ شناسی اک عمل اے ایہدے تے اک نک ہوندی اے جہنوں رکھن لئی لوک کیہ کیہ جتن کردے نیں نک دے اُتے دو اکھاں وی تے ہے نیں۔ فیر ایہناں دو جھیل جہیاں اکھاں دے اُتے دو ابرو کماناں ورگے‘ فیر ایہو نہیں خندہ پیشانی کہ جہدے تے قسمت دا ستارہ ہوندا اے نازک ہونٹھ ۔ کہن دا مقصد ایہ کہ قدرت نے چہرے نوں سجایا کیویں اے انسان دی ساری خوبصورتی چہرے توں ای واضح ہو جاندی اے:
اس کا چہرا جو نظر آتا ہے
چاند آنکھوں میں اتر آتا ہے
مینوں یاد آیا کہ اک واری بادشاہ وقت نے اپنی بیگم نوں کہیا کہ جے توں چن ورگی خوبصورت نہیں تے تینوں تن طلاق بعد وچ جدوں بیگم پردے دے پچھے چلی گئی کہ طلاق ہو چکی تے بادشاہ نوں خیال آیا کہ غلط گل منہ چوں نکل گئی۔ ہن وڈے وڈے علماء نوں سدیا گیا کہ حل کڈھیا جاوے ساریاں نے کہیا ہن تے ممکن نہیں کہ بیگم نال رجوع ہو سکے اوس ویلے اک نسبتاً گھٹ عمر نوجوان عالم اوتھے سن اوہناں آکھیا کہ طلاق نہیں ہوئی وڈے وڈے علماء ایہ سن کے حیران رہ گئے دلیل پچھی تے نوجوان عالم نے کہیا کہ سورئہ وتین وچ اللہ قسماں کھا کے کہہ رہیا اے کہ اوہنے انسان نوں خوبصورت ترین پیدا فرمایا احسن تقویم دی گل کیتی تے چن کیہ شے اے انج وی چن دی تے روشنی وی مستعار اے ہاں اوہنوں گھن ضرور لگدا اے۔ جس طرح اوس برطانوی جوان نے اپنے آپ نوں گہنا لیا۔ گل ہوندے ہوندے کتھے نکل آئی کجھ لوک وی اجہے ہوندے نیں کہ خاندان دا معاشرے دا یاں قوم دا چہرہ ہوندے نیں۔ جے تسیں اوہناں نوں متھے دا جھومر کہو گے فیر وی تے گل چہرے بارے اے۔ انورمسعود صاحب نے تے ایہ وی کہیا سی کہ چہرے کیہ پورے محبوب کا حسن سمٹ کر تل میں آ گیا تھا اور پھیلا تو زلف بن گیا ۔
میں تے بہرحال چہرے دی گل کر رہیا واں چہرہ نہ ہووے تے میک اپ نہیں ہو سکدا بھاویں پورا چہرہ میک اپ دے لیپ دے تھلے چلا جاوے پر خدوخال تے چہرے دے ای ہوندے نیں اک سہرا لکھیا جاندا اے تے شاید اک چہرہ جو کہ میں لکھدا چلا جا رہیا واں۔ چہرے تے بہت کجھ لکھیا جا سکدا اے۔ ایک چہرے پر کئی چہرے سجا لیتے ہیں لوگ۔ تے فیر ایہ وی کہیا جاندا اے کہ ایس بندے دا اصلی چہرہ کیہ اے سیاستداناں وچ تے ایہ اکثر اے کہ اقتدار توں پہلاں کوئی چہرہ ہوندا اے تے اقتدار ملن دے بعد دوجا چہرہ۔ پہلے تے وعدے‘ دعوے تے لوکاں دا درد تے فیر جدں ووٹ دی لوڑ نہیں رہندی تے کمال دی طوطا چشمی تے چشم پوشی ہور تے ہور چہرے تے پچگی وی نہیں ہوندی۔ قاسمی صاحب نے کہیا سی کہ دل بدلتے ہیں تو چہرے بھی بدل جاتے ہیں۔ ہور تے ہور چہرہ مر کے وی نمایاں ہوندا اے لوک کہندے نیں کہ چہرے تے اوہو رونق تے تمازت سی آن والیاں نوں چہرے دی ای زیارت کروائی جاندی اے۔ شاید عبرت لئی وی کہ ہن اوہ ہونٹ بے حرکت پئے نیں اکھاں خالی نیں وغیرہ وغیرہ۔ جدوں زندگی نہیں رہندی تے فیر جسم تے بے چہرہ ہو جاندا اے میں کجھ زیادہ ای سنجیدہ ہو گیا۔ بہرحال اللہ نے جو چہرے ورگی شے بخشی اے تے اوہنوں چمکدی اکھاں تے ستواں نک دے نال سجایا اے اوہدی قدر ساڈے تے واجب اے بھاویں کوئی ایہدے وچ سوراخ کرن بہہ جاوے کیہ کرنا اوس گینز بک آف ریکارڈ دا اوہ کہڑا کوئی بخشش دا سرٹیفکیٹ اے۔ فطرت دی عطا کردہ خوبصورتی نوں وگاڑنا کوئی سمجھداری تے نہیں۔ چہرہ تے بچایا جاندااے‘ سجایا جاندا اے نہ کہ وگاڑیا جاندا اے تے سوراخاں نال لدیا جاندا اے۔
مری شکل اتری تھی خاک پر
مری خاک رکھی تھی چاک پر
میں خیال دست ہنر میں
مجھے اس نے خود سے ملا دیا