اتباع رسول ﷺ ،حقوق اللہ تے حقوق العباد !

لكهت:اختر سردار چودھری

رسولِ کائنات، فخر موجودات نوں خالق ارض و سماء نے نسلِ انسانی لئی نمونہ کاملہ تے اسوئہ حسنہ بنایا اے۔ اللہ نے آپ ﷺ دے طریقے نوں فطری طریقہ قرار دتا اے۔ دنیا وچ کسے وی ہور عظیم ہستی دے بارے وچ ایہہ مثال پیش نہیں کیتی جا سکدی ، جس دے حالات زندگی، انداز و اطوار، مزاج و رحجان، حرکات و سکنات، نشست و برخاست تے عادات و خیالات اینے کامل طریقے اُتے اینے سائنسی انداز وچ جمع کیتے گئے ہون۔ جویں آپ ﷺ سیرۃ طیبہ نوں جمع کیتا گیا اے۔ جس طرح آپ دے اقوال و افعال سند دے نال تحقیقی طور اُتے ساڈے تیکر اپڑے نیں۔ جس طرح آپ ﷺ دے متوالیاں نے محفوظ رکھیا اے۔ ایس لئی آقا ﷺ دے معمولات زندگی ای قیامت تیکر لئی معیار حق نیں۔
اسلام کیہ اے؟ اسلام جیہڑا رسول خدا ﷺ نے کہیا اے یا جو کیتا اے۔ یعنی آپ ؐ دا قول و فعل اسوئہ حسنہ۔ دنیا وچ آپ ؐ ای اوہ واحد ہستی نیں ہر لمحہ ہر آن آپ ﷺ دا ذکر خیر کدھرے نہ کدھرے ضرور ہو رہیا ہوندا اے۔ آپ ؐ دی سیرت طیبہ حیات انسانی دے ہر گوشہ دا کاملِ احاطہ کردی اے، سیرۃ مبارکہ دا مطالعہ ایس لئی ضروری اے۔ ’’کہہ دیو، جے تسیں اللہ تعالیٰ نال محبت رکھدے او تے میری تابعداری کرو، آپ اللہ تہاڈے نال محبت کرے گا تے تہاڈے گناہ معاف فرما دیوے گا۔ تے اللہ تعالیٰ بڑا بخشن والا، نہایت ای مہربان اے۔ (القرآن)۔ یعنی اسیں مسلمان اودوں آں جدوں اتباع رسول ﷺ کریئے۔ آپ ؐ نے فرمایا، جس نے میرے طریقے توں اعتراض کیتا اوہ میرے توں نہیں۔
حضرت ذوالنون المصری کہندے نیں، اللہ تعالیٰ نال محبت دی علامات وچوں اک علامت ایہہ اے کہ انسان رسول اللہ ﷺ دی عادات، ایہناں دے افعال، ایہناں دے احکام تے ایہناں دیاں سنتاں دی پیروی کرے، دین اسلام دے دو جز نیں، اک حقوق اللہ تے اک حقوق العباد تے ایہہ دونویں جز لازم آپ ﷺ دی سنت مبارکہ نیں۔ حقوق اللہ وچ اللہ دی عبادات مثال دے طور تے نماز، روزہ ، حج تے زکوٰۃ تے جہاد تے دیگر عبادتاں شامل نیں۔ شرک اللہ معاف نہیں فرمائے گا۔ بے شک اللہ ایس گل نوں نہیں بخشدا کہ ایس دے نال شرک کیتا جائے تے ایس توں کم تر (جیہڑا گناہ وی ہوئے) جس لئی چاہندا اے بخش دیندا اے۔
دوجے حقوق العباد دی۔ ایہہ گل بوہت توجہ طلب اے۔ امید اے ایہنوں توجہ نال ای پڑھیا جائے گا جے کسے بندے نے جان بجھ کے کسے دی حق تلفی کیتی اے تے جدوں تیکر اوہ ایہنوں معاف نہیں کرے گا اودوں تیکر اللہ تعالیٰ ایہنوں جہنم وچ ای رکھے گا۔
نماز روزہ ادا نہ کرنا کسے وی صورت معاف نہیں تے نہ کوئی مسلمان ایہہ اندازاختیار کرے کہ میں چوں کے حقوق العباد پورے کرنا واں ایس لئی حقوق اللہ پورے کیتے بغیر ای بخشیا جاواں گا ایہہ سراسر گمراہ عقیدہ اے۔
اللہ نے بندیاں دے جیہڑے بندیاں اُتے حقوق و فرائض مقرر کیتے نیں، ایہناں نوں حقوق العباد کہنے آں، ایہناں وچوں کجھ اک ایہہ نیں۔ جھوٹ توں پرہیز کرنا تے ہمیشہ سچ بولنا۔ ماں باپ دے نال نیک سلوک کرنا تے ایہناں نوں دکھ نہ دینا۔ غیبت توں پرہیز کرنا۔ کسے نوں ذلیل نہ کرنا۔ جھوٹا الزام نہ لانا۔ بدگمانی توں پرہیز کرنا، غصہ نہ کرنا۔ دوجیاں دے قصور نوں معاف کر دینا۔ خوش اخلاقی دا مظاہرہ کرنا، ہر حال وچ انصاف کرنا۔ بیوی ،بچیاں دے نال رحم والا سلوک کرنا تے ایہناں نوں دکھ نہ دینا۔ ملاوٹ نہ کرنا۔ رشوت نہ لینا تے نہ دینا۔ ناپ تول وچ کمی بیشی نہ کرنا۔ اک دوجے دے بھرا بن کے رہنا۔ دوجیاں لئی اوہ ای پسند کرنا جیہڑا اپنے لئے پسند کردے او۔ مال اللہ دی راہ وچ اللہ دے بندیاں لئی خرچ کرنا۔ سادگی دے نال زندگی لنگھانا۔
اپنی زندگی دے ہر معاملے وچ اللہ دے ہر حکم دی جنہاں دا ذکر قرآن وچ موجود اے پابندی کرنا، اللہ دے رسول دی اطاعت کرنا۔ تقویٰ اختیار کرنا۔ تکبر نہ کرنا، آپ برائی توں رکنا تے دوجیاں نوں روکن لئی جدوجہد کرنا وغیرہ۔ ایہہ سارے احکامات، انسانی زندگی دے معاملات نال تعلقات رکھدے نیں۔ یاد رہوے ایہہ سنت رسول ﷺ اے۔ حقوق اللہ تے حقوق العباد اُتے عمل کر کے اسیں مسلمان اکھوان دے حق دار آں۔
رسول اکرم ﷺ کدی چیخ کے گل کردے سن نہ قہقہہ لاندے سن۔ نہ شور کردے سن نہ چلا کے بولدے سن۔ ہر لفظ واضح بولدے جدوں مجمعے نال مخاطب ہوندے تے تن وار جملے نوں بالکل صاف صاف دہراندے سن۔ جس نال گل بات فرماندے پوری طرح ایس ول متوجہ ہوندے۔کوئی آپؐ نال گل کردا تے پوری توجہ نال سن دے سن۔ آپ ؐ ذاتی معاملے وچ کدی غصہ نہیں ہوندے سن جے اللہ دی حرمت پامال ہوندی تے اللہ لئی انتقال لیندے۔ اپنا کم آپ کرن وچ تکلف نہ فرماندے سن۔ کوئی مصافحہ کردا تے ایس دا ہتھ نہیں چھڈدے سن، جدوں تیکر اوہ وکھرا نہ کر لوے۔ جو ملدا کھا لیندے کھانیاں وچ کدی عیب نہیں کڈیا۔ مریضاں دی عیادت کردے۔ جنازیاں وچ حاضر ہوندے۔ فقیراں تے مسکیناں دے نال اٹھ دے بیٹھ دے۔ ہمیشہ خوش اخلاق رہندے سن۔ لوکاں نال ہمیشہ نرمی دے نال پیش آندے۔
حضرت عائشہ رضی اللہ عنہا فرماندیاں نیں کہ آپ ﷺ دے پیراں وچ پوری رات قیام پاروں ورم ہو جاندا سی، آپ توں پچھیا گیا تے آپ نے فرمایا کیہ میں اللہ دا شکر گزار بندہ نہ بناں۔ (بخاری و مسلم) آپ ﷺ دا بستر چمڑے دا سی، جس وچ کھجور دے تنے دی چھال بھری ہوندی سی۔ اللہ دا ذکر اللہ دی بندگی دی بنیاد اے کیوں جے ذکر نال سارے اوقات و احوال وچ بندے دا ایس دے خالق نال تعلق ظاہر ہوندا اے۔ حضرت عائشہ ؓ آکھدیاں نیں کہ رسول اللہ ﷺ ہر ویلے اللہ دا ذکر کردے سن۔