کاما

شہزاد اسلم

جیرے دی عمر پندرھاں ورھیاں توں ودھ تے ویہاں توں گھٹ ای ہونی اے ۔ رنگ کالا ، نک پِھینا تے سیہ دے کنڈیاں جہے وال متھے اتے چھاں کیتی رہندے – جواں تے لیکھاں نال بھرے وال بور نال پروئے بیری دے ٹاہن لگدے- اوہدیاں مگرمچھ دیاں اکھاں تے کالے بلھاں اچ پھسیا چپ دا ڈراوا بولن آلے سہندے پھردے ۔ چھج جہے وڈے کن دور توں ای گلاں سن لیندے تے جیرا ایہناں دے چھٹ بھڑولے بھردا رہندا ۔ ہتھاں دیاں موٹیاں انگلاں توں رِچھ دا بھرا جاپدا ۔ اوہدے دوجے بھرا وی کوئی سوہنے نہیں سن پر جدوں جیرا جمیا تے اوہدی ماں دا تراہ نکل گیا ۔ اوہدی ماں نوں اک واری تے جھاکا پیا ، کوئی لدھر جم پیا اے ۔ ماں کِنے مہینے لکوندی رہی ۔ تھوڑا وڈا ہویا تے رڑھ رڑھ کے گلی ول بھج بھج جاندا ۔ اوہنوں گھر دی تھڑی تے بیٹھے ویکھ کے گلی دے وسنیکاں دے نکے وڈے خوف مک گئے ۔ جیرا ہون گلی دا نظر وٹو سی ۔
ایہنوں ویلے دی ہونی سمجھئے کہ جیرے دے جمن آلے سال ای لوکاں گھراں اچ گٹر بنا لئے ۔ گٹر دا پانی محلے دی گلیاں اچ کھلوتا رہندا ۔ دوجے محلیاں دے گٹر وی ایہناں گلیاں اچ مونہ کھول لیندے ۔ ابلدے گٹر جیرے دے ہانی سن تے اوہ اک دوجے توں اولھے نہ ہوندے ۔ جیرے دے ہانی منڈے کرکٹ کھیڈدے تے اوہ اڈیکدا رہندا کوئی کھیڈن لئی واج مارے ۔ جد کسے واج نہ ماری تے اوہ محلے اچ بغیر رسی توں پھرن آلے کتیاں دا بیلی بن گیا ۔ اوہ سکیاں تے بہیاں روٹیاں کٹھیاں کر کے کتیاں نوں کھواندا ۔ جیرا کتیاں دی پوری ٹیم بنا کے ریس لاندا ۔ کوئی وی کتا ایس ریس دا جیتو نہ بن دا کیوں جے سارے اوہدے پچھے بھجدے ۔ کتیاں اوہنوں مالک من لیا ہویا سی ۔ جیرا ریس توں تھک کے بہ جاندا تے کتے اوہنوں اپنا بیلی جان کے چمدے چٹدے-
جیرے اچ ایہ وادھا سی کہ اوہ دل دا صاف تے سا منڈا سی ۔ لوکاں دیاں اکھاں اچ وسے اوہدے کوجھ ای بھاویں اوہنوں سا بنایا ہووے ۔ اوہدے کوجھ توں سراں دا سوما پھٹدا تے گانے سنن لئی لوکی اوہنوں شاماں ویلے اپنے کول بھا لیندے ۔ انھیرے اچ اوہدی اواز دا سواد سارے لیندے تے کوجھ بھل جاندے ۔ کوجھ انھیرے نال انج رل جاندا جویں مٹی نال مٹی ۔
“جیرے ! اک صاب دے گھر کم کریں گا ؟ “اچھو مسیح سڑک اتے اپنی ٹور مٹھی کردے ہوئے اک دن پارک اچ کتیاں نال کھیڈدے ہوئے جیرے نوں پچھیا ۔ اچھو دی گل سن کے جیرا نیڑے آ گیا ۔ پارک دے لمے گھاہ اچ لکدے کھیڈدے کتے وی جیرے دے کول آ کھلوتے ۔ اوہ وی پوشلاں ہلا ہلا کے اچھو دی گل سنن مگروں بھونکن لگ پئے ۔ شید اوہناں نوں شک پے گیا سی اچھو جیرے نوں رسی پان لگا اے ۔
کتھے تے کیہڑا کم ؟ جیرے اچھو نوں پچھیا ۔ ایتھے نیڑے ای ، تیری مرضی دا کم ہووے گا ۔ تنخاہ وی چنگی لبھے گی ۔
جیرا تنخاہ دا سن کے خش ہویا ۔
فیر کدوں صاب کول چلیے ؟
چل ہون ایڈا وی سوڑا نہ پے ، کسے دن چلے جاواں گے ۔
اچھو گل کر کے اگے ٹر پیا تے جیرا کتیاں نال پارک اچ کھیڈن لگ پیا ۔
اچھو مسیح کول شراب دا پرمٹ سی تے اوہ محلے دی سڑک توں دو کلے دور نویں ٹان دے صاباں نوں شراب سپلائی کردا ۔ جتھے اوہدی شراب چوکھی لگدی اوتھے صاباں دا کر کے تھانے آلے وی اچھو نوں ہتھ نہ پاندے ۔
دو دن لنگھے تے اچھو قبرستان اچ امب دے بوٹے تھلے کھلو کے جیرے نوں واج ماری ۔ جیرا اک ٹاہن تے کھلو کے امبیاں لاہندا پیا سی ۔ جیرا تھلے لتھا تے اوہدی گنڈھ وجی جھولی امبیاں نال بھری ہوئی سی ۔ اک پکی امبی کڈھ کے اوس اچھو نوں دتی ۔ ہون جیرے دے نال اچھو دے دند وی کھٹے ہو گئے ۔
اچھو تے جیرا اپنے محلے دیاں گلیاں اچوں لنگھدے بالاں نوں امبیاں دیندے وڈی سڑک تے آ کھلوتے ۔

سڑک ٹپ کے اوہ ٹان نوں جان آلی کچی سڑک اتے ٹرن لگ پئے ۔ جیرا اج پہلی واری ایس ٹان دے اندر پیر رکھن لگا سی ۔ گیٹ تے کھلوتے بندوقاں آلے گاڈاں کولوں لنگھدے جیرے دے پیر تھڑکے ۔ گاڈاں اوہنوں نظیر لا کے ویکھیا پر اچھو دی وجہ نال کھلار کے پچھن توں باز رہے ۔ اچھو نال ایہناں گاڈاں دی روز سلام دعا ہوندی سی ۔ ٹان دے اندر گھاہ دے لان ، لمیاں چوڑیاں سڑکاں تے وڈیاں کوٹھیاں توں جیرے نوں خیال اگیا کہ ایتھے کوئی نویکلی نسل رہندی اے ۔
یار اچھو، ایتھے تے جگن پور پنڈ ہوندا سی – جیرے حریان ہو کے پچھیا –
توں کہڑے ویلے دیاں گلاں کرنا ایں ، ساڈا شہر ہن پنڈ کھاندا اے – جتھے منجی کنک ہوندی سی اوتھے ہن پلازے کوٹھیاں اگدے نیں –
پنج دس منٹ ٹرن توں بعد اوہ اک وڈی کوٹھی دے گیٹ اگے جا کھلوتے ۔ اچھو گھنٹی دبی تے اک گن مین، جہڑا اچھو نوں پہلاں ای اڈیک رہیا سی ، نکا گیٹ کھول دتا ۔ دو لمے چوڑے ہرے لاناں دے وچکار پتھر دے بنے راہ اتے چلدے اوہ دوویں کوٹھی دے پچھلے پاسے کواٹر اچ وڑ گئے ۔ ایہ کواٹر وی کوٹھی توں گھٹ نہیں سی ۔ کواٹر دے اندر السیشن ، سپینئل تے گولڈن ریٹریور کتے بجھے سن ۔ اک وڈے جنگلے دے اندر مور ، تتر ، ہرن تے طوطے سن ۔ کواٹر دے تن چار کمرے وی سن ۔ اچھو تے جیرا جنگلے نال لگ کے ہرن نوں ویکھ رہے سن کہ پچھوں صاحب آ گیا ۔ ہرن آلے جنگلے دے نال لان اچ چھاں لئی بنے چھجے ہیٹھ میز تے چار کرسیاں پیاں سن ۔ صاحب اک کرسی تے جا بیٹھا ۔ اچھو تے جیرا کندھ دی چھاں اچ گھاہ اتے گوٹھ مار کے بہ گئے ۔
ہاں فیر اچھو ایہ کم کر لویں گا ؟
کر لوے گا سرکار ۔
ناں کیہ اے ایہدا ؟
جیرا –
صاحب جیرے نوں ویکھدے ای سمجھ گیا ایہ پشو کتیاں نال موجاں لا لوے گا ۔ اچھو وی جیرے دے کن اچ کم بارے دس دتا ۔ جیرے سر ہلا کے خشی نال پولی جہی ہاں کر دتی ۔
“تنخاہ کنی ٹھیک اے ؟ “صاحب اچھو نوں پچھیا۔
“ویکھ لوو ! جنی تہانوں ٹھیک لگے ۔ “
ست ہزار تنخاہ مکی ۔ صاحب دے نال جیرا وی خش سی ۔ پہلی واری تنخاہ لبھن دی چس اوس ہون توں ای محسوس کرنی شروع کر دتی ۔
اوہناں دے بیٹھیاں ای بلدیا دا اک نوکر آن کھلوتا ۔ اوہ صاحب نوں کتیاں دی دوائی دین آیا سی ۔ اچھو تے جیرے اٹھ کے صاحب نوں سلام کیتا تے دوجے دن آون دا کارا کر کے باہرلے گیٹ ول ٹر پئے ۔ گیٹ توں باہر نکل کے جیرا اچھو نوں آکھدا اے
یار اینا وڈا تے سوہنا گھر اے ، ایہہ صاحب کیہ کم کردا ہووے گا ۔
ایہ فوج اچ کرنل سن تے ہن رٹیر ہو کے بلدیہ دے افسر نیں ۔ اچھو دے ایس جواب نال جیرے مسکین جہیا مونہ بنایا تے آکھن لگا
ایہ کیہڑیاں ماواں کرنل جمدیاں نیں؟
“ایہ مینوں وی نہیں پتہ پر اک گل دا پک ضرور اے ۔”
“کیہڑی گل ؟” جیرے پچھیا ۔
اوہ ماواں ساڈے محلے نہیں رہندیاں ۔
اچھو تے جیرا ایہ گلاں کردے محلے کول اپڑ گئے سن ۔ جیرے دے بیلی گلی دی نکر تے کھلو کے پوشلاں ہلائی جاندے تے چوں چوں وی کردے ۔ انج لگدا جویں اوہ جیرے توں ہسڑ پئے ہون ۔ چاروں کتے بھج کے جیرے دے پیراں نال چنبڑ گئے تے چمن لگ پئے ۔ اچھو اوہناں نوں اوتھے چھڈ کے اگے لنگھ گیا ۔ جیرا اوہناں کتیاں دے سراں تے کنڈاں اتے ہتھ پھیردا پارک ول ٹر پیا ۔
جیرے اگلے دن ای کرنل صاحب دے گھر کم شروع کر دتا ۔ جنوراں تے پرندیاں دیاں خیال رکھنا ، کتیاں نوں نوانھا دھوانا تے اوہناں نال کھیڈنا ای دن دا کم سی ۔ پورا ہفتا لنگھ گیا ۔ محلے دے کتے نہ اوہنوں ملے ، نہ اوس لبھن دی کوشش کیتی ۔ اوہ کتھوں لبھدا ، شام ویلے تے اوہ گھر پرتدا سی ۔

سچی گل تے ایہ سی کہ اوہنوں کرنل دے باہرلی نسل دے کتیاں محلے دے پھراکل کتے بھلا دتے سن ۔
محلے دے کتیاں نوں جیرا نہ لبھا تے اوہ دوجے راہیاں دا پچھا کردے ۔ اوہناں دے بھونکن نال راہی ڈر کے بھجدے تے کتے وی اوہناں دے پچھے بھجدے ۔ کتے چٹن لئی پیر لبھدے پھردے سن ۔ اوہناں نوں بہیاں روٹیاں وی پان لئی کسے نوں خیال نہ آیا ۔
کتے دے وڈھن دا علاج دھنی اتے چھ ٹیکے نیں ۔ ایس خوف پاروں محلے دے وسنیکاں کمیٹی آلیاں نوں شکیت پا دتی کہ کتے ہلکے ہو گئے نیں ۔ کمیٹی آلیاں موہرا پایا پر کتے فیر وی نہ مرے ۔ محلے اچ خوف دا پاہرا لگا ۔ کمیٹی آلے بندوقاں کس کے محلے اچ آ کھلوتے ۔ کتے ایس محلے دے جماندرو سن ، اوہ نس کے کتھے جاندے ۔ نالے اوہناں نوں کیہ پتا بندوقاں اوہناں اتے چل جانیاں نیں ۔ قبر ستان نیڑے ٹھاہ ٹھاہ دی اواز دھمی تے دو کتے کنڈ پرنے بھوئیں تے ڈگے ۔ چھرے اوہناں دی کھل اچ موریاں کر کے اندر لہو اچ ڈب کے ٹھنڈے ہو گئے تے کتے وی ہولی ہولی چوں چوں کر کے ٹھنڈے ہوندے گئے ۔ تریجے کتے نوں چھرے تے لگے سن پر فیر وی اوہ کرلاندا ہویا گلی اچ وڑ گیا ۔ محلے دے بال وی کٹھے ہو گئے سن ۔ کمیٹی آلے کتے دے پچھے بھجے ۔ بال وی رولا پاندے اوہناں دے پچھے نسے ۔ کمیٹی دے ملازم اک ہور فایر کیتا جہڑا سدھا بھجدے کتے دی وکھی اچ لگا ۔ کتا گلی اچ کھلوتے گٹر دے پانی اچ چیک مار کے ڈگا ۔ اوہدی چیک سن کے بالاں وی چیکاں ماریاں ۔ ایہ خشی تے جت دیاں چیکاں سن ۔
جیرا شام ویلے اپنے محلے پرتیا تے گلی اچ لوک کٹھے ہو کے گلی اچ موئے کتے بارے گلاں کردے پئے سن ۔ کمیٹی آلے کتے نوں مار کے جیرے دے گھر کول چھڈ گئے سن –
موئے کتے نوں چکن تے کوئی وی راضی نہیں سی ۔ اک پلیت اتوں مویا ۔ جیرے اپنے بیلی نوں پانی اچ بے حرکتا ویکھیا تے اوہنوں اپنے اتے غصا آیا ۔
جے اوہ نوکری نہ کردا تے اج اوہنوں پھلے ڈڈھ نال اپنا یار ویکھنا نہ پیندا ۔ دوجے لوکاں وانگ جیرے نوں وی پتاسی کہ سویر تک بو چواں پاسے کھلر جانی اے ۔ جیرے کتا اپنیاں باہواں اچ چکیا تے قبرگستان ول ٹر پیا – اوہدا دل کیتا کہ اوہ کتے نوں اپنے خاندان دیاں قبراں نیڑے دفن کرے پر اوہ پچھے کھلوتے لوکاں دے اجڑ توں ڈر گیا ۔ جیرے اک اچے ٹیلے دے نیڑے کتے نوں لٹا دتا ۔ ایہ ٹیلا کدی پارسیاں دا چپ مینار ہوندا سی – جیرے اپر انبر ول تکیا ، اوتھے صرف اِلاں گولائی اچ اڈدیاں پئیاں سن ۔ پرتن ویلے جیرے نوں راہواں تے گلیاں سنجیاں دسن ۔ کمیٹی آلیاں اگلے دو دناں اچ سارے دیسی ہلکے کتے مار مکائے ۔ جیرے نوں ہون نویں فکر پے گئی سی ۔ چٹا دِن چڑھیا تے اوہ کرنل دے گھر ول بھجیا ۔ اوہنوں اوہ کمیٹی آلا یاد آ رہیا سی جس نوں کرنل دے گھر ویکھیا سی ۔ راہ چلدے ہوئی اوس دوروں اک بندوق آلے بندے نوں ویکھیا ۔ جیرا ڈر نال تیز چلن لگ پیا ۔ تیز تیز چلدے اوہ کرنل دے گھر اپڑیا ۔ کتے اوہنوں ویکھ کے خشی نال پوشلاں ہلان لگ پئے ۔ جیرے دے ساہ سدھے آونے شروع ہوئے ۔ جیرا گولڈن کتے دے وال برش نال صاف کرن لگ پیا ۔ کجھ چر مگروں کمیٹی دا ملازم وی اہدے پچھے آ کھلوتا ۔ اوہنوں ویکھ کے جیرے دا ساہ سک گیا ۔ جیرے نوں ہن یقین ہو گیا ایہ کتے وی اج نہیں بچدے ۔ کرنل صاحب وی پتا نہیں کتھے رہ گئے سن ۔ کمیٹی آلے بندے اپنا کپڑے دا تھیلا کھولیا تے اوہدے اچوں سرنچ تے دوائی دی شیشی کڈھی ۔ اوہ کتیاں نوں ٹیکے لاندا رہیا تے جیرا کول کھلو کے ڈر پاروں ویکھدا رہیا ۔ جیرے نوں حالے وی ڈر سی کہ جے کر اوہنوں روکیا تے اوہ فیر مار دیوے گا ۔ ٹیکے لا کے اوس اپنے جھولے نوں گنڈھ ماری تے ٹردیاں جیرے نوں آکھن لگا کرنل صاحب نوں دس دینا ویکسین لا دتی اے ، ہن کتے بیمار نہیں ہون گے ۔ جیرا اوس کمیٹی دے ملازم نوں کنڈ پچھوں ویکھدے سوچن لگ پیا کہ اوہدے محلے دے کتیاں نوں ویکسین دی تھاں فیر کیوں مارے ۔٭