پنجاب دا بدلدا کلچر تے قدراں

ڈاکٹر صغرا صدف

ڈی جی خان پاکستان دا مرکزی مقام اے ۔ محبتاں ایہد ے چار چفیرے کھلریاں نیں۔ سارے صوبیاں نال ایس دا رابطہ ایہنوں اہمیت دا حامل بناندا اے۔ آلے دوالے دیاں ہواواں تے صداواں جددوں ایس مٹی نوں چھوندیاں نیںتے اپنے جذبیاں تے رنگاں دا لمس چھڈ جاندیاںنیں۔ ایہہ وکھو وکھ رنگ ایس دھرتی دے وسیع کینوس اُتے جلوہ گر ہُندے نیں تے دلفریب تصویروجود وچ آندی اے جس دا ظاہری اَکھاں نال وی دیدار کیتا جا سکدا اےتے باطنی نال وی۔ ایس تصویر وچ جمالیاتی دلکشی توں اَڈ اسیں آہنگی، ایثار، اخوت تے احترام انسانیت دا احساس ایہنوں آفاقی حیثیت دیندا اے۔ ڈی جی خان دا کلچر عجب دلکشی تے رنگا رنگی دا حامل اے۔ ایہہ اک انج دے گلدستے دی مانند اے جس وچ پورے ملک دے کلچر دے ثقافتی رنگاں دے پھُل مہکدے نیں ایس زمین دے اوہ باسی جیہڑے خود نوں فطرت نال ہم آہنگ رکھدے نیں، مصنوعی خلاواں وچ معلق رہن دی بجائے اپنی زمین، پہاڑاں تے فضاواں نال جڑت بنائے رکھدے نیں ایہناں نال مکالمہ کردے رہندے نیں ایہناں دی ذات اُتے زمین اپنی فیاضیاں نچھاور کر کے ایہناں نوں خاص کر دیندی اے۔ حکومت پنجاب دی مسند اک درویش صفت انسان نوں عنایت ہوئی جیہڑا ربی فیصلہ سی، صوفیا دی شاعری دے پیغام نوں مقصدِ حیات بنا کے چلن والے سب توں وڈے صوبے دے وزیراعلیٰ دی سب توں وڈی اچھائی ایہہ وے کہ ایس نے کدی مندا بولن والیاں نوں مُڑ کے جواب نہیں دتا بلکہ اخلاص نال اوہ سارے کم سرانجام دین وچ مگن نیں جیہڑے بظاہر عالمی سطح دے نہ ہون پر ایہناں دی افادیت نال ہر بندا مستفید ہو رہیا اے۔
پنجاب وچ پچھلے تن ورہے دے دوران کافی غیر روایتی شیواں ہوئیاں جو بظاہر اینی اہم بھانویں نہ نظر آئیاں پر ایہہاہم نتائج دی حامل نیں۔ مثلاً ماحولیات تے جنگلات دے حوالے نال بوہت سارے اہم اقدام کیتے۔ ایہہ انج دے کم نیں جنہاں دا اثر پورے ماحول تے ہر بندے اُتے پیندا اے درخت ساڈی زندگی وچ خوشی تے خوبصورتی دی علامت نیں جس طرح صوفی دلاں دی طہارت کردے نیں ایسے طرح درخت ماحول نوں کثافتاں توں پاک کر کے زندگی نوں سرشاری عطا کردے نیں۔ جنگلات دی کمی موسم دی شدتاں نوں ایس قدر ودھا رہی سی کہ زندگی دا ساہ دوبھر ہو رہیا سی۔ پاکستان دے مرکز تے ثقافتاں دی آماجگاہ نال سمبندھ پاروں شروع توں تسلسل دے نال کلچر دی ترویج نوں ترجیح بنا رکھیا اے۔ صوفیا نوں ثقافتی ہیرو کہیا جاندا اے کیونکہ اوہ دلاں نوں موم کرن لئی کلچر نوں وسیلہ کردے نیں۔ ایس دھرتی دے عظیم صوفی شاعر خواجہ غلام فریدؒ دی آفاقی سچائیاں اُتے مبنی شاعری دا سارا رنگ ثقافتی پیرہن وچ مزین نظر آندا اے۔ ایہناں دی کلچر اُتے سب توں زیادہ توجہ مرکوز کرن دے پچھے وی ایہو حقیقت پوشیدہ اے کہ ثقافت دے ذریعے پنجاب تے پاکستان دے گواچے رنگ واپس لیائے جان۔ لوکاں نوں اپنا کتھارسز کرن دے موقعے فراہم کیتے جان۔ ایہناں نوں ہسن، کھیڈن تے جمالیاتی احساس نوں متحرک کرن والی تقریبات وچ شرکت اُتے آمادہ کیتا جائے۔ لہور پاکستان دا دل اے تے دل دا تعلق پورے وجود نال ہوندا اے۔ پچھلے تن ورہے وچ لہور وچ انج دے ثقافتی پروگرام منعقد کیتے گئے جیہڑے واقعتاََ لہور نوں پاکستان دا دل ثابت کرن ول وڈی پیش قدمی اے۔ مثلاً پنجاب وچ پہلی وار پنجاب کلچر ڈے منایا گیا۔ بزدار صاحب خود بلوچ سردار نیں پر ایہناں دے دل وچ پورا پاکستان بسیا ہویا اے۔ ایہناں نوں پاکستان دی ساری مادری زباناں تے دیسی کلچر توں شغف اے ایس لئی پاکستان دی ساری مادری زباناں دے حوالے نال خصوصی دن منائے گئے جیہڑا کہ مادری زباناں دی اہمیت تے ایہناں نال جڑی جداگانہ ثقافتاں دی ترقی و ترویج وچ نمایا ں اہمیت دے حامل نیں ۔ انج پنجاب اک خاموش سماجی تبدیلی ول ودھدا ہویا نظر آندا اے۔ پاکستان نے 20-25 سال بوہت سختی کھٹی اے۔ جدوں ساڈے اُتے ساڈی ثقافت ممنوع کر دتی گئی تے ایس فضا نے ساڈی صدیاں دی ثقافتی، اخلاقی تے انسانی قدراں نوں ڈاڈھا نقصان اپڑیا، ساڈا مزاج تبدیل کر کے رکھ دتا ساڈا تعارف مجروح کر دتا گیا، ساڈی شناخت بدصورت بنا دتی گئی۔ معاشرے اُتے مسلط ایہہ جبراچانک درست نہیں کیتا جا سکدا پر ہولی ہولی ٹریک اُتے لیایا جا سکدا سی۔ انج ایس گھمبیر مسئلے نوں اک طبیب وانگوں ویکھیا گیا تے فیر ایس دا حل تجویز کیتا گیا کہ لوکاں نوں منفی سوچ تے عمل دے رستے توں ہٹان لئی نصیحتاں تے تقریراں دی بجائے ایہناں دے اندر جمالیاتی سسٹم نوں متحرک کر دتا جائے۔ انج دا ماحول پیدا کیتا جائے جس وچ ایہناں نوں اپنی ذات دے اظہار دا موقع ملے۔اوہ فنون توں محفوظ ہون، کھل کے ہسن، کھل کے رون تاکہ دلاں دی میل ڈھلے، وجود دی بھڑاس نکلے، اندر جمع دہشت گردی دا مواد تلف ہوئے نظر دا آئینہ شفاف ہوئے تے اوہ ایہناں مثبت قدراں ول ودھن جو زمانے دی ہوا نے ایہناں توں دور کر دتیاں سن۔ایس لئی کلچر توں وڈا کوئی ذریعہ نہیں سی۔ ایس وار پہلی وار پنجاب دی تاریخ وچ کلچر دے فروغ نوں اہمیت دیندے ہوئے ایس لئی مختص بجٹ نوں ودھایا گیا۔ نویں منصوبے شروع کیتے گئے نیں۔ آرٹس کونسل دی نویں شاخاں کھولیاں جا رہیاں نیں۔ پہلے توں موجود ثقافتی اداریاں دا دائرہ کار ودھایا جا رہیا اے۔ ایہہ عمل لوکاں دیاں زندگیاں وچ خوشی تے سرشاری دا باعث بنے گا۔ انسان جسم تے روح دا مرکب اے ایہنوں صرف مادری ضرورتاں تسکین نہیں دے سکدیاں ایس دی جمالیاتی تسکین ای ایہنوں اک مثبت تے حلیم انسان بناندی اے۔ ثقافتی اقدار دی بحالی اخلاقی اقدار دی سربلندی دا باعث بن دی اے۔ انج ثقافت نوں وسیلہ کر کے پنجاب اپنی اصل ول مائل ہو رہیا اے جیہڑی اک وڈی کامیابی اے۔سردار عثمان بزدار خوش قسمت نیں کہ خیر دے ایس عمل وچ خیال احمد کاسترو، محترمہ ارم بخاری، راجہ جہانگیر انور تے ثمن رائے جہی مثبت تے متحرک ہستیاں ہمہ تن ایہناں دی سوچ نوں تعبیر بنان وچ مگن نیں۔