افغانستان دا مستقبل تے پاکستان دا کردار

واصف ریاض

برطانیہ تے سویڈن وچ ایرانی ووٹراں تے انقلاب مخالف دھڑیاں نے حملے کیتے۔ ایران نے دنیا بھر وچ کھلرے اپنے شہریاں لئی ووٹنگ دی سہولت دے کے پاکستان دے الیکشن کمیشن دے سامنے اک مثال رکھ دتی اے جو تارکین وطن نوں ووٹنگ دا حق ملن دے بعد پریشان نظر آئوندا اے۔ سب توں مثبت تاثر ایس گل نال ابھریا کہ اصلاح پسند صدر حسن روحانی دے منصب تے فائز رہے 2019ء توں 2021ء دوران رئیسی چیف جسٹس رہے۔ ایران وچ پاکستان توں وکھری صورتحال اے اجہی آئینی پابندی نہیں کہ کوئی اہم سرکاری ذمہ داری نبھان والا ریٹائرمنٹ دے دو ورھے تک الیکشن نہ لڑ سکے۔ 1980-90ء دے عشریاں وچ اوہ پراسیکیوٹر تے ڈپٹی پراسیکیوٹر تہران دے فرائض نبھاندے رہے۔ ایس دوران اوہ اسمبلی آف ایکسپرٹس دے رکن رہے۔ اوہناں دے سوہرے احمد عالم الہدی امام رضا دے روضہ دے متولی تے مشہد وچ نماز جمعہ دے پیش امام نیں۔ رئیسی نے 2017ء دے انتخابات وچ حسن روحانی دے مقابل حصہ لیا۔ اودوں اوہناں نے حسن روحانی دے 57فیصد ووٹاں دے مقابلے وچ 38.3 فیصد ووٹ لئے سن۔ رئیسی اوس چار رکنی پراسیکیوشن کمیٹی دا حصہ رہے نیں جنہے 1988ء وچ ہزاراں انقلاب مخالف کارکناں نوں قتل کرن دے احکامات جاری کیتے۔ امریکہ دے فارن ایسٹس کنٹرول آفس نے رئیسی تے پابندیاں لا رکھیاں نیں۔ انٹرنیشنل ہیومن رائٹس آرگنائزیشن نے اوہناں نوں ایگزیکٹو آرڈر نمبر 13876 دے تحت انسانیت دے خلاف جرائم دا مرتکب قرار دے رکھیا اے۔ اقوام متحدہ دی خصوصی رپورٹاں وچ وی اوہناں نوں اک مجرم بیان کیتا جاندا رہیا اے۔ مشہد وچ پیدا ہون والے رئیسی دی عمر صرف 5ورھے سی جدوں اوہناں دے والد سید حاجی دا انتقال ہو گیا۔ اوہناں نے شہید مطہری یونیورسٹی توں پرائیویٹ لاء وچ پی ایچ ڈی کیتی۔ اوہناں دے سکول تے یونیورسٹی دے تعلیمی کوائف نوں متنازعہ دسیا جاندا اے۔ اوہ اپنی ذاتی ویب سائٹ تے اپنے آپ نوں آیت اللہ لکھدے رہے نیں۔ میڈیا نے جدوں اوہناں دی باقاعدہ تعلیم تے سوال اٹھائے تے اوہناں نے اپنے آپ نوں آیت اللہ لکھنا چھڈ دتا تے اپنے واسطے حجتہ الاسلام لکھیا جو آیت اللہ توں اک درجے گھٹ دا منصب سمجھیا جاندا اے۔ حالیہ صدارتی انتخابات توں کجھ پہلاں رئیسی نے اپنے آپ نوں فیر توں آیت اللہ لکھنا شروع کر دتا۔ رئیسی دی بیوی جمیلہ شہید بہشتی یونیورسٹی تہران وچ ایسوسی ایٹ پروفیسر نیں۔ یونیورسٹی دے انسٹیٹیوٹ آف فنڈامنٹل سٹڈیز آف سائنس اینڈ ٹیکنالوجی دی سربراہی وی جمیلہ دے کول اے۔ رئیسی دیاں دوویں دھیاں یونیورسٹی دی طالبات نیں۔ پاکستان دے دو گوانڈھی برادر ملکاں وچ سخت گیر قیادت آ رہی اے۔ پاکستان اوہناں نال تعلقات نوں کس طرح استوار کردا اے ایہدے لئی دوہاں ملکاں دی نویں قیادت نوں بدلے ہوئے عالمی ماحول دے تناظر وچ ویکھن دی لوڑ ہووے گی۔ساڈا آل دوالے اجہے لوکاں نال بھر رہیا اے جہناں نوں اسیں نہیں جان دے۔ افغانستان وچ جو طالبان امریکی انخلاء مگروں ابھر رہے نیں اوہناں وچ انج دے وی نیں جہناں نوں اسیں نہیں جان دے۔ آل دوالے توں ساڈی لاتعلقی سانوں کئی واری نقصان اپڑا چکیا ے۔ بین الاقوامی تعلقات وچ مسلم برادر ہڈ امریکی تے امریکہ مخالف دھڑیاں وچ تقسیم اے۔ اساں چین دی حمایت نال امریکہ نوں اڈے دین توں انکار کیتا ایہ انکار کسے مسلم ریاست دی حمایت تے ہوندا تے صورتحال وکھری ہوندی۔ سجری پیش رفت ایہہ وے کہ سخت گیر قدامت پسند ابراہیم رئیسی ایران دے نویں صدر منتخب ہو گئے نیں۔ 60 ورھے دے رئیسی عدلیہ دے سربراہ رہے نیں۔ اوہناں نوں پرانے خیالات تے فکر دا حامل سمجھیا جاندا اے۔ ایرانی ذریعاں دا کہنا اے کہ ابراہیم رئیسی ایران دے سپریم لیڈر آیت اللہ خامنہ ای دے نیڑے نیں ابراہیم رئیسی دے بارے دسیا جا رہیا اے کہ اوہ اسلامی انقلاب دے محافظ سمجھے جاندے نیں تے مستقبل وچ اوہناں نوں سپریم لیڈر بنایا جا سکدا اے۔
وزیراعظم عمران خان‘ روسی صدر پیوٹن دے بعد لبنان دی حزب اللہ دے سربراہ شیخ حسن نصراللہ تے عراق وچ مزاحمت کرن والی حزب اللہ نجابا نے ابراہیم رئیسی نوں صدر منتخب ہون تے مبارکباد دا پیغام گھلیا اے۔ ایران دے نویں منتخب صدر نے عراقی وزیراعظم نوں دورئہ تہران دی دعوت دے دتی اے۔ جہڑے دوجے ملکاں دے سربراہواں تے تنظیماں نے تہنیتی پیغام گھلے اوہناں وچ کیوبا‘ کویت‘ قطر‘ یمن دی سپریم پولیٹیکل کونسل‘ عمان‘ آذربائیجان‘ متحدہ عرب امارات‘ عراقی وزڈم موومنٹ دے لیڈر‘ آرمینیا دے صدر‘ ترک صدر‘ لبنانی پارلیمنٹ دے سپیکر‘ شامی صدر‘ عراقی وزیراعظم‘ حماس اسلامی جہاد موومنٹ‘ فلسطین تے عراق وچ سرگرم مزاحمتی گروپ شامل نیں۔ جس ویلے ابراہیم رئیسی دی بھاری ووٹاں نال جت دا اعلان کیتا جا رہیا سی اودوں ترکی وچ شاہ محمود قریشی ایرانی ہم منصب جواد ظریف نال دوطرفہ امور تے گل بات وچ مصروف سن پاکستان دی حالیہ سفارتی سرگرمیاں افغانستان چوں امریکی انخلاء تے فیر اوتھے اپنے مفادات دے تحفظ بارے نیں۔ ترکی کابل ایئرپورٹ تے کجھ دوجیاں تھاواں دی حفاظت تے آمادگی ظاہر کر چکیا اے۔شاہ محمود قریشی اناطولیہ وچ پاکستان دے مفادات نوں باقی گوانڈھیاں نال جوڑ رہے سن۔ ایران وچ نویں قیادت نے اجے اپنی ترجیحات دا اعلان نہیں کیتا پر ایٹمی پروگرام‘ افغانستان‘ چین نال تعاون‘ سعودیہ نال تعلقات تے خطے وچ امریکی اثرورسوخ دے حوالے نال اکثر پالیسیاں وچ تسلسل دی امید اے۔ ایرانی سفارت خانیاں نے پربندھ کیتا سی کہ دوجے ملکاں وچ رہندے ایرانی اپنا ووٹ پا سکن۔ ٭٭