مولاناظفرعلی خان… اردو صحافت دے امام

مولانا ظفر علی خان 19جنوری 1873 وچ کوٹ میرٹھ شہر وزیرآباد وچ پیدا ہوئے۔ اوہناں نے اپنی شروع دی تعلیم مشن ہائی سکول وزیرآباد توں مکمل کیتی تے گریجویشن علی گڑھ مسلم یونیورسٹی توں کیتی۔ کجھ عرصہ اوہ نواب محسن الملک دے معتمد دے طور تے ممبئی وچ کم کردے رہے۔ اوہدے مگروں کجھ عرصہ مترجم دی حیثیت نال حیدرآبا دکن وچ کم کیتا تے محکمہ داخلہ دے معتمد دے عہدے اتے وی فائز رہے۔ اخبار دکن ریویو جاری کیتا تے بہت ساری کتاباں تصنیف کر کے اپنی حیثیت بطور ادیب تے صحافی خاصی مستحکم
کیتی۔ 1908 وچ لہور آئے’ روزنامہ زمیندار دی ادارت سنبھالی جہنوں اوہناں دے والد مولوی سراج الدین احمد نے 1903 وچ شروع کیتا سی۔ مولانا نوں اردو صحافت دا امام آکھیا جاندا اے تے زمیندار اک موقعے اتے پنجاب دا سب توں اہم اخبار بن گیا سی۔ ایس اخبار نے مسلماناں دی بیداری تے اوہناں دی سیاسی شعور دی تربیت کرن وچ کلیدی کردار ادا کیتا۔ باوجود ایس حقیقت دے کہ ایہدی اشاعت محدود سی تے مسلماناں دے کول نہ صنعت سی نہ تجارت جہدی وجہ نال اشتہارات دی تعداد اینی گھٹ سی کہ اخبار نوں چلانا جان جوکھاں دا کم سی۔ بعض اوقات ایسی صورت وی پیدا ہو جاندی سی کہ عملے نوں تنخواہ دین لئی پیسے وی نہیں ہوندے سن۔ مولانا نے صحافیانہ زندگی دی شرو ع انتہائی دشوار گزار تے ناموافق حالت وچ کیتی۔ اوس زمانے وچ لہور اشاعت دا مرکز سی تے تنوں وڈے اخبار پرتاب’ محراب تے بھارت ہندو
مالکان دے کول سن۔ اوسے دور وچ مولانا تے زمیندار نے تحریک پاکستان لئی بے لوث خدمات انجام دتیاں۔ کامریڈ (مولانا محمد علی جوہر دا اخبار) تے زمیندار اردو ایسے اخبار سن جہناں دی اہمیت تحریک پاکستان وچ مسلم اے تے دونواں دے کردار نوں بیک وقت تسلیم کیتا جانا چاہیدا اے۔ 1934 وچ جدوں پنجاب حکومت نے اخبار اتے پابندی عائد کیتی تے مولانا ظفر علی خان جہڑے اپنی جرات تے شاندار عزم دے مالک سن اوہناں نے حکومت اتے مقدمہ کر دتا تے عدلیہ دے ذریعے حکومت نوں اپنے احکامات واپس لین تے مجبور کر دتا۔ اگلے دن اوہناں نے اللہ دا شکر ادا کیتا تے اک لمی نظم لکھی جہدے ابتدائی شعر ایہہ نیں۔
یہ کل عرش اعظم سے تار آگیا
زمیندار ہوگا نہ تاحشر بند
تری قدرت کاملہ کایقین
مجھے میرے پرودگارآگیا
ساڈا المیہ ایہہ وی اے کہ اسیں اپنی تریخ ساز ہستیاں نوں بھل جانے آں یا نظرانداز کیتے رکھنے آں۔
آکھدے نیں جہڑی قوم اپنی تریخ بھل جاندی اے اوہدے ملک دا جغرافیہ بدل جاندا اے۔ا سیں ایہہ چرکا کھا چکے آں ایہہ زخم پا چکے آں۔ مشرقی پاکستان دا صدمہ ساڈی ایسے بے اعتنائی تے کج ادائی دا نتیجہ رہیا۔ اوہ عظیم لوگ جہناں نے فرنگی سامراج تے رام راج دے خلاف سینہ سپر ہو کے گولیاں کھادیاں’ لاٹھیاں دے وار سہے’ جہناں دے جسم چور چور ہوندے رہے۔ قیدو بند دی مصیبتاں جھلیاں’ دارورسن نوں اپنے مسلک تے آزادی دے جھولے سمجھ کے جھول گئے۔ اسیں اوہناں نوں کیویں بھل سکنے آں۔ اوہناں نوں کیوں بھولنا چاہنے آں۔ ایہہ آزادی دی نعمت’ ایہہ سربلند پاکستان تے اک پائندہ قوم اوہناں دی جدوجہد دا ثمر اے۔
مولانا ظفر علی خان اک نام ای نہیں ‘اک تحریک’ اک للکار تے برصغیر وچ اہل اسلام دے دشمناں تے منافقاں لئی اک خوف دی علامت سی۔ اوہناں دی تحریر’ اوہناں دی تقریر’ اک شمشیر سی جہڑی ہر ویلے مخالفاں نوں ہراساں کیتے رکھدی سی۔ مولانا ظفر علی خان اک عہد ساز شخصیت تے تریخ دا دھارا بدلن والے فرد سن۔ مولانا دی آواز وچ گرج تے لفظاں تے شعراں وچ گونج سی۔ اوہناں دا اخبار زمیندار برصغیر دے مسلماناں دی پکار بن چکیا سی تے ایہہ روایت نہیں’ حکایت اے کہ اوہ چار آنے وچ وِکن والا اخبار پنج دس روپے تک وی وکدا رہیا۔ اخبار پڑھن والا اک ہوندا’ سنن والے 20ہوندے سن جہناں دے جسماں وچ لہو کھولدا تے تے اوہناں دا انگ انگ انج بولدا سی جیویں اوہ سامراج دی وڈی توں وڈی دیوار نال ٹکرا جاناچاہیدے نیں۔
مولانا ظفر علی خان نے سیاست ای نہیں’
صحافت تے شعروادب وچ وی نویں راہواں کڈیاں تے اوہناں نوں جوش’ جذبہ تے والہانہ پن عطا کیتا۔ اوہ جہڑے عہد وچ زندہ سن اوس ویلے برصغیر وچ عظیم لوکاں دی اک کہکشاں سی۔ قائداعظم محمد علی جناح’ علامہ اقبال’ مولانا محمد علی جوہر’ مولانا شوکت علی’ نواب بہادر یار جنگ’ حسرت مواہانی تے مخالفاں وچ وی اک توں ودھ کے اک سی۔ مولانا چومکھی لڑن وچ بے مثل سن۔ کیہ تقریر شاعری’ مخالف اخباراں وچ لکھن والے بے شمار ادھر زمیندار وچ کلے مولانا ظفرعلی خان تے امر واقعہ اے کجھ دن مگرون ای وڈے وڈے جغادری میدان چھڈنسدے۔ تقریر کردے تے مجمع یادم بخود رہندا یا زندہ باد مولانا ظفر علی خان دے نعریاں دی گونج زمین نوں ہلاندی ہوئی فضاواں تے ہوواوں وچ گھل جاندی سی۔ مولانا ظفر علی خان عظیم رہنمائ’ نامور صحافی’ بے مثال شاعر تے بالاایمان عاشق رسولۖ سن۔