سموگ دی چھٹیاں معمول نہ بن جان

پاکستان وچ عموماً کسے مسئلے اتے اوہدوں تک غور نہیں کیتا جاندا جدوں تک ا وہ سنگین صورت نہ اختیار کر لوے۔ حالات دے بے قابو ہون توں پہلاں کسے نوں کوئی فکر نہیں ہوندی۔ ساڈے ہاں تے اداریاں دی کارکردگی داجائزہ وی سوشل میڈیا ٹرینڈ دے ذریعے کیتا جاندا اے۔ جہڑے ادارے دے متعلق آواز چکو چاہے اوہ پلس ہووے یا سرکاری ہسپتال اوہدے اتے فوراً ایکشن لیتا جاندا اے لیکن اوہدوں تک خود ایہناں اداریاں نوں درپیش مسائل دا کوئی والی وارث نہیں ہوندا۔ سردیاں دی آمد توں پہلاں ای سموگ فیر زور پھڑن لگی اے۔ پنجاب دے جنوبی اضلاع وچ اجے بارشاںتے سیلاب دا پانی خشک ہون نہیں پایا سی کہ سموگ دا خطرہ وی سر اتے منڈلان لگیا اے۔ پاکستان دے سب توں وڈے صوبے پنجاب دادارالحکومت لہور ملک دے الودہ ترین شہراں وچ پہلے نمبر اتے آ گیا اے تے اوہدا ائیر کوالٹی انڈیکس 241ہو گیا اے۔ عالمی درجہ بندی تے
ماہرین دے مطابق سو دی سطح تک انڈیکس قابل اطمینان ہوندا اے۔ 150انڈیکس تک فضائی آلودگی خطرناک تے نہیں لیکن قدرے تشویشناک ہوندی اے۔ ایہو حد 200توں تجاوز کر جاوے تے خطرناک ثابت ہو سکدی اے تے تن سو دی سطح تک پہنچ جان دی صورت وچ انسانی صحت لئی بہت تکلیف دہ ہوجاندی اے۔
ایتھوں تسیں اندازہ لا سکدے اوکہ حالات کنے خراب نیں۔ چالوں موسم دے دوران لہور دے نال نال پنجاب دے دوجے شہراں گوجرانوالہ’ شیخوپورہ تے فیصل آباد وچ وی حالات وگڑن دا خدشہ اے۔ لہور وچ سموگ دا مسئلہ تقریباً 2015وچ شروع ہویا سی تے اجے تک اوہدے اتے قابو نہیں پایا جا سکا۔ ہر سال سردیاں دی آمد توں پہلاں تے سردیاں دے دوران سموگ دا سلسلہ مستقل صورت اختیار کر چکیا اے لیکن ہن حالات ہور وگڑنا شروع ہو گئے نیں۔ پچھلے پنج سالاں دے دوران سموگ دی آمدنومبر دے پہلے ہفتے وچ شروع ہوندی سی لیکن ہن ایہہ سلسلہ ویلے توں پہلاں اکتوبر وچ ای
شروع ہو گیا اے جہدے کارن اک واری فیر زہریلی گیساں توں نک’ اکھاں تے گلے وچ سوزش جئی بیماریاں وچ وادھا ہون لگیا اے۔ پچھلے سیزن دے دوران لہور وچ اوسط ائیر کوالٹی انڈیکس 400 دی سطح توں وی تجاوز کر گیا سی۔ مطلب ایہہ انسانی صحت لئی انتہائی نقصان دہ اے۔ یونیورسٹی آف شکاگو وچ دنیا بھر دے ملکاں وچ فضائی آلودگی بارے ہون والی اک تحقیق دے 2021 دے اعدادوشمار دے مطابق لہور وچ رہن والے افراد دی متوقع عمر ماحولیاتی آلودگی دے خاتمے دے کارن چار سال تک ودھ سکدی اے جد کہ ماحولیاتی آلودگی دے کارن پاکستان دے شہریاں دی زندگی وچ اوسط نو مہینے دی کمی ہو رہی اے۔ نزلہ’ کھانسی’ گلا خراب’ سانس دی تکلیف تے اکھاں وچ جلن اوہ ظاہری علامتاں نیں جہڑی سموگ دے کارن ہر عمر دے شخص نوں بری طرحاں متاثر کردیاں نیں جد کہ سموگ انسانی صحت نوں ایسے نقصان وی پہچاندیاں نیں جہڑے بظاہر فوری طور تے نظر تے نہیں آندے لیکن اوہ کسی وی شخص نوں موذی مرض وچ مبتلا کر سکدے نیں جیویں کہ پھیپھڑیاں دا خراب ہونا یا کینسر۔ اج کل سموگ دے نال نال ڈینگی وی پھیلیا ہویا اے۔
محکمہ صحت دی رپورٹ دے مطابق پنجاب وچ چالوں سال ہن تک ڈینگی دے 8ہزار 661 مریض جد کہ لہور توں 3ہزار 603کیس رپورٹ ہو چکے نیں۔ نال نال کورونا دی وی خبراں آ رہیاں نیں۔ ماہرین دے مطابق شہراں وچ سموگ پیدا ہون دی سب توں وڈی وجہ گڈیاں توں نکلن والا دھواں اے۔ لہور وچ تے ہر دوجے رکشے’
چنگ چی یا ویگن دے پچھوں اینا بوہتا دھواں نکل رہیا ہوندا اے کہ چنگے بھلے انسان دی طبیعت خراب ہو جاوے۔ جے تسیں کدی کسی اشارے اتے کھڑے ہوو تے نال ایسی ای کوئی دھواں چھڈن والی گڈی آ جاوے تے اوتھے عجیب کیفیت ہو جاندیا ے خواہ تسیں گڈی وچ ہوو یا بائیک تے۔ لیکن کدی کسی نے ایہدے اتے غور نہیں کیتا۔ تسیں اج ایسی دھواں چھڈن والی گڈیاں اتے جرمانے عائد کر دیو تے صرف تن مہینے وچ ای ائیر کوالٹی انڈیکس وچ 50پوائنٹس دی کمی آ سکدی اے لیکن مسئلہ صرف ایتھے ختم نہیں ہوندا۔ لہور ہائیکورٹ نے 7اکتوبر نوں متعلقہ حکام نوں موسم سرما توں پہلاں پنجاب وچ سموگ ایمرجنسی نافذ کرن دا حکم دتا اے۔ ایس صورتحال دی پیش نظر کمشنر لہور محمد عامر جان نے انسداد سموگ لئی اہم ہدایت جاری کیتیاں نیں جہدے مطابق محکمہ زراعت تے اسسٹنٹ کمشنرز فصلاں دی باقیات ساڑن اتے سخت ترین کارروائی کرن گے۔ اوہناں نے آکھیا اے کہ انسداد سموگ لئی قائم سکواڈ رات دے اوقات وچ بھرواں کارروائی کرنگ ے تے کوڑے تے گرین ویسٹ نوں اگ لان تے کوئی چھٹ نہیں اے۔ کسی غیر ماحول دوست صنعت’ بھٹے’ فصل مالک نوں معمولی جئی وی رعایت نہ دتی جاوے۔ ایہہ سارے اقدامات صرف سموگ ای نہیں بلکہ ہرقسم دی آلودگی نوں ختم کرن لئی کافی نیں مگر حکومت نوں ایہہ صرف دو تن مہینے نہیں بلکہ پورے سال جاری رکھنے ہون گے۔ حکومت گھٹ توں گھٹ دو سال تک سموگ تے آلودگی اتے قابو پان لئی مسلسل کم کرے۔ باہر دے ملکاں وچ جدوں کوئی انتخابی مہم ہوندی اے یا کسی پارٹی نال اوہناں دے سیاسی ایجنڈے بارے پچھیا جاندا اے تے ہمیشہ موسمیاتی تبدیلی تے آلودگی بارے گل کیتی جاندی اے جد کہ ایتھے پاکستان وچ اوہدے علاوہ تقریباً ہر چیز اتے گل ہوندی اے۔ پچھلے نومبر وچ لہور وچ سکول وی کجھ دناں لئی بند رہے سن تے ایہدے توں پچھلے سال وی۔ جے ایہہ سلسلہ ایسے طرح چلدا رہیا تے سردی دی چھٹیاں دے نال سموگ دی وی چھٹیاں ضروری بن جان گئیاں۔ چھٹی دینا یا ماسک لانا ایس مسئلے دا حل نہیں۔ حکومت نوں چاہیدا اے کہس موگ اتے قابو پان لئی کوئی ٹھوس منصوبہ بندی کرے تاں جے حالات بہتری ول جا سکن۔