کیہ پانی تریجی عالمی جنگ دی وجہ بنے گا؟

اک عرصے توں سن رہے سی کہ ہن جنگاں پانی لئی ہویا کرن گئیاں۔ پانی لئی جنگاں؟ کجھ لوکاں لئی شاید انج سوچنا ناقابل یقین ہووے پر جہڑے لوک پنڈاں وچ رہندے نیں اوہ چنگی طرح واقف نیں کہ ساڈے معاشرے وچ غیرت دے بعد سب توں ودھ قتل پانی دے جھگڑیاں تے ہوندے رہے نیں۔ ساڈا ملک زرعی ملک اے۔ آبپاشی دا اک مضبوط تے پکا پیڈا نظام ہوندا سی۔ کھیتاں نوں پانی لان دے جھگڑے قتل و غارت تک اپڑ جاندے سن۔ کسان نوں پتہ اے کہ اوہدی فصل نوں پانی نہیں ملے گا تے اوہدے بچے بھکھے مر جان گے۔ پانی تے جنگاں دی گل اگے ودھی تے کہیا جان لگا کہ تریجی عالمی جنگ وی ایسے جھگڑے تے ہووے گی۔ کرغزستان تے تاجکستان دے وچکار پانی دے مسئلے تے ای دو تن واری چھوٹیاں جنگاں ہو چکیاں نیں جہناں وچ سینکڑوں لوک موئے’ ہزاراں بے گھر ہوئے تے ایہناں جنگاں وچ فریقین دے کول موجود جہازاں’ راکٹاں’ میزائلاں’ ٹینک تے توپاں سنے ہر طرح دا اسلحہ ورتیا گیا۔ دریائے نیل کئی ملکاں چوں گزردا اے ہن اوہدے پانی تے ترکی’ عراق’ شام تے دوجے بندوقاں تانی کھڑے نیں۔ میکسیکو وچ اک انٹرنیشنل برانڈ دے کولڈ ڈرنک دے پلانٹ تے لوکاں ولوں حملہ کر دتا گیا۔ ایہ کمپنی میلاں وچ پھیلی ہوئی اے۔ اوہدی پراڈکٹ دی دنیا بھر وچ مانگ اے۔ دہائیاں توں اوہ زیرزمین موجود پانی استعمال کر رہی سی جہدے نال پانی دی سطح سینکڑوں فٹ تھلے چلی گئی۔ ایہدے تے حملہ آور رولا پا رہے سن۔ ہن میکسیکو حکومت ایس علاقے وچ واٹر چارجنگ لئی پلاننگ کر رہی اے۔
پاکستان دی گل کریئے تے جے سب توں بہتات وچ کوئی چیز جو انسان دی بنیادی ضرورت اے اوہ اے ہوا تے اوہدے بعد پانی۔ ہوا نوں گندا کرن وچ اسیں کوئی کسر نہیں چھڈی جد کہ پانی دا انھے واہ جو استعمال ہوندا اے اوہ سانوں تباہی ول لے جا رہیا اے۔ پانی تسیں جیویں وی استعمال کرو’ کردے رہو پر تباہ کن صورتحال اودوں پیدا ہوندی اے جدوں تسیں پانی نوں سنبھالن دی کوشش نہیں کردے۔ اج توں پنجاہ ورھے پہلاں دے پنڈاں نوں تصور وچ لیائو’ چھوٹے توں چھوٹے پنڈ وچ اک تالاب ہوندا سی۔ کئی وڈے پنڈاں وچ دو یاں زیادہ وی ہوندے سن۔ ایہناں تالاباں نوں ٹوبے تے چھپڑ دا ناں وی دتا جاندا اے۔ ایہناں وچ مال ڈنگر نوں پانی پلایا جاندا’ نہلایا جاندا’ مچھیاں وی ایہناں وچ ہوندیاں سن۔ ایہ اصل وچ واٹر چارجنگ لئی ہوندے سن۔ بارش دا پانی یاں کھال توں پانی دتا جاندا سی۔ نہ اوہ پنڈ رہے نہ ٹوبے رہے۔ پنڈاں وچ وی پانی دی سطح گہری ہوندی جا رہی اے۔ پاکستان وچ کولڈ ڈرنک تے پانی دی فیکٹری ہن سادہ پانی وی بوتلاں وچ ملدا اے۔ ایہ فیکٹریاں فری پانی استعمال کردیاں نیں تے ٹیکس وی تے اک لٹر تے کجھ پیسے اے’ اک روپیے توں وی گھٹ جد کہ سادہ پانی دی بوتل کنے وچ ملدی اے۔ ٹرین تے بساں وچ سفر دوران ایہناں دے ریٹ ڈبل ہو جاندے نیں۔ ایہ لوک جناں چاہن پانی استعمال کرن ایہناں نوں کھلی چھٹی دے دتی پر اوہناں دے ذمہ لا دیو کہ زیرزمین پانی دی سطح نوں نہ صرف اک سطح تے برقرار رکھن گے سگوں اُتے وی لیان گے۔ ایس حوالے نال ریسرچ تے پلانٹس دی تنصیب ایہناں دے ذمے لا دتی جاوے۔
پاکستان دے پانی دا منبع بھارت دے تسلط وچ اے۔ زیادہ تر پانی مقبوضہ کشمیر توں آندا اے۔ سندھ طاس معاہدہ اک بڑی نان سینس سی۔ تسیں دریا دے دریا بھارت دے حوالے کر دتے۔ اوہ بدنیت ملک اے سندھ طاس معاہدے تے وی عمل نہیں کردا۔ پاکستان دے حصے دے پانی نوں ایس طرح کنٹرول کردا اے کہ جدوں چاہوے پاکستان وچ خشک سالی پیدا کر دیوے’ جدوں چاہوے سیلاب وچ ڈوب دیوے۔ جاری ورھے اک واری فیر انج ای ہویا اے۔ ہن اوہنوں پاکستان دے نال جنگ دی کیہ ضرورت اے۔ ہر دس ورھے بعد پاکستان ول پانی کھول کے معیشت دا بیڑا غرق کر دیا کرے’ انج اوہ کر وی رہیا اے۔ پانی دا مسئلہ ہر گزردے دن دے نال گھمبیر ہو رہیا اے۔ ایہدے حل ول سنجیدہ کوششاں دی ضرورت اے۔ جس حد تک پانی دی سطح ڈگ چکی اے تے اوہ وی پاکستان دے ہر علاقے وچ’ ایہ صورتحال چنتاجوگ اے۔ لہور دیاں گلاں کریئے تے راوی کنڈھے دی آبادیاں وچ سروے کیتا گیا جتھے پانی د سطح 15 میٹر ہوندی سی جہڑی ہن 45 میٹر ہو گئی۔ راوی دریا بہہ رہیا سی تے چارجنگ ہو جاندی سی۔ دریا بند اے تے اک تے چارجنگ رک گئی دوجا ایہ ہویا کہ کیمیکل ملیا پانی تے گندہ پانی زیرزمین جا کے صاف پانی نوں وی مضرصحت بنا رہیا اے۔
دوستو! موجودہ جاری جنگاں تے جہڑے تنازعیاں دا لاوا اجے پھٹن والا اے ایہناں ساریاں دا محرک صرف پانی اے۔ ایشیا وچ آن والے دیہاڑیاں وچ تریجی عالمگیر جنگ دا موجب پانی ای بنے گا۔ ایس توں علاوہ مڈل ایسٹ گلف وچ عرباں تے اسرائیل وچکار وجہ تنازع وی پانی ای بن رہیا اے جد کہ سائوتھ امریکہ وچ پاناما نہر تے دوجے پانی دے تنازعے شدت پھڑ رہے نیں۔ ایسے طرح افریقہ دے سارے ملکاں دے وچکار نہراں تے دریاواں تے بند بنھن دی وجہ نال تنازعے شدت پھڑ رہے نیں۔ جدوں ساڈی بھکھ تے تریہہ ودھے گی تے اسیں اپنی جان بچان لئی بھارت نال جنگاں شروع کراں گے تے اگوں ہون والی جنگ کوئی تلوار’ نیزیاں تے تیراں نال نہیں لڑ جاوے گی سگوں ایہ اک نیوکلیئر لڑائی ہووے گی جہدے نال ایس برصغیر ہند تے سائوتھ ایشیا وچ تباہی دا نہ رکن والا سلسلہ شروع ہو جاوے گا۔ ایس لئی ساڈی ریاست نوں چاہیدا اے کہ آپس دے جھگڑیاں وچوں کجھ وقت کڈھ کے مستقبل دی پلاننگ کریئے تے پانی نوں ذخیرہ کرن دی منصوبہ بندی کریئے نہیں تے؟۔٭