ترشاوہ باغات دیاں بیماریاںتے تدارک

زرعی فیچر: نظامت زرعی اطلاعات پنجاب

ترشادہباغات دیاں بیماریاں تے قابو پا کے پاکستان بہترین تر شاوہ پھل برآمد اد وچ وادھا کیتا جا سکدا اے۔ سڑک ریسرچ انسٹیٹیوٹ سرگودھا دے مطابق ملک کسے وی پھل دی پیداوار دا 20 فیصد برآمدات کردا اے اوہ بہترین برآمدات والے ملکاں وچ شامل ہو جاندا اے پر پچھلے ورھے پاکستانی کنوکی برآمد 3لکھ 50 ہزار میٹرک ٹن توں زیادہ ای جیہڑی پیداوار دا 15.37 فیصد اے۔ ایس ورھے پورے پاکستان وچ 4 لکھ 37 ہزار ایکڑ رقبے تے ترشاوہ پھل دی کاشت کیتی گئی جس نال 22 لکھ 76 ہزار میٹرک ٹن توں ودھ پیداوار متوقع اے۔ پچھلے ورہے صرف کنوکی برآمد 3 لکھ 50 ہزار میٹرک ٹن رہی۔ ترشاوہ پھلاں دا کوڑھ یعنی سڑک کینکر بوہت تیزی نال ودھن والی بیماری اے ایس دے پھیلائو دا کارن اک خاص قسم دا بیکٹریا اے۔ بیکٹریا ترشاوہ پھلاں دے پودیاں دے خلیات وچ قدرتی مساماں تے زخماں دے ذریعے داخل ہوندااے۔ سٹرک کینکر دے حملے توں سطح زمین توں اُتے والے پودیاں دے سارے حصے متاثر ہو سکدے نیں تاں ایس بیماری دی علامتاں توں پہلے پتیاں تے ظاہر ہوندیاں نیں ایس دے بعد درختاں دیاں ٹہنیاں تے پھل تے وی ایہہ بیماری نمودار ہوندی اے۔ ایس بیماری توں متاثرہ پودیاں دے تنیاں تے نکے تے بھورے رنگ دے دھبے بن جاندے نیں جیہڑا ویلا لنگھن دے نال سخت ہو جاندے نیں۔ ایس بیماری دا ودھائو 20 توں 30 سینٹی گریڈ تے 7 توں 10 دن وچ مکمل ہو جاندا اے۔ ایہناں دھبیاں دا درمیانی حصے اُتوں ابھریا ہوندا اے۔ بیماری توں متاثرہ پتے تے پھل درختاں توں ڈگ جاندے نیں تاں ایس بیماری دا پھل دی اندرونی خاصیت تے اثر نہیں ہوندا۔ ایس دے کنٹرول لئی پودے رجسٹرڈ نرسریاں توں خریدو تے ایہناں تے ایہناں تے کسے بیماری دی علامتاں نہ ہون بیماری وچ مبتلا تے سکھی ٹہنیاں کٹ دین کیوں جے بیماری دے جرثومے ایہناں سُکیاں ٹہنیاں تے وی نمو پاندے نیں تے تیزی نال نمو پان دے بعد دوجی صحت مند شاخاں تے منتقل ہو جاندے نیں۔ کانٹ چھانٹ دا عمل ایس بیماری دے مربوط طریقہ تدارک وچ بوہت اہم اے۔ کانٹ چھانٹ دے دوران صاف ستھرے اوزار زرعی آلات استعمال کیتے جان تے ایہناں اوزار اں نوں تیار کردہ جراثیم کش محلول خاص طور تے لال دوائی، ڈیٹول، بلیچ تے ایتھائل الکوحل وچ ڈبو کے استعمال کیتا جائے۔ سٹرس سیکب و میلانوز، پھل دی ڈنڈی دا گلنا، سٹرس کینکر دی بیماریاں دے موثر کنٹرول لئی محکمہ زراعت دے مقامی عملے دے مشورہ توں سفارش کردہ پھپھوندی کش زہراں دا سپرے کرو۔

پہلا سپرے پھل دی برداشت دے بعد پھل آن توں پہلے جدوں پودا نوی پھوٹ دے مرحلے وچ وڑ چکیا ہوئے ایس ویلے بورڈ یکس مکسچر اک فیصد (اک کلو نیلا تھوتھا، اک کلو ان بجھا چونا، سولٹر پانی)، یا کاپر ہائیڈرو آکسائیڈ 2.5گرام فی لٹر پانی دی شرح نال کیتا جائے ایہہ حفاظتی سپرے بوہت موثر رہندا اے۔ ترشاوہ پودیاں تے نواں پھل لگن دے بعد جدوں پھلاں دیاں پتیاں ادھیاں ڈگ چکیاں ہون ایس ویلے مائیکلو بیوٹو تل یا ڈائی فینا کونا زول + ایزاکسی اسٹروبن زہریں بحساب 100 ملی لٹر 200 لٹر پانی وچ ملا کے سپرے کرو۔ جولائی تے اگست یعنی مون سون دے مہینیاں وچ سٹرس سکیب، سٹرس میلانوز تے سٹرس کینکر دیاں بیماریاں دے حملے توں بچائو لئی پہلا سپرے تانبے والی پھپھوندی کش زہر کاپر آکسی کلورائیڈ بحساب 3 گرام فی لٹر جد کہ دوجا سپرے ڈائی فینا کونازول + ایزا کسی اسٹروبن بحساب 1 ملی لٹر فی لٹر پانی +میٹیرام بحساب 1.5 گرام فی لٹر پانی دی شرح توں 20 دن دے وقفے توں کرو۔ پھل دے کیرایا پھل دی ڈنڈی دے گلن توں بچائو لئی ستمبر دے پہلے ہفتے وچ تھائیو فینیٹ میتھائل بحساب 2 گرام فی لٹر پانی وچ ملا کے سپرے کرو۔ ترشاوہ باغاں دی دوجی اہم بیماری پھل دی ڈنڈی دا گلنا اے۔ ایہہ بیماری مختلف قسم دے مخصوص پھپھوند دے پھیلائو دی وجہ نال ہوندی اے۔ ایس بیماری دا حملہ پہلے توں بیماری پودیاں تے زیادہ ہوندا اے۔ جنہاں پودیاں دے اُتے بیمار تے سُکی ٹہنیاں زیادہ ہون گیاں ایہناں تے حملے زیادہ ہوئے گا۔ ایہہ بیماری پھل تے ڈنڈی دی طرفوں حملہ آور ہوندی اے جس نال پھل دے اُتے داغ بن دا اے ۔ایس طرح پھل دے اُتے دا پورا حصہ گل جاندا اے تے بیماری دی علامتاں پھل دے اندر تیکر ودھ جاندیاں نیں جس نال پھل گل جاندا اے تے تھلے ڈگ جاندا اے۔ ترشاوہ باغاں دی اک ہور اہم بیماری سٹریس سکیب اے۔ سٹرس سکیب پھپھوندی نال ودھن والی ایس بیماری دے سپورز انتہائی سرعت نال ودھدے نیں۔ فضائی تے زمینی نمی ایس بیماری دے تیزی نال ودھائو وچ معاون ثابت ہوندیاں نیں بیماری دے حملے نال پتیاں دی پچھلے پاسے پن سائز دے نکے پیلے نارنگی رنگت دے گول پر ابھرے ہوئے واضح دھبے وکھائی دیندے نیں۔ جویں پتیاں دا سائز ودھدا جاندا اے پتیاں تے ایہہ ابھار زدہ نشان چوکھے واضح ہونا شروع ہو جاندے نیں جد کہ پتیاں دی بیرونی سطح تے نکے نکے گڑھیاں دی شکل دے نشان وی ظاہر ہو جاندے نیں جیہڑے کجھ ویلے وکھرے تے کدی اکٹھے نظرآندے نیں جنہاں پتیاں تے شدید حملہ ہوئے اوہ چڑ مڑ ہو کے سائز وچ نکے رہ جاندے نیں۔ ایسے طرح دے نشان ٹہنیاں تے وی ظاہر ہوندے نیں۔ پھل تے ایس بیماری دی علامتاں 7 دن دے دوران ظاہر ہوندیاں نیں۔ پھل تے ابتدا وچ نکے تے سخت فی نشان بنن لگدے نیں بعد وچ ایہہ سائز وچ وڈے تے گہری رنگت اختیار کر کے پورے پھل نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیندے نیں۔