کامیابی دی پوڑھی

نوجواناں دی اک بہت وڈی تعداد ایسی اے جہدے کول سمت نہیں اے
اوہ بغیر سمت دے کوشش وچ لگے ہوئے نیں

قاسم علی شاہ

کسے وی فیلڈ وچ جدوں کوئی جملہ بولیا جاندا اے تے ویکھیا جاندا اے کہ اوس فیلڈ وچ ایہہ جملہ کدوں آکھیا گیا‘ کیویں آکھیا گیا‘ اوہدے پچھے منطق کیہ سی‘ اوہدے پچھے وجہ کیہ سی؟ اوہناں ساری معلومات نوں ایس چیز دی نفسیات آکھیا جاندا اے۔ تریخ وچ بعض عظیم شخصیات نے بہت ای زبردست جملے آکھے نیں۔ مثال دے طور تے جے ایہہ لوک میرے اک ہتھ اتے سورج تے دُوجے ہتھ اتے چن رکھ دین‘ فیر وی اوہناں دی گل نہیں مناں گا۔ ایہہ رسول کریمﷺ دا جملہ مبارک اے۔ ایہہ جملہ آپﷺ نے اوس ویلے فرمایا سی کہ جدوں آپ دے چچا ابو طالب نوں مکہ دے سرداراں نے آکھیا سی کہ آپ اوہناں (محمدﷺ) نال اک واری گل کرو کہ اوہ جہدے نال چاہن‘ اسیں ویاہ کرا دیاں گے‘جہنا چاہن اسیں مال دے دیاں گے‘ جتھے چاہن‘اسیں بادشاہ بنا دیاں گے‘ جس طرح چاہن اسیں کرن نوں تیار آں۔ صر ف اک گل ساڈی من لو کہ اوہ ساڈے بُتاں نوں برا آکھدے نیں تے جہڑا نواں مذہب لے کے آئے نیں‘ اوہنوں چھڈ دین۔
دنیا دی تریخ دا ایہہ سب توں وڈا جملہ اے۔ جملہ آکھنا اگرچہ بڑا آسان ہوندا اے لیکن اوہنوں ثابت کرنا بڑا اوکھا ہوندا اے۔ ایہہ جملہ آپﷺ دے اوس دور دا اے کہ جدوں آپﷺ نوں نبوت دا اعلان کیتے ہوئے بوہتا عرصہ نہیں گزریا سی۔ ایہہ ایسا کمال دا جملہ سی جہڑا پوری نفسیات بیان کردا اے کہ دنیا وچ ایس ایجنڈے دے مخالف بہت زیادہ ہون گے تے آپﷺ بالکل کلے ہون گے لیکن آپﷺ دا عزم تے یقین ایس معیار دا ہووے گا کہ اک ہتھ اتے چند تے اک ہتھ اتے سورج رکھ دتا جاوے فیر وی اوہناں دی گل نہیں مناں گا۔ ایہدا مطلب ایہہ اے کہ آپﷺ نے جہڑی منزل دا انتخاب کیتا اے اوہ سورج تے چن توں بوہت وڈی منزل اے۔
مستقل مزاجی‘ عزم تے جنون
اکثر لوک ایہہ آکھدے نیں کہ اسیں مستقل مزاج ‘ پرعزم تے یقین والے نہیں آں تے ایہدی اک وجہ ایہہ ہوندی اے کہ اوہناں نے جہڑا رستہ چنیا ہوندا اے‘ اوہ اینا چھوٹا ہوندا اے کہ ایہدے لئی اوہ خود نوں موٹیویٹ ای نہیں کر پاندے۔ساڈے وچوں ہر بندا کسے نہ کسے راہ اتے چل رہیا اے۔ اسیں جہڑی چیز تے جہڑے رستے اتے چل رہے ہونے آں اوہدی قیمت وی ادا کر رہے ہونے آں۔ غور کرو تے تہانوں پتہ چلے گا کہ اسیں جو کجھ چاہنے آں اوہدی قیمت اسیں ادا نہیں کر رہے ہوندے جد کہ وڈی منزل لئی ساڈی سوچ‘ ساڈا نفس‘ ساڈی عادتاں‘ ساڈی جبلت دا ایہدے نال ہم آہنگ ہونا بہت ضروری ہوندا اے فیر ای اسیں وڈے جملے آکھن دے قابل ہو نے آں۔
اللہ تعالیٰ قرآن پاک وچ فرماندا اے‘ تہاڈے لئی بہترین نمونہ تہاڈا نبیؐ اے۔ لقد کان لکم فی رسول اللہ اسوۃحسنہ (ایہدا مطلب اے‘ تہانوں نوں رسول اللہﷺ دی پیروی کرنا پووے گی۔ تابعداری کرنا پووے گی۔ ساڈی کامیابی دی یقین دہانی صرف اک گل نال ہوندی اے کہ ساڈی خواہش جنون وچ بدل جاوے۔ اج دے دن تے منزل دے درمیان دا فاصلہ ختم فیر ہوندا اے کہ جدوں تہاڈے کول جنون ہووے۔ کیوںجے جنون جے ہے تے تسیں قربانی وی دیو گے‘ محنت وی کرو گے‘ لوکاں دی پروا نہیں کرو گے تے اک دن منزل مل جاوے گی۔ جنون واحد شے اے جہڑا رستہ گزار دیندا اے۔ ایہہ شے اے کہ رہبر وی آپ دی خود آ کے رہنمائی کرن لگدے نیں۔ ایہہ اوہ شے اے کہ جے تسیں گھر توں نکلدے او تے منزل آپ نوں پہلے توں سلام کردی اے۔
کامیابی دا ارتقا
ڈارون آکھدا اے اگے اوہو ودھ سکدا اے جہڑا تبدیلی نوں قبول کردا اے۔ اوہ ہور آکھدا اے کہ طاقتور وی مر جاندے نیں جیویں ڈائناسور جہڑے انتہائی طاقتور تے دیوہیکل سن مگر ہن دنیا وچ نہیں رہے۔ دنیا دی سب توں پرانی مخلوق وچ جہڑی اجے تک زندہ اے‘ کا کروچ اے۔ اوہدی وجہ ایہہ ہے کہ ایہہ بدترین حالات وچ وی رہندا اے۔ حیاتیات دسدی اے کہ لال بیگ (کاکروچ) ہر سال اپنی جینیاتی ہیئت وچ تبدیلی لیاندا اے۔ ایہہ مثال ایہہ سبق دیندی اے کہ جہڑا مشکل حالات تے تبدیلی نوں قبول کرد ااے‘ اوہ زندہ رہندا اے۔ ذہین ترین بالاں نوں ویکھیا گیا اے کہ اوہ پندرہ 20سال مگروں وی اوتھے دے اوتھے ہوندے نیں۔ اوہدی وجہ اوہناں دی ذہانت وچ کمی نہیں ہوندی بلکہ اوہناں نے ارتقا نہیں کیتا ہوندا۔ اوہناں نے وقت تے حالات دی تبدیلیاں نوں قبول نہیں کیتا ہوندا۔ سارے نکام لوکاں دا فکری ارتقا نہیں ہویا ہوندا‘ یا انج آکھ لوو کہ اوہ ایس لئی نکام ہو جاندے نیں کہ اوہناں نے اپنی فکر نوں ارتقا نہیں دتا ہوندا۔ ایس لئی اوہ بہتر نہیں ہو رہے ہوندے۔ اوہ پروگریسو (ترقی پسند) نہیں ہوندے تے تبدیلی قبول نہیں کردے۔
اک ای آن والی رکاوٹ دا جواب وکھرا ہوندا اے۔ کوئی آن والے کنکر نوں اختتام سمجھدا اے تے کوئی آن والے پہاڑ توں وی رستہ بنا کے گزر جاندا اے۔ جہڑا اپنی زندگی وچ ارتقا دے عمل توں گزردا اے‘ بہتر ہوندا اے‘ ترقی اوہو کردا اے جہڑا خود نوں بہتر کردا رہندا اے۔ ساڈی سوچ دا معیار بہتر ہونا چاہیدا اے۔ ساڈی سوچ اک جگہ رکنی نہیں چاہیدی۔ جے سانوں کوئی گل سمجھ نہیں آ رہی تے اوہدا مطلب ایہہ نہیں اے کہ اوہ غلط اے۔ جدوں تک اسیں نواں سوچن ول نہیں آواں گے‘ بہتری نہیں آوے گی۔
دنیا وچ سب توں ودھ تحقیق انسان دے مزاج اتے ہوئی اے۔ اوہ لوک جنہاں وچ خودکشی دا رجحان بوہتا ہوندا اے‘ اوہ سالاں مگروں وی ویسے دے ویسے ہوندے نیں۔ اوہناں وچ کوئی تبدیلی نہیں آندی۔ اوہ منفی سوچدے نیں۔ اوہناں وچ دبائو دا عنصر بوہتا ہوندا اے۔ایہہ اوہ لوک ہوندے نیں جہناں دا فکری ارتقا نہیں ہوندا۔ مثال دے طور تے‘ اک دو سال دی بچی نے اک بکرا ویکھیا۔ اوہنے اپنی زبان وچ اوہنوں باکا آکھیا۔ کجھ دن مگروں فیر اوہنے اک گدھے نوں ویکھیا۔ اوہنے آکھیا ایہ وڈا باکا اے۔ فیر کجھ دن مگروں اوہنے راہ جاندے کسے ہور جانور نوں ویکھیا جہڑا بکرے توں چھوٹا سی تے اوہنے آکھیا ایہہ چھوٹا باکا اے۔غور کرو جہنے ویکھیا ای باکا اے تے اوہ ہراک جانور نوں باکا نال جوڑے گا۔ جدوں اسیں ارتقا دے عمل توں گزردے آںتے منفیت گھٹ ہونا شروع ہو جاندی اے۔ سانوں اپنی کم علمی تے لاعلمی دا احساس ہون لگدا اے۔ فیر کسے دی گل دا برا نہیں مناندے۔ حساسیت گھٹ ہو جاندی اے تے اسیں کسے دی رائے نوں سن سکنے آں۔
پرانی روایتاں
دنیا وچ کہنے ای لوک ایسے نیں جہڑے دوجیاں دی ویکھا ویکھی نکام ہو رہے نیں۔ اک بہت وڈی تعداد ایسی اے جہدے کول سمت نہیں اے۔ اوہ بغیر سمت دے کوشش وچ لگے ہوئے نیں۔ بہت سارے لوک ایسے نیں جہناں دے کول اوہناں دی زندگی دا مقصد نہیں اے۔ بہت سارے ایسے نیں جہناں نوں اپنا پتہ ای نہیں اے۔ اوہناں نے کدی اپنے آپ نوں جانیا ای نہیں اے۔ بہت سارے ایسے نیں جہڑے دوجیاں دی مدد نہیں کردے۔ ایہہ سارے لوک عام نیں تے عام لوکاں والی زندگی جینا کوئی وڈی گل نہیں۔ جہڑے بال چھوٹی عمر وچ پڑھائی دے بجائے آوارہ گردی کردے نیں‘ ویلا ضائع کردے نیں اوہ زندگی وچ عام لوکاں وچ شامل ہو جاندے نیں جد کہ جہناں نے کجھ بننا تے کجھ کر کے وکھانا ہوندا اے‘ اوہ موجودہ روایتاں نوں توڑدے نیں تے اگے نکل جاندے نیں۔ وڈی گل ایہہ اے کہ تہاڈے خاندان وچ‘ تہاڈے آسے پاسے‘ تسیں واحد او‘ جہنے کجھ بن کے وکھایا ہووے۔
جہڑا پہلے توں چلیا آ رہیا اے‘ اوہدے وچ بہت کشش ہوندی اے۔ اوہنوں قبول کرنا وی آسان ہوندا اے ‘ جہڑی سڑک بنی ہوندی اے‘ اوہدے تے گڈی چلانا آسان ہوندا اے جد کہ جہڑی سڑک بنی نہ ہووے‘ اوہدے تے گڈی چلانا اوکھا ہوندا اے۔ دریا دے بہا ئو نال بہنا ساریاں نوں آندا اے۔ پتہ تے فیر چلد اے کہ جدوں دریا دے بہائو دے خلاف چلیا جاندا اے۔ لوک آسان کم کرنا چاہندے نیں۔ اوہ مشکل کم کرنا پسند نہیں کردے۔ نواں رستہ بنانا تے اوہدے اتے چل کے وکھانا بہت وڈا کم اے‘ مگر بہت اوکھا وی۔ کسے نے کیہ خوب آکھیا کہ جہناں نوں رستہ نہیں ملدا‘ جے اوہ سچے ہون تے اوہ رستہ خود بنا لیندے نیں۔لیکن جہڑے جھوٹے ہون اوہناں نوں رستہ مل وی جاوے تے اوہ نہیں چلدے کیوں جے اوہ رستے اتے چلنا ای نہیں چاہندے۔
ساڈے معاشرے وچ منفی سوچ بہت عام اے۔لوک منفی سوچدے نیں۔ ہر دوجا بندا تنقید کرن وچ مگن اے۔ بغیر کسے وجہ دے گلہ کر رہیا اے۔ ہر اک دوجے دی ٹنگاں کھنچن وچ مصروف اے۔ ہر دوجا بندا بے مقصد اے۔ اوہدی زندگی وچ کوئی مقصد نہیں اے۔ لوک چنگا اخلاق نہیں اپناندے کہ سانوں لوک کم تر سمجھن گے۔ ایہ سب پرانی روایتاں نیں جہڑیاں معاشرے وچ پہلے توں موجود نیں تے چلی آ رہیاں نیں۔ اسیں جہڑے گھروچ پیدا ہونے آں‘ اپنی مرضی نال تے پیدا نہیں ہوندے۔ سانوں گھر مل جاندا اے۔ اوس گھر دی کجھ روایتاں ہوندیاں نیں‘ اوہدا اک اپنا کلچر ہوندا اے۔ اوہ چاہوے صحیح ہووے یا غلط ہووے‘ ایہو روایتاں ساڈی شخصیت بناندیاں نیں۔ جے اسیں چاہنے آں کہ کامیابی دے نال زندگی گزاری جاوے تے ایس سلسلے وچ ساڈا پہلا کم ایہہ ہونا چاہیدا اے کہ اوہناں روایتاں نوں شناخت کیتا جاوے جہڑی ساڈے فیدے دی نہیں تے اوہناں نوں چھڈن دی کوشش کیتی جاوے جہڑی شے سانوں فیدہ دے رہی اے تے نہ کسے دوجے نوں فیدہ دے رہی اے۔ اوہنوں اختیار کرن تے اوہدے وچ اپنا وقت تے توانائیاںضائع کرن توں کیہ حاصل ہووے گا؟پرانی بے فیدہ روایتاں نوں چھڈ کے ایسی نویں روایتاں دی ریت پائو جہناں توں تہاڈا تے دوجیاں دا فیدہ ہووے۔