موبائل فون’’اکلاپے دا سہارا ‘‘یاں ’’وچھوڑے دا کارن‘‘

مینوں دوستاں دی لوڑ وی محسوس نہیں ہُندی سی۔‘‘ بچے دا جواب سن کے کوئی وی حساس بندا حیران ضرور ہووے گا

منصور عزمیؔ

کرونا وائرس دے دِناں دی گل اے کہ اک سکولی بال لمبے چِر توں بعد جدوں واپس کوچنگ سینٹر آیا تاں اس دے اُستاد نے فکر کردیاں پچھیا’’کرونا وائس دے کارن تُسیں اینے دن اکلے رہے ، بڑے بور ہوئے ہونے او؟‘‘بچے نے اگیوں آکھیا ’’نہیںسر! میں تاں بڑا خش ساں۔ میرے کول موبایل سی اتے انٹرنیٹ وی سی۔ فیر کاہدی بوریت؟ یاراں توں بناں ہی ویلا بہت ودھیا لنگھدا سی۔ مینوں دوستاں دی لوڑ وی محسوس نہیں ہُندی سی۔‘‘ بچے دا اجہا جواب سن کے شاید کوئی وی حساس بندا حیران ضرور ہووے گا۔
ٹیکنالوجی دی ورتوں نے ساڈی زندگی وچ اس ہن حد تک دخل اندازی کر دتی اے کہ ہن اک انسان نوں دوجے انساناں دی بہتی لوڑ نہیں رہی۔ اکٹھے بیٹھ کے گپاں مارن دی لوڑ کدرے دُورگواچ رہی اے۔شاپنگ توں لے کے میٹنگ تک ویڈیو کال راہیں ہو رہی اے ۔کورنا وائرس توں بعد لوکاں نوں اجہی عادت پے گئی اے کہ ہُن گھر دیاں شیواں خریدن توں لے کے یاراں ، بیلیاں اتے رِشتے داراں نوںملنا وی ویڈیو کال راہیں ہی کیتا جاندا اے۔ حد تاں ایہ اے کہ اکو گھر دے سارے جی وی اک دوجے نال بہتی گل نہیں کردے۔ اوہ اکٹھے بَہِ کے وی آپو اپنے موبایل فوناں وچ کھُبے رہندے ہن۔اک گھر وچ رہن والے آپو اپنے کمریاں وچ رہنے ہن اتے لوڑ پین ویلے فون تے ہی گل کر لیندے ہن۔ اوہ گھر دے کسے جی دے من دی گل نوں جانن جاں سمجھن دی بجائے سوشل میڈیاتے ہزاراں کلومیٹر دور کسے نال گل کرن نوں بہتی اہمیت دین لگ پئے ہن۔ لوہڑاایہ ہے کہ اس دا سب توں ودھ اثر بالاںتے ہورہا اے۔ اوہ جاندے ہن کہ ٹیکنالوجی نوں کویں چلاؤنا ہے۔پر اوہ جذبیاں اتے خاہشاں نوں بلکل کنٹرول نہیں کر سکدے ۔ نفسیات دے ماہراں دا آکھنا اے کہ اجہے بچے جو معاشرتی پکھوں کٹے جاندے ہن۔ اوہناں نوں ماڑی صورتحال دا ساہمنا کرنا پیندا اے۔اوہ ڈپریشن وچ چلے جاندے ہن اتے فر نشے سہارا لیندے ہن جاں فر کئی واری خدکشی وی کر لیندے ہن۔
کئی وار بچے چاہندے ہن کہ کوئی اوہناں دی گل سُنے، اوہناں نوں صلاح دیوے۔ پر ماپے کم توں بعد اپنے موبایل فون یاں انٹرنیٹ دی دنیا وچ کھُب جاندے ہن۔ یہ گل بالاں دی زندگی نو حدوں ودھ ڈسٹرب کر دیندی اے۔کرونا وائرس دوران لکھائی پڑھائی اَتے سِکھیا وہ آن لاین ہی سی۔ پڑھائی توں بعد اوہ وکھو وکھ گیماں کھیڈدے جاں فون تے ہی ویڈیو دیکھدے رہندے سن ۔ہن اسیں جدوں باہر نکلدے ہاں کسے پروگرام تے جاندے ہاں تے پوری طرحاں اوتھے نہیں ہندے ۔ انفارمیشن ٹیکنالوجی دے اک ماہر دی دھی اینی تکنیکی اتے سمجھدار سی کہ اوہنے وی کئی ایپ بنا چھڈے۔اوہ کوڈنگ وچ و ی ماہر سی۔پر جدوں اس دا پریم ناتا ٹٹّ گیا تاں اہ ڈونگھے ڈپریشن وچ چلی گئی۔اوہ نہیں سی جاندا کہ ہن اوہ کیہ کرے۔ اوہ اپنے کم وچ اتے اپنے فون وچ ہی رُجھیا رہندا سی۔ اوہ کجھ کہن دی کوشش کردی تاں اس دی گل نوں کوئی اہمیت نہیں سی ملدی۔ فر جدوں اوہ ڈیپریشن نال بہت زیادہ ذہنی بیمار ہو گئی اتے کجھ چِر بعد اوہنے خُد کُشی کر لئی تاں اوہناں نوں فر احساس ہویا کہ ساڈے کولوں کنی وڈی غلطی ہو گئی ا ے پر ہُن اس نقصان دا کجھ نہیں سی ہو سکدا۔
لوکاں وچ ودھدے اکلاپے بارے کھوج کردیاں جہڑی گل ساہمنے آئی اے۔ اوہ ایہ اے کہ اکلاپا ساڈے اندرونی اتے مدافعتی نظام نوں کمزور کردا اے۔ ہارٹ اٹیک، شوگر، معدے دا مسئلہ اتے جگر ورگیاں بیماریاں دا ہونا عام جہی گل ہو جاندی اے۔ امریکا دی ایریزونا یونیورسٹی وچ کیتی گئی کھوج توں پتا لگا ہے کہ ٹیکنالوجی خاص طور تے سمارٹ فوناں دے نشے نے ساڈے رویے نوں بدل دتا ہے۔نوجواناں وچ ودھدے ڈپریشن دا ایہ سب توں وڈا کارن اے۔ اوہ اوہناں لئی جذباتی اتے جسمانی طورتے بہت نقصان وند ثابت ہو رہیا اے۔ایہ اس لئی ہو رہیا اے کہ اوہناں اپنا پورا انحصار صرف اَتے صرف فون تے ہی رکھیا اے۔جدوں کسے بندے کول موبایل نہیں ہندا تاں اوہنوں ایہو ڈر ہی لگا رہندا اے کہ میں کِتے دُنیا توں اَڈ نہ ہو جاواں یاں فر کِتے پچھے ای ناں رہ جاواں۔ اُس نوں اجہا لگدا ہے کہ دنیا وچ بہت کجھ ہو رہا اے پر اہ اس دا حصا نہیں بن پا رہیا۔ بس ایہو ای ڈر اے جس دی وجھا نال لوک موبائل فون ہتھ وچ رکھدے اتے اُس تے اُنگلیاں چلائودے رہندے ہن۔ایسے ہی خیالی خوف نے اصل وچ لوکاں نوں اک دوجے تو وکھ کرنا شروع کر دتا اے۔ ہن ہر بندے دا اک ’’ای۔شناخت نامہ‘‘E-Identity اے۔جہڑا اس دی انٹرنیٹ دی پچھان اے۔ سوشل میڈیاتے کسے دے کنے دوست اتے فالورز ہن ایہ وی اجکل سٹیٹس سمبل بن گیا اے۔ایسے لئی سوشل میڈیا نوں ودھ توں ودھ ٹایم دے کے اپنی ’’آئی۔ پرسنیلٹی‘‘ نوں وڈا بناؤن دا مقابلا دِنو دن ودھ رہیا اے۔ جد کہ آکسفوڈ یونیورسٹی دی اک کھوج دے مطابق گھٹ ودھ ڈیڈھ سو سوشل میڈیا دوستاں وچوں لوڑ پین ویلے صرف چار لوک ہی مشکل نال مل سکدے ہن جدوں اصل وچ ضرورت ہندی ہے۔ ایہ سچ ہے کہ لاک ڈاؤن دوران ٹیکنالوجی نے لوکاں دی بہت مدد کیتی۔ لوک فون اتے انٹرنیٹ راہیں دنیا نال جڑے ہوئے سن۔ پرٹیکنالوجی تے ودھدا انحصار خطرناک علامت اے۔ٹیکنالوجی کدے وی انساناںدا بدل نہیں ہو سکدی۔ جدوں اسیں کسے اصل مسئلے دا ساہمنا کردے ہاں یاں جذباتی طور نال پریشان ہندے ہاں تے سانوں کسے انسان دی ہی لوڑ ہندی اے۔
پر اج دا انسان سمجھدا اے کہ اس دیاں ساریاں پریشانیاں اتے الجھناں دا حل صرف موبایل فون اے۔ اس لئی اوہ انساناں توں وکھ ہو کے مشینی سہاریاں نال یارانہ لائی بیٹھا اے۔ اتے جے ایہو ای صورتحال رہی تاں لوک اک دوجے تو اُنج ہی وانجھے جان گے۔
٭٭٭٭٭٭