سانوں من لینا چاہیدا اے

اسلام اک مکمل ضابطہ حیات اے تے پاکستان جیہڑا اک نظریاتی اسلامی مملکت اے فیر وی فکری انتشار دا شکار اے

تحریرحمیداللہ بھٹی

موجودہ صدی وچ نت نویں ایجادات کیتی اے پر پاکستان جہے کئی ترقی پذیرملکاں دا المیہ اے کہ اوہ اج وی راہواں دے تعین وچ مخمصے دا شکار نیں کوئی پارلیمانی جمہوریت نوں مسائل دا حل سمجھدا اے تے کسے نوں صدارتی نظام وچ عافیت نظر آندی اے تے کجھ چین وانگوں اک جماعتی نظام نوں ترقی لئی لازم تصور کردے نیں حالانکہ حقیقت ایہہ اے کہ چین تے مغربی ملکاں دی تیز رفتار ترقی دا راز کسے نقل دی مرہون منت نہیں بلکہ اوہناں نے جنہوں بہتر جانیا ایہنوں نہ صرف دل دی گہرائیاں توں قبول کیتا بلکہ نافذ کرن وچ وی کوتاہی نہیں کیتی ۔ وکھرے وکھرے نظام دے باوجود ترقی دی منزلاں طے کر رہے نیں تجارتی حریف ہون دے باوجود شراکت داری نال پہلو تہی نہیں کردے کیوں جے قیادت دی نظر اجتماعی مفاد اُتے اے انفرادی نفع اُتے نہیں جے کدھرے کوتاہی ہوندی اے یا عوامی مفاد نوں زک اپڑدی اے تے ازالا وی ہوندا اے۔
اسلام اک مکمل ضابطہ حیات اے تے پاکستان جیہڑا اک نظریاتی اسلامی مملکت اے فیر وی فکری انتشار دا شکار اے جیہڑا غیر فطری محسوس ہوندا اے ہونا تے ایہہ چاہیدا سی کہ نقل کرن لئی کسے ول ویکھن دی بجائے اپنی انفرادی و اجتماعی خامیاں و کوتاہیاں دور کیتیاں جان تے من حیث القوم اسلام نوں مکمل ضابطہ حیات دے طور اُتے اپناندے پر چوہتر وہے دے بعد وی قیادت اسلام دے نفاذ وچ تذبذب دا شکار اے ستم ظریفی ایہہ وے کہ اردو نوں بطور قومی زبان مکمل حقوق نہیں مل سکے علاقائی تے لسانی تعصبات فروغ پا رہے نیں جنہاں دی وجوہات جاننا مشکل نہیں صرف نظام تعلیم نوں ای لے لوئو پنج قسم دا تعلیمی نظام رائج اے کدھرے دینی تعلیم اُتے زور اے تے کوئی اے لیول تے او لیول اُتے فریفتہ اے نجی تے سرکاری تعلیمی نظام وچ وی زمین و اسمان دا فرق اے جس نال فکری انتشار دی نمو ہوندی اے سانوں من لینا چاہیدا اے کہ کرن والے کم نہ کرن دی پاداش وچ ملک مسئلیاں دی گرداب وچ دھنس رہیا اے تے ارباب اختیار حقوق دین وچ کوتاہی دے مرتکب نیں ایسے بنا اُتے رگید نے تے بالاتر ہون دی کھینچا تانی عروج اُتے اے اج وی پارلیمانی جمہوریت ، صدارتی نظام تے آمریت دے حمایتی باہم برسر پیکار نیں جنہوں جس وچ مفاد نظر آندا اے اوہ ایہنوں ای ملک دی بقا و مضبوطی لئی لازم قرار دین لگدا اے سانوں ایہہ من لینا چاہیدا اے کہ جدوں تیکر شخصی مفاد توں بالاتر ہو کے اجتماعی مفاد نوں اہمیت نہیں دین گے اودوں تیکر مسائل دا لاوا سلگدا تے وگدا رہوے گا۔
ریاستاں دی بقا لئی دفاعی ادارے ناگزیر نیں پر ریاستاں دی بقا لئی دیگر عناصر وی گھٹ اہمیت دے حامل نہیں جنہاں نوں نظر انداز کیتا جا رہیا اے۔ روسی جہی دنیا دی سپر طاقت نے قوت دا راز عسکری مضبوطی نوں سمجھ لیا جوہری وغیر جوہری ہتھیاراں دے انبار دا بڑا ذخیرہ جمع کر لیا پر معیشت بہتر بنان تے عوامی مسائل حل کرن اُتے توجہ دین وچ کوتاہی دا ارتکاب کیتا تے ڈگدے ہوئے ریت دے گھروندے نال وی کمزور ثابت ہوئی ایس لئی سانوں من لینا چاہیدا اے کہ دفاع نوں مضبوط بنان دے نال کرن والے کجھ ہور کم وی نیں ایس وچ کوئی شک نہیں کہ ملک نوں اک وڈے دشمن دا ساہمنا اے جیہڑا موقع دی تاک وچ رہندا اے جے ادارے سیاستداناں نوں تابع و فرمان بنان دی بجائے دشمن دیاں چالاں ناکام بنان اُتے دھیان دیندے تے افغانستان دی سرزمین استعمال ہون توں روکن دی التجائواں نہ کرنا پیندیاں ایسے مداخلت دی بنا اُتے کوئی دہائیاں توں انتخابات دی شفافیت اُتے سوال اُٹھ رہے نیں پر جدوں سیمنٹ، دودھ، دلیے سنے ڈی ایچ اے دی صورت وچ ادارے تجارت کرن لگن تے نہ صرف سازشی عناصر نوں انگلی اٹھان دے موقعے ملدے نیں بلکہ فرائض توں کوتاہی و غفلت دا امکان وی ودھ جاندا اے تے کیہ بہتر نہیں کہ تجارت کرن لگن تے نہ صرف سازشی عناصر نوں انگلی چکن دے موقعے ملدے نیں بلکہ فرائض توں کوتاہی و غفلت دا امکان وی ودھ جاندا اے تے کیہ بہتر نہیں کہ تجارت دی بجائے دفاع اُتے ای توجہ مرکوز دتی جائے کیوں جے گلی محلے دی تجاوزات ہون یا اداریاں دی فرائض توں، سارے غلط نیں ادارے اپنا کم کرن تے سیاستدان اپنی ذمہ داریاں پوری کرن تاں ای ملک وچ استحکام آئے گا موجودہ بدحالی پالیسیاں دے عدم تسلسل دی مرہون منت اے فیر وی جیہڑے لوک تجاوزات نوں سراہندے نیں ایہناں دا اپنا کوئی مفاد ہو سکدا اے اوہ اداریاں دے بہی خواہ نہیں ہو سکدے۔
کسے اُتے حب الوطنی ٹھونسی نہیں جا سکدی بلکہ انج دے کم کرنا ضروری اے جنہاں نال ریاست اُتے قوم دا اعتماد ودھے ریاستاں فلاح و بہبود سی رگرمیاں توں عوام دا دل جتن دی کوشش کردیاں نیں پر چوہتر ورھیاں وچ اسیں اینا وی ادراک نہیں کر سکے کہ جبر و قہر تے محرومیاں سرکشی نوں جنم دیندی اے سماجی و معاشی مساوات دی بجائے تفاوت غم و غصے دا باعث بن دی اے اج صورت حال ایہہ وے کہ سیاستدان بمقابلہ ادارے نیں کسے نوں اداریاں دی نفرین دا ساہمنا اے تے کوئی درجہ محبوبیت اُتے فائز اے ایسے بنا اُتے دشنام طرازی دی انج دی جنگ جاری اے جس دے فوری خاتمے دے آثار معدوم نیں حالانکہ محاذ آرائی وچ ترقی پنہاں نہیں بلکہ اگے ودھنا اے تے افہام و تفہیم دی روش نوں اپنانا ہوئے گا اپنے سوا سب نوں رگیدن تے غدار کہن نال ملک دا نہیں دشمن دا ای بھلا ہو سکدا اے جس دا شاید کسے نوں احساس نہیں کیوں جے سارے اپنے اپنے مفاد دے اسیر نیں تے زبردستی سب اُتے اپنا موقف ٹھونسنا چاہندے نیں۔ ایہہ سوچ یا رویہ جمہوری آداب دے منافی اے تے ایسے بنا اُتے مرکز گریز قوتاں نوں تقویت مل رہی اے ملک وچ اج وی مقتدرہ دی سیاست توں بے دخلی تے پارلیمان دی حکامیت دی جنگ جاری اے خود چنگے بنن دی بجائے دوجیاں نوں اچھے بچے بنان دے چکر وچ ملک توں بدظن کیتا جا رہیا اے جے سیاستدان تے ادارے اپنی حدود و قیود دی پاسداری کریئے تے ملک دے طول و عرض وچ ودھی زہر نا کی گھٹ ہو سکدی اے تے فکری انتشار وچ کمی دے نال کسے اک سوچ اُتے اتفاق دی راہ ہموار ہو سکدی اے سانوں ایہہ من لینا چاہیدا اے کہ اپنے رعب و دبدبے لئی عوامی مفاد پس پشت پان دی بنا اُتے ساڈا رویہ ملک نوں کمزور بنان دا باعث اے جس نال قوم دا بھلا نہیں بلکہ دشمن دا کم ای آسان ہو سکدا اے۔
اداریاں نوں پس منظر وچ رہ کے کم کرنا پیندا اے جد کہ سویلین قیادت دے کول اپنی گل عوام تیکر اپڑان لئی ذرائع ابلاغ، جلسے جلوساں دی صورت وچ بوہت طریقے ہوندے نیں جس دا عشر عشیر وی اداریاں دے کول نہیں ہوندا پر اداریاں دے کول پسندیدہ چہریاں دی رونمائی لئی وی کافی وسائل ہوندے نیں جنہاں توں کم لے کے غیر معروف شخصیات نوں قبول عام بنایا جاندا اے تے فیر اقتدار وچ آن دی راہ ہموار کیتی جاندی اے سانوں من لینا چاہیدا اے کہ اصغر خاں کیس وچ اداریاں دی کارگزاری بے نقاب ہو چکی اے پر سبق حاصل نہیں کیتا جا رہیا اج وی اٹھدی انگلیاں ایس امر دی اغماض نیں کہ اج وی تعریف اُتے حامی و محبت الوطن تے تنقید کرن والے نوں مخالف و غدار کہیا جاندا اے چاہیدا اے تنقید تعمیری ای کیوں نہ ہوئے۔ لوڑ ایس امر دی اے کہ ادارے اپنی توجہ دشمن دے ناپاک ارادیاں نوں ناکام بنان ول مبذول کریئے جیہڑا کشمیر نوں ہڑپ کرن دے بعد پراکسی وار نال ملک دی جڑاں کھوکھلی کر رہیا اے جے ہن وی کوتاہی کیتی جاندی اے تے خامیاں دور نہیں کیتی جاندیاں تے سانوں من لینا چاہیدا اے کہ آن والی نسلاں سانوں چنگے الفاظ نال یاد نہیں کرن گیاں کیہ اسیں چاہنے آں کہ سانوں غیر ذمہ دار تے لاپرواہ کہیا جائے؟ راست گو تے فرض شناس دی بجائے خائن تے مفاد پرست دا لقب دتا جائے؟ جے اسیں انج نہیں چاہندے تے سانوں غلطیاں تے کوتاہیاں دور کردے ہوئے فرائض تیکر محدود رہنا ہوئے گا۔