رُکھ۔۔ ویلے دی لوڑ تے ساڈا رویہ

فاطمہ جہاں

میں فرید الدین نوں جاندی ساں۔ جنوں سارے لوکی گل خاناں دے ناں نال جاندے سن۔ اوہدا ناں گل خاناں کدوں پیا کوئی نہیں جاندا۔ پر اک دیہاڑے میں اوہدے کول جا کے بیہہ گئی تے وکھو وکھ پھُلاں ، بوٹیاں تے درختاں دے بار ےو چ پچھن لگ پئی۔ مینوں دسنا یاد ای نہیں رہیا کہ اوہناں دی بوٹیاں تے پھُلاں دی نرسری سی۔ لوکی اوتھوں مختلف رُکھ لئے کے جاندے سن تے اپنے اپنے گھراں چ لاندے سن۔تے اپنے اپنے گھراں دی شان وداندے سن۔ گل خاناں اوہناں دی اِنج حفاظت کردے سن جویں اوہناں دے بال بچے ہون۔ اوہناں دا کہنا سی کہ میری تے کوئی اولاد نہیں سی میں تے میری گھر والی نے نکے جئے گھر دے پچھواڑے چ نکا جیا باغ لایا۔ نکے وڈے گملے لیا کے رکھے میں سکول چ سرکاری نوکری کردا ساں۔ سکیورٹی گارڈ دی ۔ میری گھر والی سارا دن اوہناں بوٹیاں دی دیکھ بھال کردی رہندی۔ وددیاں وددیا ںساڈا نکا جیہاباغ بوہت وڈا ہو گیاتے فیر دوروں نیڑیوں لوکی آ کے بوٹے لئے جان لگ پئے تے ہولی ہولی میں ایہہ کم ودھا لیا۔ ساڈا دونواں جنیاں دا جی وی لگا رہندا اے تے لوکی ساڈے کولوں بوٹے وی لئے جاندے نیں۔ اج گل خاناں دی نرسری چ بڑی رونق سی۔ ہفتہ شجر کاری دا آغاز ہو رہیا سی۔ سرکارنوں بوٹے لان دا خیال آ گیا سی۔ بوٹے خرید کے اک وڈی جئی گڈی چ رکھے جان گے۔ گل خاناں خوشی سی کہ اج اوہدے کول پیسے وی چوکھے آئے سن۔ بوٹے آپس چ گلاں کر رہے سن۔ اک بیدرد نیں تلسی دے بوٹے دیاں کجھ پتیاں نوچ دتیاں تلسی دا بوٹا ہیٹر نال چیخ پیا پر اوہناں دا درد کون سمجھے۔ بوٹیاں نوں گل خاناں دے نرم ہتھ کر سکدا اے۔ اک بارہ فٹ دا نیم دا بوٹا 3 ایئر کنڈیشنرز دے مطابق ٹھنڈک پیدا کردا اے۔ رُکھ انسان نوں چھاں، آکسیجن پرندیاں نوں آلنے تے بالاں نوں پینگاں پان دیاں سہولتاں دیندے نیں۔ ہن پنچھیاں نوں آلنے پان لئی تھاں نہیں ملدی جد کوئی درخت کٹدا اے نال ای بوہت سارے ٹھکانے مُکا دیندا اے۔ کسے نے کیہ سوہنا کہیا اے
کٹ گیا رُکھ پر تعلق دی گل سی
بیٹھے رہے دھرتی تے پرندے ساری رات
رُکھاں دے وی جذبات ہندے نیں۔ اوہناں نوں پیار کریئے تے اوہ سانوں ودھ محبت دیندے نیں رُکھ بندے دا ساتھ جمن دیہاڑے توں لئے کے مرن دیہاڑے تیکر نبھاندے نیں۔ پنڈاں چ بالن دے طور تے استعمال ہندے نیں۔ کُڑیاں دا داج بناون لئی استعمال ہوندے نیں۔ پر کسے کڑی دے جمن تے کدی کسے ویہڑے چے رُکھ نہیں لاندے کہ کل نوں اوہدی لکڑ نال داج بنایا جائے۔ رُکھاں دیاں تے بڑیاں بہاراں نیں کجھ سمے پہلے شہر ہون یا پنڈ ہر گھر چ رُکھ دا ہونا لازمی سی۔ اوہدے نال فضا وی صاف رہندی سی۔ تے کم توںویلے ہو کے گھر دیاں سوانیاں وی رُکھاں تھلے بیہہ کے کنے کم نبیڑ لیندیاں سن۔ صاف ہوا ملدی سی۔ بیماریاں وی گھٹ سن۔ مصنوعی ٹھنڈک توں لوکی بچے ہوئے سن۔ ہن تے رُکھاں دے کٹن نال لوکی اندراں دے ہو کے رہ گئے نیں۔ پنجریاں چ قید ہو گئے نیں۔ انج جاپدا اے کہ اسیں فطرت توں دور ہو گئے آں۔ جد ایہہ ہندا اے تے فطرت ساڈے نال رُس جاندی اے۔ بوہت ساریاں بیماریاں گھیرا پا لیندیاں نیں۔ رُکھ سانوں کسے وی لالچ توں بغیر اپنی چھاں، اپنی لکڑ، اپنے پھل اپنے بیج سب کجھ دے دیندے نیں۔ بدلے چ ساڈے کولوں کجھ نہیں منگدے۔ صرف تھوڑی جئی سانبھ۔ نبی پاک ﷺ نے وی رُکھ لان دا حکم دتا اے تے کٹن دا نہیں۔
اووی اپنے لئی نہیں۔ رُکھاں دے کٹن نال زمین دا درجہ حرارت وی ود ھ گیا اے۔ دھرتی سڑن لگ پئی اے۔ بارشاں گھٹ ہو گئیاں نیں۔ صاف شفاف ہوا مُکدی جا رہی اے۔ ہر پاسے خزاں باہواں کھلار کے کھلوتی اے۔ کدی سوچیا جے کہ اسیں اوہناں رُکھاں نوں تکلیف دینے آں جیہڑے کہ خزاں دی رُت وچ اپنے پتیاں دی جدائی نوں وی برداشت نہیں کر سکدے اوہناں دیہاڑیاں چ اوہ اداس ہو جاندے نیں جنگلات دی کمی دی اک وڈی وجہ ٹمبر مافیا اے جیہڑا جنگلات دی لکڑ چوری کر کے معاشرے نوں نقصان اپڑاندا اے۔ اسی جنگلات کٹ کے جانوراں کولوں اوہناں دے ٹھکانے کھولینے آں۔ ایہہ بوہت وڈا ظلم اے۔ دھرتی ماں دی کُکھ اُجاڑ دینے آں۔ اوہنوں بانجھ کر دینے آں۔ ایناں رُکھاں توں اسیں کھان پین دا سامان لینے آں ماحول دی خوبصورت ودھاندے نیں آکسیجن دے چلدے پھردے کارخانے نیں۔ بوہت سارے ایناں درختاں دی مرہون منت نیں۔ آلودگی نوں گھٹ کردے نیں۔ لکڑ چور جنگلات دے عملے دی ملی بھگت نال درخت کٹ دے نیں۔ پاکستان چ جنگلات دی صورت حال تسلی بخش نہیں ہیگی۔ سانوں اپنی نویں نسل نوں عملی طور تے ایس پاسے لیانا پئے گا تاکہ ہر بچہ اپنے ناں دا بوٹا 4 یا 5سال دی عمر چ لاوے۔ اوہدی دیکھ بھال آپ کرے۔ جد تک او رُکھ نہیں بن جاندا۔ جویں جویں بچہ وڈا ہووے اوہدا لایا بوٹا وی وڈا ہووے۔ اک بچہ اپنے لئی خود آکسیجن دا سلنڈر درخت دی صورت وچ لاوے تے اوہدے کولوں آکسیجن لوے۔ جے گھر دے پنج جی نیں تے کم از کم دو رُکھ تے اوس گھر چ ہونے چاہی دے نیں۔ فیر ای پاکستان چ تے پوری دنیا نسل انسانی دی ڈھوئی ایں، بقا اے ورنہ فیر فنا تے ہے ای ہے۔ جے ساری شجر کاری چ لائے ہوئے پودیاں دی حفاظت نہیں کر سکدے تے لکھاں روپئے سانوں روڑن دی کوئی لوڑ نہیں۔ سانوں رُکھاں دی حفاظت لئی باقاعدہ کوئی منظم پروگرام بنانے پین گے تاکہ موسماں دی شدت گھٹائی جا سکے ہر پاسے خوشیاں پہلاں پاون۔ ڈنگر، پرندے، انسان سب قدرت دے نظارے لئے سکن۔ تے حیاتی پرسکون ہو سکے۔ ساڈی دھرتی ماں دی کُکھ وی سکھ دا ساہ لوے۔ رُکھاں نوں پال کے کُکھ دے دُکھ گھٹائو۔ فطرت نوں اپنے کول لیائو۔