زندگی نوں بیکار نہ سمجھو

زندگی کدی اک جئی نہیں ہوندی‘ ایہہ کدی غم تے کدی خوشی ہوندی اے

قاسم علی شاہ

کسے جنگل وچ اک بندا رہندا سی‘ جہنے اک گھوڑا پالیا ہویا سی۔ جدوں اوہ جوان ہویا تے اوہدے مسلز تے جسمانی ساخت اینے خوبصورت تے دلنشین سن کہ اوہنوں ویکھن لئی پورا پنڈ اَپڑ آیا۔ ساریاں نے آکھیا کہ توں بہت خوش قسمت اے جہڑا تینوں انج دا گھوڑا نصیب ہویا اے۔اوس بندے نے آکھیا پتہ نہیں ایہہ خوش قسمتی اے یا بدقسمتی۔ کجھ دن مگروں اوہ گھوڑا نس گیا‘ پنڈ والے فیر آئے تے اوہدے نال افسوس دا اظہار کرن لگے۔ اوس بندے نے آکھیا پتہ نہیں ایہہ خوش قسمتی اے یا بدقسمتی۔ اوہدا ایہہ جواب سن کے اوہ لوک کافی حیران ہوئے۔ کجھ ای دن گزرے سن کہ اوہ گھوڑا اپنے نال اک خوبصورت گھوڑی لے کے واپس آیا۔ لوک فیر اوہدے کول آئے تے آکھن لگے: توں تے بڑا خوش قسمت انسان ایں‘ اک دی تھاں دو گھوڑے‘ اوہ بندا بولیا: پتہ نہیں ایہہ خوش قسمتی اے یا بدقسمتی۔
کجھ ای دن لنگھے سن کہ اوہدا جوان پتر اوس اتھری گھوڑی اتے سواری کرن دی غرض نال بیٹھیا مگر گھوڑی نوں اوہ برداشت نہیں ہویا تے اوہنوں سٹ دتا جہدے توں جوان دی لت ٹٹ گئی۔ پنڈ والے افسوس کرن آ گئے تے اوہدا اوہو جواب سی کہ پتہ نہیں ایہہ خوش قسمتی اے یا بدقسمتی ۔ لوک فیر حیران ہوئے۔
کجھ عرصے مگروں ملک وچ جنگ شروع ہوگئی۔ فوجی آئے تے اوتھے دے سارے جواناں نوں لے گئے مگر اوہدے پُتر نوں چھڈ گئے۔ جنگ کافی دناں تک جاری رہی تے جدوں ختم ہوئی‘ لوک واپس آنا شروع ہوئے تے پتہ چلیا کہ جنگ وچ اوس پنڈ دے سارے لوک مر چکے سن البتہ اک جوان زندہ بچیا سی جہدی لت ٹُٹی سی۔
ایس کہانی دا مقصد ایہہ ہے کہ انسان دی زندگی وچ کوئی وی واقعہ یا حادثہ بے کار نہیں ہوندا۔ اوہدا کوئی نہ کوئی فیدہ ضرور ہوندا اے۔خود میرے نال کئی واقعے ایسے ہوئے نیں جہناں دی وجہ نال وقتی طور تے میں پریشان ہو گیا سی مگر مگروں میں اوہناں واقعیاں دے جہڑے فیدے نکلے اوہ بہت شاندار سن۔ ایسا ای اک واقعہ ایف ایس سی دے سال میرے نال پیش آیا کہ پریکٹیکل ایگزام وچ استاد نے کرکٹ بارے پچھ لیتا جد کہ کرکٹ دے بارے وچ میری معلومات نہ ہون دے برابر سن۔ نتیجتاً نمبر گھٹ ملے تے میں یونیورسٹی (UET) جان توں رہ گیا۔ ایس صورتحال وچ میں بہت دلبرداشتہ ہویا۔ بہرحال‘ میں اگلے سال دوبارہ امتحان دتا تے پاس ہو گیا۔
میرے دلی جذبات اج کل ایہہ نیں کہ جے اوہ استاد مینوں مل جاوے تے میں اوہناں نوں پھلاں دے ہار پاواں۔ کیوں جے اوہناں دے اک فیصلے نال میں اگرچہ وقتی طور تے زندگی وچ پچھے رہ گیا لیکن اوہدے مگروں میری زندگی وچ بے شمار کامیابیاں اوسے رُکن پاروں آئیاں تے اللہ نے میرے اتے فضل و کرم دے جہڑے بوہے کھولے اوہ میرے وہم و گمان وچ وی نہیں سن۔ قدرت اپنے نظام وچ کدی کدار انسان نوں کجھ دیر کروا دیندی اے کہ تھوڑا جیا رک جائو‘ اوہدے مگروں بہتر تے شاندار ملن والا اے۔
اوہ لوگ جہڑے زندگی نوں بے کار سمجھدے نیں اوہناں دی ایہہ سوچ سوفیصد غلط اے۔ ہر زندگی قیمتی اے۔ ہاں ایہہ ہے کہ زندگی کدی اک جئی نہیں ہوندی‘ ایہہ کدی غم تے کدی خوشی ہوندی اے‘ کدی رون نوں دل کردا اے تے کدی ہسن نوں کدی نس جان نوں وی دل کردا اے‘ کدی وَنڈن نوں دل کردا اے تے کدی بے بس ہو کے سجدہ ریز ہون نوں دل کردا اے۔ نارمل انسان اوہو اے جہدی زندگی وچ ایسے واقعات ہون۔ جے ایہہ نہ ہون تے فیر اوہ انسان دی نہیں بلکہ روبوٹ دی زندگی اے۔
واقعات نوں معانی دین دے فیدے:
جدوں تسیں زندگی وچ ہون والے تلخ تے شیریں واقعات نوں کوئی نا ںدیو گے تے اوہدا اک وڈا فیدہ ایہہ ہووے گا کہ تہاڈی زندگی توں شوہ شکایت ختم ہو جاوے گا۔ اسیں شکوے شکایتاں ایس لئی کرنے آں کہ اوہ واقعات سانوں اپنے مطابق نہیں لگدے۔ حالانکہ ایہہ ضروری نہیں کہ ہر چیز انسان دے مطابق ہووے تے ٹھیک ہووے۔ کجھ چیزاں انسان دے مزاج تے ذہن دے مطابق نہیں ہوندیاں فیر وی ٹھیک ہوندیاں نیں۔
دوجا فیدہ ایہہ ہووے گا کہ تہانوں سامنے والے انسان دی کیفیت دا وی علم ہو جاوے گا۔ غصے وچ سانوں فقط اپنی ذات نظر آ رہی ہوندی اے لیکن جہدے اتے غصہ آیا اے جے اوہدی حالت دا علم ہو جاوے تے انسان حیران رہ جاوے کہ ایہہ تے غصے دے بجائے میرے رحم دا مستحق اے۔ اسیں آکھنے آں کہ جہڑا نال چل رہیا اے اوہ تھوڑا تیزچلے مگر جدوں حقیقت دی اَکھ نال ویکھدے نیں تے پتہ چلدا اے کہ اوہدی تے لتاں ای نہیں نیں۔
تیجا فیدہ ایہہ ہووے گا کہ تہاڈے اندر ڈم (شعور) آوے گا۔ ایہو اوہ حقیقی زندگی دا شعور تے ادراک اے جہڑا کہ کتاباں وچ نہیں ملدا۔ ایہہ تہاڈے اپنے مشاہدے تے تجربے وچ ہوندا اے۔ اپنی زندگی وچ ایس علم اتے یقین ضرور پیدا کریے جہنوں تسیں ٹھوکراں کھا کے حاصل کیتا اے۔ ایہہ کہنی افسوس دی گل اے کہ انسان نوں اپنے حاصل کردہ علم اتے ای یقین نہ ہووے۔
انسان جدوں اپنی ماضی نوں پرکھدا اے تے اوہنوں پتہ چلدا اے کہ ایہناں واقعات وچ انسان دی چالاکی‘ عقل‘ عہدے تے منصب دا کمال نہیں بلکہ محض اللہ دا کرم سی۔ اللہ دے کرم اتے ایہہ یقین انسان نوں امید دی دولت نال نوازدااے تے فیر اوہ اللہ انھا اعتماد کرن لگدا اے تے فیر اوہنوں زندگی دی کوئی وی مشکل‘ مشکل نہیں لگدی۔اپنے ماضی اتے نظر پان نال انسان نوں ایسے واقعات وی مل جاندے نیں جتھے اوہدا اختیار ختم ہوندا اے۔ اوہ بے بس ہو جاندا اے تے فیر اللہ دے سامنے سجدہ ریز ہوندا اے۔ جیویں واصف علی واصف دا قول اے کہ بے بس انسان دا اک ای علاج اے تے اوہ اے سجدہ۔ یعنی اللہ دی کبریائی نوں من جانا کیوں جے بے بسی دے عالم وچ کیتا گیا سجدہ اینا طاقتور ہوندا اے جہڑا انسان نوں سرفراز کر دیندا اے۔ اوہ وقت دے اندھیریاں نوں اجالیاں وچ بدل دیندا اے۔ ویلے نے ہمیشہ بدلنا ہوندا اے کیوں جے ایہہ آیا ای بدلن لئی اے لیکن انسان نوں جہڑے ویلے وچ جہڑے چیز پسند نہ ہووے فیر وی کرن دا حکم ہووے تے ایہہ دراصل اوہدے ایمان دا امتحان ہوندا اے کہ اوہ ایہدے وچ کنا جھکد اے‘ کنا رجوع کردا اے‘ کنی دعا کردا اے تے کنا اپنے رب نوں پکاردا اے۔ ساڈا اجتماعی مسئلہ ایہو اے کہ اسیں اپنے مسئلے سو لوکاں نوں دس دینے آں مگر اللہ نوں نہیں دسدے‘ حالاںکہ سارا اختیار خالق دے کول اے جہڑا کہ سب توں وڈا مسبب الاسباب اے۔
اپنی زندگی دے واقعات نوں معنی ضرور دیو۔ اپنے آپ کولوں ہمیشہ پچھو Whyیعنی میں ای کیوں؟ میں ای ایہناں حالات توں کیوں گزریا‘ میرے نال ای ایسا کیوں ہویا؟ مینوں ایہہ کیوں وکھایا گیا‘ میرے نال میری مرضی دے مطابق کیوں نہیں ہویا؟ میری امیداں کیوں پوری نہیں ہوئیاں؟ حضرت علی کرم اللہ وجہہ فرماندے نیں کہ میں اپنی امیداں دے ٹٹن نال اپنے رب نوں جانیا۔
تہاڈے نال زندگی وچ جو وی کجھ ہویا یا ہو رہیا اے اک واری رک کے ضرور سوچے کہ ایہہ سب کیوں تے کہڑی مصلحت دے تحت ہو رہیا اے۔ تہاڈی زندگی دی کجھ تکلیفاں ایسی ہوندیاں نیں جہڑیاں تہانوں ایہہ پیغام دیندیاں نیں کہ تسیں ایہناں توں کجھ سکھیا نہیں۔ ایس لئی اوہ بار بار تہاڈی زندگی وچ آ رہیاں نیں۔ قدرت بڑی مہربان اے ۔ اوہ بار بار اک مسئلے نوں دہرا رہی ہوندی اے تاں جے اسیں اوہناں توں کجھ سکھیے۔ شاید ساڈی ناقص عقل ایہناں حالات نوں سمجھ نہ سکے تے نفس اوہناں اتے شور وی مچاوے‘ شاید تہانوں ناشکرا وی کر دیوے مگر تسیں اللہ دی رحمت اتے مکمل یقین رکھنا اے تے ایہہ ایمان رکھنا اے کہ تہاڈا رب تہاڈے نال کدی برا نہیں کرے گا کیوں جے اوہ تہاڈے نال 70ماواں جہنا پیار کردا اے۔
رب دی رحمت اتے یقین کرکے اوہنوں اپنا پیمانہ بنائو تے اوسے پیمانے توں اپنے حالات نوں سمجھن دی کوشش کرو۔ ایہہ سانوں کجھ آکھ رہے نیں۔ کجھ پیغام دے رہے نیں کہ ساڈے کولوں کجھ سِکھو! کیوں جے اج دا واقعہ کل لئی بہت وڈا سبق اے۔