پولٹری بحران دی اصل و جہ

 ایس لئی کراچی دی بندرگاہ تے رکے ہوئے بحری جہازاں وچ لدی ہوئی سویابین پاکستان وچ نہیں آ سکدی۔ حالیہ بحران دا کارن ایہناں جہازاں وچ لدی ہوئی جی ایم او سویابین اے یورپ وچ جی ایم او ٹیکنالوجی دے تحت پیدا کردہ فصلاں‘ اناج تے زرعی پیداوار تے پابندی اے پر یورپ کیوں جے زرعی خطہ نہیں ایس لئی اوہناں نوں اجہی پابندی نال زیادہ فرق نہیں پیندا کیوں جے اوہ نان جی ایم او فصلاں‘ اناج تے زرعی پیداوار نوں مارکیٹ توں مہنگے مُل خریدن دی استطاعت رکھدے نیں ایس لئی اوہناں دے ایہ نخرے تے سمجھ وچ آندے نیں پر دنیا دے دوجے ترقی یافتہ ملک جہناں وچ زراعت نوں مرکزی حیثیت حاصل اے اوتھے جی ایم او ٹیکنالوجی نال تیار کردہ زرعی پیداوار‘ فصلاں‘ اناج تے سبزیاں وغیرہ نہ صرف پیدا ہو رہیاں نیں سگوں اوتھے استعمال وی ہو رہیاں نیں۔ ایہدے وچ سرفہرست امریکہ‘ برازیل‘ ارجنٹائن تے آسٹریلیا نیں۔ ایس توں علاوہ بھارت وچ جی ایم او ٹیکنالوجی دے تحت زرعی پیداوار وچ وادھا ساڈے سامنے اے۔
امریکہ وچ ایس ٹیکنالوجی نال تیار کردہ مکئی دی فی ایکڑ پیداوار اک سو پینتی من توں ودھ اے جد کہ چین وچ ایہ پیداوار ستر من فی ایکڑ توں ودھ نہیں۔ چین ایک معاہدے دے تحت ہن اپنی مکئی دی فصل دی اگلی ساری منصوبہ بندی نویں جی ایم او ٹیکنالوجی تے لیا رہیا اے۔ سوال ایہ پیدا ہوندا اے کہ جی ایم او ٹیکنالوجی آخر ہے کیہ؟۔ دنیا دی آبادی تیزی نال ودھ رہی اے تے بنی نوع انسان نوں ایس سلسلے وچ جو سب توں وڈا مسئلہ درپیش اے اوہ فوڈ سکیورٹی دا اے یعنی ودھدی ہوئی آبادی دے حساب نال اپنی خوراک دی پیداوار دا مسئلہ درپیش اے۔ مسلسل ودھدی ہوئی انسانی آبادی دی خوراک روایتی طریقیاں نال پوری کرنا ہن ناممکن ہوندا جا رہیا اے ایس لئی ایس آبادی تے ملی خوراک دے درمیان ودھدے ہوئے فرق نوں پورا کرن دی غرض نال فصلاں دی ترقی دادہ قسماں تے بیجاں تے کم ہویا فیر اگلے مرحلے وچ ہائبرڈ بیج تے فصلاں سامنے آئیاں جدوں زرعی اجناس دیاں دو قسماں دے ملاپ نال F1 بیجاں دی مدد نال زیادہ پیداوار حاصل کرن دی ٹیکنالوجی نے خوراک دی رسد تے طلب دے درمیانی فرق نوں نہ صرف گھٹ کیتا سگوں مستقبل دی لوڑ نوں وی پورا کرن وچ کامیابی حاصل کیتی پر آبادی وچ دن بدن وادھے پاروں ضروری ہو گیا سی کہ خوراک دے ذرائع ہور بہتر کیتے جان۔ ایہدا اک  ذریعہ ایہ سی کہ فصلاں نوں ضرر رساں کیڑیاں توں ممکنہ حد تک محفوظ بنا کے زیادہ پیداوار حاصل کیتی جاوے۔ ایس غرض نال جی ایم او ٹیکنالوجی متعارف کروائی گئی۔
جی ایم ایو یعنی Genetically modified organism راہیں کسے جاندار‘ پودے یاں خوردبینی جرثومے دے نسبی مادے دی خلقی ہئیت (ڈی این اے) وچ اجیہا جین پا دتا جاوے جو اوہنوں وکھووکھ ضرر رساں کیڑیاں یاں بیماریاں توں محفوظ رکھ کے اوہدی پیداواری صلاحیت نوں ودھا سکے۔ ایس ٹیکنالوجی راہیں زرعی اجناس‘ فصلاں‘ سبزیاں تے جانداراں دے ڈی این اے وچ بی ٹی بیکٹیریا داخل کر دتا جاندا اے تے ایہ اجناس‘ فصلاں یاں جاندار اپنے جین دے اندر ای ایہناں حملہ آور کیڑیاں توں مدافعتی صلاحیت لے کے پیدا ہوندیا ںنیں تے ایس جین پاروں ضرر رساں کیڑے ایس فصل نوں نقصان اپڑان دی غرض نال حملہ آور ہوندے نیں تے ایس بیکٹیریا دے راہیں پیدا ہون والا زہر اوہناں نوں مار دیندا اے۔ ایہ بی ٹی ٹیکنالوجی کپاہ‘ مکئی‘ تماکو‘ آلو تے سویابین وغیرہ دیاں فصلاں وچ استعمال ہو رہی اے۔
مرغیاں دی خوراک دے گوشت وچ تبدیل ہو جان دی نسبت نوں ایف سی آر کہندے نیں یعنی کنی خوراک دے استعمال نال مرغی کناں وزن حاصل کردی اے۔ کسے زمانے وچ پنجاہ کلو گرام فیڈ نال ترئی کلو گرام دے نیڑے وزن حاصل کیتا جاندا سی یعنی ایہ نسبت پنجاہ تے ترئی سی پر ہن خوراک دے اجزا بہتر ہون پاروں ایہ نسبت پنجاہ تے چونتی ہو چکی اے۔ سویابین دا متبادل سورج مکھی یاں کپاہ دے بنولے دا میل ہو سکدا اے پر پاکستان دے اندر ایہ دوویں چیزاں ایس حد تک دستیاب نہیں جنی ایہناں دی طلب اے۔ جے دنیا وچ فصلاں دا جائزہ لیا جاوے تے پتہ لگدا اے کہ دنیا دی سب توں وڈی فصل مکئی اے جہدا کاشت رقبہ پنجاہ کروڑ ایکڑ دے نیڑے تے پیداوار باراں سو ملین ٹن دے نیڑے اے۔ دوجی وڈی فصل کنک بھاویں 55کروڑ ایکڑ دے نیڑے رقبے وچ کاشت ہوندی اے پر ایہدی پیداوار مکئی توں گھٹ اے جو اک ہزار توں یاراں سو ملین ٹن دے نیڑے ہوندی اے۔ تریجی وڈی فصل چاول اے جہدا رقبہ چالھی کروڑ ایکڑ تے پیداوار چھ پنجاہ ملین ٹن جد کہ چوتھی وڈی فصل سویابین اے جو تریہہ کروڑ ایکڑ وچ کاشت ہو کے ساڑھے چار سو ملین ٹن پیداوار دیندی اے۔ دوستو!  جے ایہ ہندسے تھوڑے اُتے تھلے ہو جان تے براہ کرم ایہدے توں درگزر کر لیا۔
اُتے لکھیاں چارے وڈیاں فصلاں وچوں دوجے تے تریجے نمبر تے آن والی کنک تے چاول دنیا دے وکھووکھ حصیاں وچ بنیادی انسانی خوراک دے طور تے استعمال ہوندیاں ینں جد کہ پہلے تے چوتھے نمبر تے آن والی مکئی تے سویابین جانوراں دی خوراک لئی استعمال ہوندیاں نیں جے زرعی حوالے نال دنیا وچ کوئی ملک سب توں ودھ ترقی یافتہ کہیا جا سکدا اے تے اوہ امریکہ اے تے ایہدے وچ وی سب توں وڈی فصل مکئی دی اے امریکہ وچ سویابین دوجی تے کنک تریجی وڈی فصل اے۔ دنیا بھر وچ سویابین دی کل پیداوار دا پنجاسی فیصد دے نیڑے صرف امریکہ‘ برازیل‘ ارجنٹائن تے چلی وغیرہ وچ پیدا ہوندا اے تے ایس پیداوار دا نوے فیصد توں وی جی ایم او اے۔ یعنی دنیا بھر وچ پیدا ہون والی کل سویابین دا پنجاہ فیصد صرف براعظم شمالی تے جنوبی امریکہ وچ پیدا ہوندا اے تے ایہ تقریباً سارے دا سارا جی ایم او اے۔ دنیا بھر وچ سویابین دی پیداواروچ امریکہ‘ برازیل تے ارجنٹائن دے بعد چوتھا وڈا ملک چین تے پنجواں بھارت اے۔ میں اک گل جاننا واں کہ جے جی ایم او سویابین یاں مکئی وچ انسانی جان لئی قابل نقصان حد تک زہریلے اجزاء ہوندے تے امریکہ‘ کینیڈا تے آسٹریلیا وغیرہ ایہ مکئی تے سویابین آپ استعمال کدی وی نہ کردے۔٭