پاک چین دوستی

پاک چین دوستی تے تزویراتی شراکت داری وچ کمی نہیں مسلسل وادھا ہو رہیا اے

حمیداللہ بھٹی

پاک چین دوستی تے تزویراتی شراکت داری وچ کمی نہیں مسلسل وادھا ہو رہیا اے۔ پاکستان وچ حکومتی تبدیلی مگروں چین نال تعاون ختم ہون دے حوالے نال ہون والی قیاس آرائیاں دونویں ملکاں دی قیادت وچ ہون والی حالیہ ملاقاتاں توں نفی ہوئی اے۔ وزیراعظم شہباز شریف دا حالیہ دورہ چین نہ صرف دونویں ملکاں وچ جاری تعاون نوں فروغ دین وچ مددگار ثابت ہووے گا بلکہ تعاون دی نویں راہواں وی تلاش کیتیاں جا سکن گئیاں۔
چینی صدر شی جنگ پنگ‘ وزیراعظم لی کی چیانگ‘ نیشنل پیپلز کانگریس دی سٹینڈنگ کمیٹی دے چیئرمین لی ژان جئے اہم رہنماواں سنے پاکستانی وزیراعظم نے کئی چینی کمپنیاں سنے اوہناں دے نمائندیاں نال ملاقاتاں کیتیاں تے باہمی تعاون نوں ہور وسعت دین تے تبادلہ خیال کیتا گیا۔
ایس دورے توں نہ صرف ایہہ ابہام دور ہو گیا اے کہ چین دی دوستی پاکستان دی کسے مخصوص جماعت یا شخصیت نال اے بلکہ حالیہ ملاقاتاں توں ایہہ تاثر وی پختہ ہویا اے کہ پاکستان دی معاشی بدحالی دا وی چینی رہنماواں نوں مکمل ادراک اے تے اوہ چاہندے نیں کہ پاکستان جیسے قریبی دوست تے ہمسائے دی معیشت مستحکم ہووے۔
ہن ایہہ پاکستانی قیادت اتے منحصر اے کہ اوہ اپنے دوست توں معاشی مشکلاں دور کرن وچ کس حد تک تعاون حاصل کردے نیں تاں جے وطن عزیز اتے چھائے قرضیاں تے افلاس دے بدل دور ہو سکن۔
امریکہ نے چین دا گھیرائو کرن لئی بھارت دی ہر میدان وچ سرپرستی شروع کر رکھی اے۔ا یسے تناظر وچ اہلیت نہ رکھن دے باوجود اوہنوں عالمی میزائل کلب دا ممبر بنوایا اے ۔
حالانکہ میزائل سازی دی صنعت وچ اوہدے توں کئی ملک بوہتے ترقی یافتہ نیں مگر امریکیاں نوں بھارت دی کوئی خامی کدی خامی محسوس نہیں ہوندی بلکہ اوہ خامیاں نوں وی خوبی تصور کردے نیں۔
ایسے لئی بدترین مذہبی تفریق‘ اقلیتاں نال نامناسب سلوک تے جوہری مواد دی چوری تے فروخت جئے ودھدے واقعات نوں وی نظرانداز کردتا جاندا اے مگر پاکستان جہنے روس ولوں افغانستان حملے دے دناں وچ نہ صرف امریکی کیمپ دا ساتھ دتا تے نوگیارہ واقعات مگروں ات اگردی دی جنگ وچ نہ صرف فرنٹ لائن اتحادی ارباں ڈالر دا جانی تے مالی نقصان چکیا بلکہ امریکی تے نیٹو فوجاں نوں کڈن وچ سہولت کاری دتی مگر ایسی نوازشاں کدی نہیں ہوئیاں بلکہ ہن تے حیلے بہانیاں نال پاکستان لئی مالی مشکلاں ودھائی جا رہیاں نیں جد کہ چین نے اک تے نامناسب مطالبے کدی نہیں کیتے بلکہ کشمیر جیسے دیرینہ مسئلہ دے حل لئی وی ہمیشہ بھرواں عالمی سطح اتے ساتھ دتا اے۔ ہن جد کہ چینی معیشت نوں فروغ توں روکن لئی امریکہ کوشاں اے ۔
چنگی گل ایہہ اے کہ پاکستان نے حسب روایت آلہ کار بنن دی پالیسی ترک کردے ہوئے علاقائی طور تے اپنا وزن چینی پلڑے وچ پا دتا اے حالانکہ روس امریکہ سرد جنگ دے دوران نقصان چکن دے باوجود امریکہ دابھرواں ساتھ دتا۔ امید کیتی جاندی اے کہ چین وی سری لنکا وانگوں پاکستان نوں قرضیاں دے جال وچ جکڑن توں گریز کرے گا۔
عمران خان موجودہ حکومت اتے امریکی آلہ کار ہون دی پھبتی کسدے نیں لیکن حقیقت ایہہ اے کہ شہباز شریف دی پالیسیاں توں ایسے کوئی اشارے نہیں ملدے کہ اوہ امریکہ نوں چین اتے ترجیح دیندے نیں بلکہ ہن وی چین نوں پاکستان وچ امریکہ توں ودھ اہم مقام حاصل اے۔ایہہ درست اے کہ امریکہ نال پچھلی حکومت جہنے تعلقات خراب نہیں رہے تے پاک امریکہ تعاون وچ کسی حد تک بہتری آئی اے مگر ایہہ تصور کرنا کہ پاکستان اک واری فیر امریکی کیمپ دا حصہ بن گیا اے درست نہیں۔ وزیراعظم دا حالیہ دورہ چین توں ایہدی تائید ہوندی اے حالیہ مالاقاتاں نال تعاون دی ہور شعبیاں تک وسیع ہون دا امکان اے۔عمران خان نوں امریکہ جے ناپسنداے تے چین وی کجھ بوہتا پسند نہیں رہیا جہدا ثبوت ایہہ اے کہ پچھلے چار سالہ مدت دے دوران سی پیک دے تحت جاری منصوبیاں اتے پیش رفت ہون دے بجائے کم بند رہیا جہدے تے کئی اک واری چین نے خفگی دا اظہار کیتا اوہ خفگی وی موجودہ دورے توں رفع کرن وچ مدد ملی اے ایسے بنا تے کہہ سکنے آں کہ وزیراعظم دے حالیہ دورہ پاک چین تعاون نوں ہور فروغ دیوے گا۔
چین معترض اے کہ پاکستان ولوں اوہدے شہریاں دے تحفظ دا خاطر خواہ بندوبست نہیں کیتا جاندا حالانکہ ایہہ زیادہ تر شہری سی پیک منصوبیاں اتے کم دی غرض نال ایتھے مقیم نیں۔ مشترکہ اعلامیہ وچ وی ایس امر دا اعادہ کیتا گیا اے کہ سی پیک تے پاک چین دوستی نوں خطرات تے مزموم عزائم نوں نکام بنان لئی نہ صرف دونویں ملکاں دی قیادت رل کے کم کرے گی بلکہ صحت‘ تعلیم‘ سماجی تے اقتصادی ترقی‘ زراعت ‘ کانکنی تے آئی ٹی وچ وی تعاون ودھایا جاوے گا تے گرین کوریڈور قائم کرن سنے ہر شعبے وچ تعاون نوں وسعت دین اتے اتفاق کیتا گیا۔ وزیراعظم نے میزبان چینی قیادت نوں یقین دہانی کرائی کہ پاکستان وچ جاری چینی منصوبیاں اتے کم کرن والے تکنیکی عملے دی حفاظت ہر حال وچ یقینی بنان گے۔
چین نوں پاکستان دی برآمدات ودھان دے حوالے نال وی کئی معاہدیاں تے مفاہمت دی یادداشتاں اتے دستخط ہوئے جہناںتوں ای کارمس‘ ڈیجیٹل معیشت‘ مالیاتی تے ثقافتی تعاون‘ سیلاب جئی قدرتی آفتاں توں نجات‘ تعمیر نو تے انفراسٹرکچر دی بحالی وچ مدد ملے گی۔
ایسے بنا تے وزیراعظم شہباز شریف دا حالیہ دورہ چین نوں بے حد اہمیت دا حامل کہہ سکنے آں ۔ جے سی پیک منصوبیاں اتی جاری کماں وچ تیزی لیان دے نال ہور منصوبیاں دا آغاز ہو جاندا اے تے پاکستان دی معاشی بدحالی نوں دور کرن وچ کافی مدد مل سکدی اے۔
چین پاکستان تعاون دا ہمہ گیر احاطہ کریے تے ایہہ تعاون نہ صرف دونویں ملکاں دے مفاد وچ اے بلکہ خطے وچ امن دے قیام لئی وی بہت ضروری اے۔ علاقائی تے عالمی ضرورتاں لئی وی پاک چین اتحاد ناگزیر اے بالخصوص افغان امن دے حوالے نال وی دونویں ملکاں دا اک صفحے اتے ہونا ضروری اے۔ چین دے صدر کمیونسٹ پارٹی دی 20ویں مرکزی کمیٹی توں اگلی مدت لئی وی جنرل سیکرٹری منتخب ہو چکے نیں جہدی مبارکباد دیندے ہوئے وزیراعظم نیصدر شی جنگ پنگ نوں پاکستان دے دورے دی دعوت وی دتی جو بخوشی قبول کردے ہوئے چھیتی دورے دا وعدہ کیتا گیا۔
ایس دور ے وچ اک ہورجہڑی بڑی پیش رفت ہوئی اے اوہ باہمی تجارت ڈالر دے بجائے یوآن وچ کرن دا معاہدہ اے۔ا یہہ معاہدہ ویا نتہائی اہمیت دا حامل اے کیوں جے ایس معاہدے نال پاکستانی زرمبادلہ اتوں بوجھ گھٹ ہووے گا چین نے سیلاب متاثرین دی وی فراخ دلی نال مدد کیتی اے۔ امید کیتی جانی چاہیدی اے حالیہ دو طرفہ تعاون دے حالیہ معاہدے پاکستانی معیشت دی بحالی وچ کلیدی کردار ادا کرن گے۔