پاکستان وچ پنجابی،اردو ادبی حلقیاں داجانیا پچھانیا ناں اعظم ملک
تحریر: جگدیپ سدھو
اعظم ملک پاکستان وچ پنجابی،اردو ادبی حلقیاں داجانیا پچھانیا ناں ہے۔ ایدھرلے (بھارتی) پنجاب وچ وی اوہ ہن اوپرا نہیں ہے۔ شاید اوہ اودھرلا پہلا بندہ،جہڑا پہلاں آپ آیا تے بعد وچ اوہدی شاعری۔ چڑھدا ،ادھے نالوں ودھ پنجابی ادب پہلاں پہلاں اوہدے ایپ کنیکشن “پنجابیکا راہیں ‘لائیو جڑیا رہیا۔اس نوں ہر تیجے سماگم وچ سنچالن کردے دیکھیا جا سکدا سی۔اس دی پستک روپ وچ ‘سائیں سنیہڑے گھلےسورجاں دے وارث پرکاشن ولوں پرکاشت کیتی گئی ہے۔ جویں اوہ کئی روپاں وچ وچردا ہے، اویں ہی اس دے اپنی گلّ کہن دے کئی روپ نے۔ غزل،نظم،بولی، ٹپا ، ماہیا تے آپ دی گلّ کہن ویلے اوہ بڑبولا نہیں ہندا۔ سنکیت اشارے نال پاٹھک وچ سسپینس پیدا ہندا ہے،اوہ گلّ دی تہہ تک پہنچن لئی کاہلا پیندا ہے۔ایسے طرحاں کویتا وچ ٹیڈھ پیدا ہندی ہے
یاں تے ساری کھیڈ مکا
نئیں تے مینوں واری دے
رنگ حیاتی بدلےگی
آ کے ہتھ للاری دے
اکہری کویتا کولوں پاٹھک چھیتی مڑ جاندا ہے۔ جلدی مڑن والے وچ پیار گھٹّ ہی پیدا ہندا دیکھیا گیا ہے۔بہئرتھتا کسے وی کاوَ رچنا دا پرمکھ گن ہندا ہے۔جتھے کوئی گلّ پیار بارے وی لگے تے سماجک، راجنیتک وی لگے
اعظم جندڑی ٹوری آوے
ہاں ورگا انکار کسے دا
بھارتی اپ مہاندیپ ہی نہیں سمچی دنیا بازارواد دی جکڑ ہیٹھ آئی ہوئی ہے۔کارپوریٹاں نے دنیا دی نبے پرتیشت پونجی اپنے قبضے وچ کیتی ہوئی ہے۔ منافعے لئی غریب ملکاں نال ہتھ ملاؤنا تے دیش دے قدرتی سروتاں نوں ہتھیا کے مفلساں نوں سادھنہین بنا کے اپنیاں ہی فیکٹریاں وچ مزدوری کروانا، ایہناں دا پرمکھ ایجنڈا رہا ہے۔ معصوم لوکاں ‘تے ظلم ہو رہیا ہے، اوہناں دا ردن کوئی نہیں ویکھ رہیا۔ صرف شاعر کرلا رہیا ہے۔
چڑیاں پایا چیک چہاڑا
کاں کیہ ظلم کمایا سائیاں
ستا دی مغروری،سدھارن بندے دی مجبوری،حالات دی وڈمبنا کی ہے، نوں اعظم ںملک ہوراں نے کس طرحاں کاوَ سنویدنا دا حصہ بنایا، کجھ ہور شعر دیکھدے ہاں۔
ویلے دتا جھنمب نی ماں
جھڑ گئے ساڈے کھنب نی ماں
اپنے لہو وچ لبڑن لوک
سینے بنھ کے بمب نی ماں
اوہ ظلمی لوکاں دی گلّ ہی نہیں کردا سگوں،اپنا عقیدہ وی دسدا ہے۔ زندگی دا مقصد وی دسدا تے سمجھاؤندا ہے۔
الاں کولوں کھوہ کے روٹی
بھورے چڑیاں نوں چا پاواں
کم کوئی چنگا کرجا اعظم
ایویں نہ جند اپنی رو ل
محبت تے ہجر، اعظم ملک ہوراں دے من بھاؤندے وشے نے۔اوہ پیار وچ اک مک ہونا چاہندا ہے۔ اس نوں کسے وی روپ وچ دو،نالوں اک بھاؤندا ہے۔جی کردا اے لوکی مینوںتیرے ناں دے نال پچھانن ساتھ تیرا وی منگ لیندا میںجیکر جندڑی منگی ہندیہن دے سمیں وچ انسان دے کنے چہرے نیں، اوہ خود وی بھلّ جاندا اے کہ اس نے کہڑا مکھوٹا پایا ہویا ہے۔ اعظم نے بندے دے دوہرے کردار نوں دو مصرعیاں وچ خوب چتریا ہے۔ ایس طرحاں دے شعراں دی کتاب وچ چوکھی تھاں ہے۔
پھلّ خوشبو توں خالی ہوئے
صورتَ نال نئیں سیرت رلدی
کتاب وچ نظماں دا ستھان ذکرجوگ ہے، نظماں وچلا سنگیت زیادہ پربھاوت کردا ہے۔لیہندے پنجاب دی کویتا زیادہ تر لوک ساہت دے نیڑے ہے۔ ایس کتاب وچلیاں بولیاں دا ذکر نہ کیتا جاوے تاں گلّ ادھوری رہِ جائیگی۔ ایہناں بولیاں دی سر رومانی تے سماجک ہے۔
جدوں ہتھ قلم نوں لایا
پہلاں تیرا ناں لکھیا
وے میں اکھاں وچّ رات گزاراں
تارے مینوں نت گن دے
اسیں عزتاں دے بوہڑ اگائے
مڈھاں تھلے دھیاں نپّ کے
میں اج وی ادھی دی ادھی
پتا تینوں پورا جم کے
سو کئی رنگاں وچ رنگی ایہہ پستک داضرور سواگت کرنا بندا ہے۔
