جنت ارضی سکرد و بلتستان

اُنج تے ملک عزیز دا ہر علاقہ خوبصورت اے پر پاکستان دے شمالی علاقے فطرت دے حسین عکاس نیں

لکھت: شبیر احمد شگری

پاکستان نوں اللہ تعالیٰ نے بیشمار خوبیاں تے صلاحیتاں نال مالا مال کر رکھیا اے جتھے نایاب خوبصورت تے سیاحتی مقامات نیں۔ اُنج تے ملک عزیز دا ہر علاقہ خوبصورت اے پر پاکستان دے شمالی علاقے فطرت دے حسین عکاس نیں۔ جس دے ہر اک ٹوٹے وچ قدرت دے رنگ کھلرے نظر آندے نیں۔ ایس ویلے جدوں گرمی دی شدت شروع ہو چکی اے بلتستان دے خوبصورت موسم تے مقامات دی گل کرنے آں۔
دو ذرائع نال اسیں اوتھے اَپڑ سکنے آں زمینی تے ہوائی۔ جیہڑے لوک بائی روڈ دے شوقین نیں اوہ بائی روڈ سفر کر سکدے نیں پر ہوائی سفر توں وی تسیں لطف اندوز ہو سکدے او۔ اج کل لہور، اسلام آباد تے کراچی توں سکردو لئی براہ راست فلائیٹس جا رہیاں نیں۔
تسیں شدید گرمی دے موسم وچ ایہناں شہراں توں جہاز وچ بیٹھ دے او تے جدوں سکردو دے ہوائی اڈے اُتے جہاز دیاں سیڑھیاں اُترو گے تے سرد ہوا دے جھونکے دے استقبال دے نال ای تہاڈا جسم کمب جائے گا۔ تے تہانوں اندازہ ہو جائے گا کہ ایتھے دا موسم کس قدر خوشگوار اے۔
سکردو
سکردو گلگت بلتستان دا اک اہم شہر تے ضلع اے۔ سکردو سلسلہ قراقرم دے پہاڑاں وچ گھریا ہویا اک خوبصورت شہر اے۔ ہر سال لکھاں ملکی و غیر ملکی سیاح سکردو دا رخ کردے نیں۔سکردو وچ وَسن والے لوک بلتی زبان بول دے نیں جیہڑی تبتی زبان دی اک شاخ اے۔ ایتھے دے لوک انتہائی ملنسار، خوش مزاج، پر امن تے مہمان نواز نیں۔دریائے سندھ دے نال نال واقع سکردو دے چارے پاسے خوبصورت وادیاں تے مقامات کھلرے پئے نیں جنہاں وچ بے شمار پہاڑ، دیو سائی، شنگریلا، سدپارہ جھیل، کت پناہ جھیل۔ سرد صحرا ،قلعہ کھرپوچو وغیرہ شامل نیں۔ تے سکردو شہر توں نکلو تے شگر، خپلو تے کھرمنگ دی خوبصورت وادیاں وی موجود نیں۔
سکردو گلگت بلتستان دا اک انتہائی خوبصورت شہر اے جتھے شدید سردی وی پیندی اے تے سردیاں وچ ایہہ وادی برف دی چادر اوڑھ لیندی اے۔ سکردو دے نال موجود دریائے سندھ جنوبی ایشیا دے علاوہ پاکستان دا وی سب توں وڈا دریا اے جیہڑا دنیا دے وڈے دریاواں وچوں اک اے جیہڑا ایتھوں ہوندے ہوئے پاکستان دے دوجے سرے یعنی سندھ وچ جا ڈِگدا اے۔
سدپارہ جھیل
سدپارہ جھیل سکردو شہر توں کجھ دوری اُتے واقع اے۔ سطح سمندر توں اَٹھ ہزار پنج سو فٹ دی بلندی اُتے موجود ایہہ خوبصورت جھیل مِٹھے پانی نال لبریز اے تے ایس دے تنے پاسے سنگلاخ چٹاناں نیں۔ موسم سرما وچ ایہناں پہاڑاں تے برف پیندی اے تے جدوں گرمیاں دے آغاز وچ ایہہ برف پگھلنا شروع ہوندی اے تے نہ صرف ایہناں دا بلکہ کجھ گھنٹیاں دی مسافت اُتے واقع دیو سائی نیشنل پارک توں نکلن والے قدرتی ندی نالیاں دا پانی وی وگدا ہویا ایس جھیل وچ آ ڈگدا اے۔ سدپارہ جھیل توں منسوب دیو مالائی کہانی وی منسوب اے۔
جس تھاں اُتے ایہہ جھیل اے اوتھے صدیاں پہلے اک پنڈ ہویا کردا سی۔ کہندے نیں کہ اک دن ایس پنڈ وچ کوئی بزرگ فقیر آئے تے بستی والیاں توں کھان پین دیاں شیواں منگیاں، سوائے اک بُڈھی مائی دے کسے نے وی ایہناں دی مدد نہیں کیتی ایس بزرگ نے ایہناں نوں بددعا دتی پر بڑھیا دے حق وچ دعا کیتی۔ دعا قبول ہوئی تے راتوں رات پنڈ اُلٹ گیا تے ایس دی تھاں پانی دا چشمہ پھٹ پیا تے ویکھدے ای ویکھدے ایس پانی نے اک وڈی جھیل دی شکل اختیار کر لئی البتہ جس تھاں نیک دل بڑھیا دا گھر سی اوتھے اک جزیرہ بن گیا تے پانی توں محفوظ رہیا۔ ایہہ جزیرہ کجھ عرصے پہلے تیکر موجود سی پر ہن ڈیم بنن دی وجہ نال پانی وچ ڈب گیا اے تے ماضی دی اک یاد بن چکیا اے۔ البتہ ایس ویلے سدپارہ پنڈ، سدپارہ جھیل دے نال موجود اے تے پوری دنیا وچ ’کوہ پیماؤں کے گھر‘ دے ناں توں مشہور اے۔ عالمی شہرت یافتہ کوہ پیما محمد علی سدپارہ دے علاوہ کجھ ہور مشہور کوہ پیماواں دا تعلق وی ایسے پنڈ نال اے۔ ایہہ جھیل سکردو تے دیوسائی دے رستے وچ موجود اے۔
دیوسائی نیشنل پارک
دیوسائی دنیا دا بلند ترین میدان اے جیہڑا سیاحواں دی جنت اے۔ ایس تھاں توں وی منسوب دیومالائی کہانی موجود اے کہندے نیں ایتھے’’ سایہ ‘‘ نامی دیو رہندا سی تے دیوسائی دا مطلب دیو دی سرزمین اے جد کہ بلتی زبان وچ ایہنو ایتھے کثیر تعداد وچ موجود پھُلاں دی وجہ نال ،غبیار سہ، بہار دی زمین یعنی پھُلاں دی سرزمین کہیا جاندا اے تے کہیا جاندا اے ایتھے پریاں وی رہندیاں نیں۔
ایتھے اپڑ کے خوبصورت منظر تے میدان دی وسعت نوں شہری سیاح منہ کھولے حیرت نال ویکھدا رہ جاندا اے۔ ایتھے دیوسائی دی واحد تے دنیا دے بلند ترین مقام دی منفرد تے خوبصورت جھیل شیوسرجھیل موجود اے ایس جھیل دی خاص گل ایہہ وے کہ ایس دی سطح ہمیشہ یکساں رہندی اے ایس وچ پانی نا کدھروں داخل ہوندا اے نا خارج، ایس لئی مقامی لوک ایہنوں اندھی جھیل وی کہندے نیں۔ ایس جھیل وچ ٹرائوٹ تے سنوکارپ مچھلی وڈی تعداد وچ پائی جاندی اے۔
پورے علاقے وچ سبزہ ہون دے باوجود پورے دیوسائی وچ اک وی درخت موجود نہیں ایس لئی پرندے اپنا گھونسلا زمین اُتے ای بناندے نیں۔ ایتھے نکے نکے خوبصورت پھُل تے جنگلی جڑی بوٹیاں ڈھیراں ڈھیر موجود نیں۔
دیو سائی دی اک خاص گل ایتھے پائے جان والے نایاب بھورے رِچھ نیں جیہڑے ہن دنیا وچ کدھرے ہور نہیں پائے جاندے۔ دیوسائی سطح سمندر توں13500 فٹ اُچی اے۔ سال دے اَٹھ توں نو مہینے دیو سائی مکمل طور اُتے برف وچ لُکیا رہندا اے ایتھے 30 فٹ تیکر برف پیندی اے گرمیاں دے صرف دو تن مہینے ایس تھاں سیاح جا سکدے نیں۔ رِچھ دے علاوہ ایتھے مارموٹ( خرگوش دی اک نسل) تبتی بھیڑیا ،لال لومڑی، اڑیال تے برفانی چیتے دے علاوہ ہجرتی پرندے جنہاں وچ گولڈن ایگل، داڑھی والا عقاب تے فیلکن وی پائے جاندے نیں۔
جدوں سیاح ایس مسحور کن مقام توں واپس سکردو شہر دا رخ کردا اے تے زندگی دی چہل پہل تے بازاراں دی رونق ویکھ کے اپنے آپ نوں اجنبی اجنبی جہیا محسوس کرن لگدا اے ایس دی نظراں بار بار سدپارہ جھیل توںپرے بلندیاں ول اٹھدیاں نیں تے اوہ سوچ دا اے کہ کیہ اوہ واقعی اوتھے سی دنیا دے بلند ترین سطح مرتفع وچ بھورے ریچھاں دے وچکار ، مسحور کر دین والی خوشبوئواں تے دل موہ لین والے رنگ برنگے پھُلاں دے جھرمٹ وچ کیہ اوہ واقعی اوتھے سی یا ایہہ سب محض اک خواب سی۔ پر فکر نہ کرو جدوں تسیں کل اک ہور سیاحتی مقام اُتے جائو گے تے تہانوں کجھ ہور حوصلہ پیدا ہوئے گا کیوں جے ایتھے خوبصورت مقامات دی کمی نہیں تے اگلے دن فیر اک خوبصورت تے قدرت دی رنگینیاں نال بھرپور علاقہ تہاڈے استقبال لئی موجود ہوئے گا۔
قلعہ کھرپوچو
سکردو دا تاریخی قلعہ ’ ’ کھر پوچو ‘ ‘بلندی اُتے تے دشوار چڑھائی اُتے اے۔ ایس دے تھلیوں لنگھدے ہوئے راجہ دی رانی دا محل وی اے جیہڑا قلعے توں گھٹ بلندی اُتے وے، ایہنوں راجہ دی مغل ملکہ ’’ گل خاتون‘‘ نے اپنی رہائش لئی کھرپوچو دے دامن وچ دریائے سندھ دے کنارے اک خوبصورت محل دی شکل وچ تعمیر کیتا سی۔ ایہنوں ملکہ دے ناں ’’میندوق ڑگیالمو ‘‘یعنی گل خاتون یا ملکہ پھول۔ دی نسبت نال میندوق گھر (پھول محل) دا ناں دتا گیا۔ جیہڑا ہن عدم توجہی دا غم سینے نال لائے اپنے ای ڈھیر وچ گم ہوندا جا رہیا اے۔
ایتھوں جدوں پہاڑی اُتے چڑھو تے قلعیاں دا راجہ یعنی کھرپوچو قلعہ ہن وی شان نال پہاڑی اُتے کھڑا اے ایس تاریخی قلعے نوں مقپون خاندان دے نامور راجہ بوخامقپون نے بنوایا سی۔ ایسے راجہ نے سکردو شہر وی آباد کیتا سی انج قلعہ کھرپوچو تے سکردو شہر دونویں ہم عمر و ہم عصر نیں۔ سکردو شہر پھیلدا پھیلدا بوہت دور نکل گیا اے پر ایہہ تاریخی قلعہ عہد رفتہ دی یاد بن کے رہ گیا اے۔
قلعے دے وچکار اک ست منزلہ محل تعمیر کیتا گیا سی جس دے نشانات باقی نیں۔ ایس محل دے ساہمنے پانی دا حوض سی جیہڑا ہمیشہ لبالب بھریا رہندا سی۔ خوراک ذخیرہ کرن تے اسالحہ رکھن لئی پہاڑ کٹ کے کمرے بنائے گئے سن۔ اک مسجد موجود سی۔ سپاہیاں دے رہن لئی بیرکاں تے زندان وی ایتھے موجود سی۔
کھرپوچو قلعہ سکردو دی پہچان اے۔ ایتھے دے لوک وی ایس نال بوہت پیار کردے نیں تے ایس دے کھنڈرات وچ اپنے درخشاں ماضی دی کھلری تصویراں نوں تصور دی اَکھ نال ویکھدے نیں۔ جیہڑا ایتھے اپڑدا اے ایس حیرت کدے دے کھنڈرات اُتے بیٹھا ماضی دی خاک کریدن اُتے مجبور ہو جاندا اے۔ ایتھوں سکردو دا نظارا ناقابل بیان حد تیکر خوبصورت اے۔ ویکھن والا مسحور ہوئے بغیر نہیں رہ سکدا۔
ننگ ژھوق
اج دے جدید دور وچ جے تسیں دنیا دی ترقی توں ہٹ کے پرانی دنیا وچ جانا چاہندے او تے سکردو دے نواح وچ ننژھوق پاکستان دا پہلا آرگانک پنڈ اے۔ سکردو دے مُڈ وچ موجود پہاڑی دے پچھے واقع اے جس اُتے تاریخی قلعہ کھرپوچو واقع اے۔ ایہہ خوبصورت مقام سکردو شہر دے بالکل نیڑے واقع اے۔ ننگ ژھوق دا راہ بوہت خطرناک تے بے پناہ خوبصورت وی اے۔ کافی تھلے پہاڑی دیوار توں دریائے سندھ ٹکراندا اے پر جدوں پہاڑ دے خطرناک رستے نوں طے کر کے ایتھے اپڑو گے تے تہانوں محسوس ہوئے گا کہ تسیں زمانہ قدیم دے اک فطری حسن والے علاقے وچ آ چکے او۔کیوں جے ایہہ علاقہ ہجے تیکر بنیادی سہولتاں توں محروم اے تے کسے وی سائنسی ایجاد یا مشینری دی دسترس ایتھے نہیں۔
ایس نکے جہے دلفریب پنڈ دا شہزادہ چارلس وی دورہ کر چکے نیں تے اوہناں نے ایہنوں آرگینک ویلج دا ناں دتا اے پہاڑی دے دامن وچ اک پاسے دریائے سندھ، پنڈ نوں سیراب کرن والا اک بڑا خوبصورت چشمہ تے دلفریب منظر دے نال ایہہ پنڈ موجود اے جتھے تسیں صرف پتیاں نال ٹکران والی سرسراہٹ نوں سن سکدے او۔
شنگریلا جھیل
شنگریلا جھیل سکردو وچ واقع اک ہور خوبصورت جھیل اے جیہڑی سکردو شہر توں 20 منٹ دے ڈرائیو دے فاصلے اُتے کچورا دے مقام اُتے موجود اے۔ ایہہ جھیل ہن پوری دنیا وچ مشہور ہو چکی اے۔ ایس دے کنارے موجود دلکش ہوٹل تے ہٹس دی وجہ نال شنگریلا جھیل دی خوبصورتی نوں چار چن لگ گئے نیں۔ ایتھے آن والے سیاحواں لئی اک بہترین قیام گاہ اے۔ ایس جھیل دا صاف شفاف پانی، خوبصورت نظارے تے فرحت بخش موسم سیاحواں لئی کسے نعمت توں گھٹ نہیں۔ حسن نال مالا مال شنگریلا جھیل پوری دنیا وچ اک منفرد مقام رکھدی اے، شنگریلا جھیل دے دوالے ایہناں دناں قدرت دے شاہکار انج دے کھلرے پئے نیں کہ پورا علاقہ جنت دا نظارہ پیش کر رہیا اے۔ ملک دے مختلف علاقیاں توں گرمی دے ستائے شہری شنگریلا دے مسحور کن نظاریاںتوں لطف اندوز ہو رہے نیں ہر پاسے برفیلے پہاڑ، ہریالی تے ٹھنڈ سیاحواں لئی کسے معجزے توں گھٹ نہیں۔
ملکی و غیر ملکی سیاح وی اہلخانہ دے نال شنگریلا دے سبزہ زاراں نوں اپنا مسکن بناندے نیں، خواتین تے بچے جھیل دے پانی وچ بوٹنگ توں لطف اندوز ہوندے نیں۔ شنگریلا جھیل دے اک پاسے رکھے جہاز نے وی ایس سیاحتی مقام نوں انفرادیت بخشی اے۔
فروق ژھو۔ اپرکچورا جھیل
کچورا وچ ای تے شنگریلا توں تھوڑے فاصلے اُتے اک ہور جھیل موجود اے۔ ایہہ جھیل 8200 فٹ چوڑی اے۔ ایس جھیل نوں بلتی زبان وچ فروق ژھو کہندے نیں۔ ژھو بلتی زبان وچ جھیل نوں کہندے نیں۔ ایہہ وی اک خوبصورت سیاحتی مقام اے۔ موسم گرما وچ ملکی و غیر ملکی لوک ایس تھاں نوں ویکھن آندے نیں۔ ایہہ انتہائی گہری جھیل اے جس دی گہرائی دا ہن تیکر اندازہ نہیں لایا جا سکیا ۔ ایس جھیل وچ پانی آندا تے ہے پر جاندا کتھے وے ایس دا کجھ پتہ نہیں کیوں کہ ایس دے چارے پاسے پہاڑ کھڑے نیں۔
کتپنہ دا سرد صحرا تے جھیل۔
بلتستان وچ تہانوں قدرت دے عجیب تے خوبصورت رنگ کھلرے ہوئے ملن گے۔ سکردو دے آسے پاسے جتھے بلند و بالا پہاڑ نیں دریائے سندھ دے نال نال موجود خوبصورت شہر سکردو دے دو پاسے دو سرد صحرا وی موجود نیں جیہڑا کہ بلاشبہ دنیا دے بلند ترین صحرا نیں۔ اک سرد صحرا سکردو ایئر پورٹ تے شہر دے وچکار وچ ” کتپنہ “وچ موجود اے۔
ایہنوں کتپنا صحرا یا بیما نقپو وی کہیا جاندا اے، صحرا وچ ریت دے وڈے ٹیلے نیں جیہڑے سردیاں وچ برف وچ ڈھک جاندے نیں۔ صحرا دا ایہہ حصہ سیاحواں دی کثرت نال بھریا رہندا اے۔ کتپانہ پنڈ وچ ریت دے ایہہ ٹیلے اپنے آپ وچ اک عجوبہ اے۔ تیز ہواواں ٹیلیاں نوں خانہ بدوشاں دی طرح بدل دیندی اے۔ ایس توں وی عجیب گل ایہہ وے جیہڑے تسیں کدی نہیں سنی ہوئے کہ ایس بلند مقام اُتے سرد صحرادے اک پاسے خوبصورت جھیل وی موجود اے ٹیلیاں دے اُتے ایس دا دلکش نظارہ ویکھن نوں ملدا اے۔ سبزہ تے جھاڑیاں دے وچکار ایس لمبی جھیل دے صاف پانی وچ اسمان، پہاڑاں تے درختاں دا منظر انتہائی دلکش لگدا اے۔
سرفہ رنگا سرد صحرا
ایسے طرح اک صحرا سکردو شہر دے دوجے پاسے شگر دے نال موجود اے جنہوں سرفہ رنگاہ صحرا کہیا جاندا اے۔ ایہہ صحرا رقبے دے لحاظ نال بوہت وڈا اے۔ تے سکردو توں 20 کلومیٹر دے فاصلے اُتے اے۔ پچھلے کئی ورھیاں وچ دنیا دے ایس بلند ترین سرد صحرا وچ جیپ ریس دے مقابلے وی ہوئے نیں۔ بلندی دی وجہ نال گڈیاں دی طاقت 30 توں 40 فیصد اُنج وی گھٹ ہو جاندی اے تے ریت وچ گڈی دھنسن دا خطرہ وی ہوندا اے۔ انج دے مقام اُتے ریلی دا انعقاد وی دلفریب عجوبے توں گھٹ نہیں۔
وادی شگر
شگر بلتستان وچ واقع اک نہایت وسیع تے خوبصورت وادی اے جیہڑی سکردو شہر دے نیڑے توں لمسہ نامی پنڈ توں شروع ہو کے دنیا دی دوجی بلند ترین چوٹی کے ٹو تے دیگر بلند پہاڑاں دے علاوہ قطبین دے طویل ترین گلیشیئرز تیکر ودھی ہوئی اے۔ وادی شگر دریائے باشہ تے دریائے برالدو دا سنگم اے۔ شگر توں نالے ول جان والی سڑک برالدو نالے دے آخری پنڈ تستے اپڑ کے ختم ہو جاندی اے جس دے اختتام اُتے دنیا دی دوجی بلند ترین چوٹی K-2 موجود اے۔ کے ٹو دے علاوہ گشہ بروم 1، گشہ بروم 2، ٹرانگ اینڈ چوٹیاں وی برالدو ایریا وچ پوری دنیا توں کوہ پیماواں تے سیاحواں نوں کھچ لیان دا ذریعہ بن دیاں نیں۔شگر دے باہنی پاسے باشے دا ایریا موجود اے جیہڑا گلاب پور ،تسر تے باشہ اُتے مشتمل اے۔ تسر وچ چھوترون دا قدرتی گرم چشمہ تے باشہ وچ بیسل دا قدرتی گرم چشمہ بوہت مشہور نیں۔ جیہڑے مختلف جسمانی بیماریاں دا قدرتی علاج نیں۔شگر دی خوبصورتی اپنی تھاں پر ایتھے مختلف قسم دی معدنیات دی وی فراوانی اے۔ ایتھے دے پہاڑ ہیرے جواہرات اگلدے نیں تے دریا توں سونا کڈیا جاندا اے۔
ایس وادی دے خوبصورت تے دلکش قدرتی مناظر بلند پہاڑی چوٹیاں، ہرے بھرے کھیت، ٹھنڈے چشمے تے آبشاراں، ملکی و غیر ملکی سیاحواں لئی اپنے اندر اک منفرد کشش رکھدی اے۔ وادی شگر دے مہمان نواز، بہادر تے جفاکش لوکاں دا پیشہ کھیتی باڑی تے مویشی پالنا اے بوہت گھٹ لوک ملازمت پیشہ نیں۔ ایہہ وادی پھُلاں تے میویاں دے لحاظ نال بوہت مشہور اے، ایہناں وچ خوبانی، بادام، سیب، ناشپاتی، انگور ، آلوبخارا، گلاس، شہتوت، اخروٹ تے دوجے پھل شامل نیں۔ وادی دے پہاڑاں وچ قدرت دا بیش بہا تے قیمتی خزانہ پوشیدہ اے۔ موسم بہار وچ ایہہ وادی بوہت خوبصورت نظر آندی اے چارے پاسے ہرے بھرے درخت نظر آندے نیں خوبصورت مقامات نوں خاص اہمیت حاصل اے۔ جنہاں وچ جربہ ژھو، مسجد امبوڑک، قلعہ شگر، خانقاہ معلی ، حشوپی باغ، گرم چشمہ چھوترون، گرم چشمہ بیسل، وغیرہ قابل ذکر نیں۔
بلتستان دا ہر مقام جنت ارضی توں گھٹ نہیں تے خوبصورتی وچ دنیا وچ اپنی مثال آپ اے۔ خوبصورتی دے لحاظ نال کسے طرح سوئزر لینڈ توں گھٹ نہیں پر رقبے وچ سوئزر لینڈ توں وی بوہت زیادہ اے۔ وسیع و عریض رقبے اُتے پھیلے ہوئے بلتستان دے ہر مقام دی خوبصورتی ایس تحریروچ وکھانا ممکن نہیں ہجے تے بے شمار مقامات باقی نیں ایہناں مقامات دے خوبصورت نظاریاں توں تہانوں خود ایتھے آ کے لطف اندوز ہونا ہوئے گا۔ ایتھے دے کلچر دا اپنی اکھاں نال مشاہدہ کرنا ہوئے گا۔ ایتھے دے پرامن تے ملنسار لوکاں نال خود ملنا ہوئے گا۔ ایتھے دے تازہ تے لذیز پھل خود چکھنے ہون گے۔ تاں ای تہانوں ایس جنت ارضی دی اہمیت دا اندازہ ہوئے گا۔ آئو! کھلے دل نال اسیں تہانوں ایتھے دی دعوت دینے آں۔ گرمی دی شدت دے ایہہ کجھ دن ایتھے لنگھان دا مشورہ دینے آں۔ میرا خیال اے ہن تہاڈا دل ضرور مچل رہیا ہوئے گا تے ہن تسیں یقینا ایتھے دی سیر کیتے بغیر نہیں رہ سکدے۔