افغان کباڑ:تنازعے تے پاکستان لئی منافع

اشرف شریف

بگرام ائیربیس اک شہر وچ بدل چکیا اے انج دا محفوظ شہر جتھے امریکی فوجی رہندے سن۔ امریکی صدر ہمیشہ ایتھے آئوندے امریکہ دے وڈے دشمناں نوں بگرام ائیربیس تے بنے قید خانے وچ رکھیا جاندا۔ عافیہ صدیقی ایتھے رکھی گئی۔ امریکی انخلاء مکمل ہون والا اے آس اے چار جولائی تک ایتھوں سارے امریکی فوجی ٹر جان گے اوہناں دے جان تے ائیربیس دا کیہ مصرف رہ جاوے گا ایہ سوال اہم اے۔ امریکی سمجھدے نیں کہ افغان حکومت طالبان نوں روکن دی طاقت نہیں رکھدی ایس لئی اوہ بگرام وچ کوئی اجہی ٹیکنالوجی مشین تے کارآمد شے چھڈ کے جان دے حق وچ نہیں جہنوں طالبان یاں کوئی دوجا عسکریت پسند دھڑا ورت سکے۔ سینکڑوں پروازاں وچ سامان امریکہ منتقل کیتا جا رہیا اے ہزاراں مشیناں‘ آلات تے گڈیاں نوں سکریپ وچ بدلیا جا رہیا اے۔ بابامیر اک افغان کباڑیہ اے‘ اوہدا سکریپ یارڈ ایہناں دیہاڑیاں بھریا ہویا اے۔ جنریٹرز‘ ٹینکاں دے آہنی پٹے تے خیمیاں دے ڈھانچے لوہے دے کچرے وچ بدل دتے گئے نیں۔ ایہ سب امریکی فوج دا سامان اے۔ امریکی ہر اوس شے نوں کچرے وچ بدل رہے نیں جہنوں امریکہ لے کے نہیں جایا جا سکدا یاں فیر جہنوں افغان سکیورٹی فوجاں دے حوالے کرنا ٹھیک نہیں اوہ ہر اوس شے نوں کچرہ بنا رہے نیں جو اوہناں دے خیال وچ عسکریت پسنداں دے ہتھ لگن نال ٹیکنالوجی لیک ہون دا ذریعہ بن سکدی ہووے یاں امریکی مفادات لئی خطرناک ہو سکدی ہووے۔
امریکی فوج نے 20فٹ لمے دس ہزار کنٹینر افغانستان توں جہازاں یاں فیر پاکستان بذریعہ سڑک راہیں واپس لے جان دا انتظام کیتا اے۔ ایہناں دیہاڑیاں پینٹاگان دے جس بیان تے پاکستان وچ ہنگامہ رہیا ایہدا تعلق ایسے سامان دی واپس لئی راہداری سی ہیلی کاپٹر فوجی گڈیاں ہتھیار تے گولا بارود افغان نیشنل ڈیفنس تے سکیورٹی فوجاں دے حوالے کیتا جا رہیا اے۔ کجھ فوجی اڈے افغان حکام نوں دتے جا رہے نیں حال ای وچ ہلمند دا اڈا افغان فوجاں نوں دتا گیا ہلمند دا 80فیصد دیہی علاقہ طالبان دے قبضے وچ آ چکیا اے۔ افغانستان دا سکریپ پاکستان تے بھارت وچکار سیاسی تنازع بنیا رہیا اے۔ مئی 2014ء نوں بھارت دے معروف سٹیل بزنس مین سجن جندال نے پاکستانی وزیراعظم نوں دورئہ بھارت دے موقعے تے چائے دی دعوت دتی۔ ایہ ٹی پارٹی پاکستانی تے بھارتی میڈیا لئی دلچسپی دا کارن بنی۔ سجن جندال بھارت دے بارسوخ تے بین الاقوامی رابطے رکھن والے صنعتکار نیں۔ اوہ نریندرمودی دے نیڑے سمجھے جاندے نیں ایسے لئی مریم نواز دی دھی دے ویاہ تے وزیراعظم نریندر مودی دے نال جاتی امراء آئے۔ بھارت نے افغانستان وچ ہسپتال‘ ٹرانسپورٹ‘ تعلیمی ادارے تے آبپاشی دے شعبے وچ بھاری رقم خرچ کیتی اے۔ افغان سکیورٹی فوجاں تے میڈیا وچ چنگی بھلی سرمایہ کاری کیتی گئی اے تاں جے پاکستان دے مقابل بھارت نواز لابی پیدا کیتی جا سکے۔ بھارت چاہندا سی کہ بامیان وچ موجود خام فولاد دے قدرتی ذخیریاں توں فائدہ چکے دوجا افغان جنگ دے خاتمے دی صورت وچ اوہ سکریپ دی وڈی مقدار بھارت منتقل کرنا چاہندا سی۔ سجن جندال افغان آئرن اینڈ میٹل کنسورشیم دے سرکردہ رکن سن۔ پچھلے صدر اوباما ولوں 2014ء دے آخر وچ انخلاء دے اعلان تے ایہ کنسورشیم چاہندا سی کہ سکریپ نوں بھارت اپڑان لئی پاکستان زمینی راہداری دیوے۔
بھارت وچ فولاد ساز ادارے JSW دے منیجنگ ڈائریکٹر سیشاگری رائو نے بعد وچ تصدیق کیتی کہ بھارتی صنعت کار پاکستان راہیں خام فولاد تے سکریپ بھارت لیان لئی بے چین سن۔ بھارت نے ایس سلسلے وچ افغانستان نال اک ایم او یو وی کر رکھیا سی۔ متبادل روٹ خام فولاد نوں روس اپڑان تے اوتھوں بھارت اپڑانا سی جو وقت تے خرچے زیادہ ہون دی وجہ نال ناقابل عمل قرار دتا گیا۔ افغانستان نال معاہدے مگروں بھارت نے بھارتی کنسورشیم نے افغانستان وچ حاجی جام پہاڑی سلسلے وچ دو ملین ٹن پیداوار صلاحیت دا فولاد دا کارخانہ لایا۔ ایتھے اعلیٰ درجے دا فولاد تیار ہو رہیا اے۔ سجن جندال تے اوہناں دے بھائی نوین جندال‘ جندال سٹیل تے سجن جندال دی دوجی کمپنی JSW دے ایس کنسورشیم وچ حصص 16فیصد نیں۔ پرائیویٹ صنعتکاراں دے کول مجموعی طور تے 44فیصد حصص نیں۔ افغانستان دا سکریپ امریکی انخلاء دوران ودھ گیا اے۔ پاکستان تے افغانستان وچکار غیرقنونی تجارت تے مال دا لیانا‘ لے جانا معمول دی گل اے جہاد دوران سوویت یونین دے فوجیاں توں کھوہیاں گئیاں جیکٹاں‘ بندوقاں تے امریکی رسد چوں کڈھیا گیا دوجا سامان مہاجر کیمپاں تے پشاور دے نیڑے باڑہ مارکیٹ وچ ملدا سی۔ ہن افغان سکریپ پاکستان اپڑ رہیا اے۔ افغانستان وچ موجود امریکی اہلکار 2014ء وانگوں ایس واری وی سکریپ سستے مُل ویچ رہے نیں۔ ایہناں دیہاڑیاں اک افغان کباڑیے نے 70ٹن نکارہ شیواں نال بھریا کنٹینر 40ہزار ڈالر وچ خریدیا اے۔ کئی طرح دیاں چیزاں پاکستان دے چور بازار وچ موجود ہون دیاں اطلاعواں نیں۔ گڈیاں دے سپیئرپارٹس والے ایس کاروبار وچ دلچسپی لے رہے نیں۔ امریکہ دے کئی اتحادی ایس صورتحال توں رِنج نیں۔ اوہناں دے خیال وچ اجہیاں بہت ساریاں شیواں افغان کباڑیاں نوں ویچیاں جا رہیا ںنیں جہناں نوں معمولی جہی مرمت مگروں استعمال دے قابل بنایا جا سکدا اے۔
پاکستان لئی ایہناں وچوں کجھ آلات دلچسپی دا کارن ہو سکدے نیں۔ دفاعی آلات توں علاوہ اک منافع بخش موقع سکریپ دا استعمال اے افغانستان کول لکھاں ٹن سکریپ پیا اے۔ ایہ سکریپ جہنوں وی ویچیا جاوے اوہ ملک توں باہر لے جان لئی پاکستان یاں روس دا راہ اختیار کرے گا۔ بھارتی ڈیلر روس وچ ایس سکریپ نوں لوہے وچ ڈھالن لئی غور رہے نیں۔ پاکستان دے صنعتکار جے حکومتی نگرانی وچ اک کنسورشیم بنا کے ایس سستی سکریپ نوں مقامی بھٹھیاں تک اپڑا دین تے ملک وچ فولاد تے سٹیل دی صنعت نوں مستحکم ہون دا موقع مل سکدا اے۔ پر ہاں شریف خاندان وی ایس کاروبار وچ حصہ دار بننا چاہوے تے کوئی حرج نہیں۔ سندر انڈسٹریل ایریا لہور وچ واقع اتفاق سٹیل ملز وی چاہوے تے اوہنوں کنسورشیم وچ شامل کیتا جا سکدا اے۔٭