جھنگ دی پنجابی تحریک تے موجودہ صورت حال
بھراؤں حقیقت تے ایہہ اے کہ اس علاقے نوں جھنگ دے مقامی پنجابی قوم پسنداں دی معاونت نال ماجھے دے ہی اک سیوک چراغ الدین وانہ صاحب جنہاں دی اپنی بولی ماجھی تے تعلق کھاریاں ضلع گجرات توں اے
حاجی عارف
سوہنے پڑھن ہاروں !
پچھلے کجھ دناں توں پنجابی زبان تے ” باروی ” لہجے بارے پنجابی قوم نوں عجیب صورت حال دا سامنا اے ۔ پنجاب دا ایہہ حصہ اپنے منفرد مقام توں ہمیشہ پنجابیت دی جان رہیا اے جس بارے کسے دی دو رائے نہیں ۔ ریاست جھنگ جہڑا کہ ہک وسیع و عریض علاقہ اے ۔ جس دے قدیم نقشیاں وچ موجودہ فیصل آباد ، ٹوبہ ، ساہیوال ، خانیوال ، خوشاب ، سرگودھا ، ننکانہ ، شیخوپورہ تک دے علاقے شامل ہن ۔ ایہہ سانجھے طور تے پنجابیت دا ثقافتی مرکز منیا جاندا اے ۔ اس نوں ناصرف ہمیشہ بحثیت پنجابی قوم دے سارے لہجیاں بشمول ماجھی ، دوآبی نے پروموٹ تے سپورٹ کیتا بلکہ اس حقیقت نوں واضح کرن وچ کہ انگریز نے1890 وچ پنجاب دی زباناں تے کم شروع کیتا تے 1900 وچ اس حقیقت تے پہنچیا کہ پنجاب دے لہندے پاسے آ + ساں ، جا + ساں ، کھا + ساں ، پی + ساں ، سو + ساں ، ” ہائی ” دے سانجھے مستعمل مصدر دے کارن ، پنجاب دی عوام نال مشورے تے 10 ورہیاں دی محنت دے بعد باراں دی بولی نوں ایتھوں دے سادھوؤاں ، پیراں فقیراں ، لکھاریاں دی لکھتاں وچ یکساں طور تے ورتے جان دی وجہ توں ہک ہی ناں ” لہندی پنجابی ” آکھیا تے کشمیر توں سندھ تک ملتانی ، بہاولپوری ، ڈیرے والی نوں اس پنجابی دیاں ذیلی شاخاں آکھیا ۔
موجودہ قوم پسندی دے وقت وچ ملتان ، ڈیرہ غازی خان تے ریاست بہاولپور دے نام نہاد سرائیکی قوم پسنداں نے اس بار دی بولی تے جھنگ دے لوکاں وچ خصوصی دلچسپی لینی شروع کر دتی مگر نواب پرویز امبر سیال دی اپنے مخصوص انداز وچ جوابی کاروائی تے نجم شہزاد ، حسن رانا ، محمد نواز ، رانا سجاد ، رانا محمد زبیر صابر ، ندیم احمد ، عبدالرحمن سندھو ، مطلوب حسین تے کجھ ہور دوستاں دے بھرپور کمنٹس نال نام نہاد سرائیکیاں نوں جھنگ دے پنجابی لوکاں دے واضح پنجابی مؤقف دا اندازہ ہو گیا تے پچھلے پیریں مڑنا پیا ۔
لیکن مستقل طور تے ” ریاست جھنگ ” نوں ٹارگٹ ہون دے کارن کجھ لوکاں وچ انتہا پسندی دے جراثیم ایکٹو ہوندے نظر آئے ۔ ” جٹکا وسیب ” دے ناں توں ہک فیک آئی ڈی تے گروپ وی بنایا گیا اے ۔ مگر ساڈے فعال قوم پسنداں دی بروقت کارروائی دے باعث ایس آئی ڈی آلا بندہ جس تک پہنچن لئی ساڈے قوم پسند اپنے اندازے تے کوششاں کر رہے ہن ۔ وچوں دا بندہ ہوون تے ساڈیاں ساریاں حرکات نوں نوٹ کردا نظر آندا اے ۔ ساڈی اس اگے گزرش اے کہ ہن اوہ اپنی ساری ایکٹیویٹیز توں توبہ تائب ہو کے پنجابی قوم پسنداں نال جڑت پیدا کر کے اس پنجابی قومی اتحاد دا حصہ بنے ۔ کیوں کہ ہن اگے ساڈے لئی ایہہ معاملہ مل بہہ کے غور و فکر کرن دا موقع اے ۔
بھراؤں حقیقت تے ایہہ اے کہ اس علاقے نوں جھنگ دے مقامی پنجابی قوم پسنداں دی معاونت نال ماجھے دے ہی اک سیوک چراغ الدین وانہ صاحب جنہاں دی اپنی بولی ماجھی تے تعلق کھاریاں ضلع گجرات توں اے ۔ اپنی تنظیم پنجاب سیوک سانجھ دی تشہیر دے بغیر مکمل مالی ، جسمانی ، ذہنی خدمات نال جھنگ تے بھرپور فوکس کیتا ۔ راولپنڈی توں بار بار جھنگ چنیوٹ جا کے صرف پنجابی قومیتی جذبے دے تحت اپنے عرصہ دراز دے تجربات نال جھنگ نوں اپنا واضح تے جامع حکمت عملی دا مؤقف اختیار کرن لئی تیار کیتا ۔ جس نال کہ جھنگ پنجابی نیشنل ازم اچ موجودہ مقام تے پہنچایا ۔ ایہہ ہک مسلمہ حقیقت اے جس دا کوئی وی انکار نہیں کر سکدا ۔ وانہ جی نے جنوری فروری 2020 وچ جھنگ تے ” بار ” دی معروف پنجابی سوجھوان شخصیات ممتاز بلوچ ، ڈاکٹر محسن مگھیانہ تے چج ادبی پروار دے آگو مہر ریاض سیال مرحوم تے عبدالرحمن ساجد ، عبداللطیف شیدائی ، ناطق بلوچ ، فلک شیر نوید وغیرہ نال بار بار کئی ملاقاتاں میٹنگاں کیتیاں تے 21 فروری 2020 نوں ماں بولی دیہاڑ منان دی مشاورت تے تیاری بارے اپنے وچار سانجھے کیتے ، اس موقع تے راولپنڈی دی ریلی تے ” پنجاب سیوک سانجھ ” دے ذمہ دار ہون دے باوجود اوہناں جھنگ دی ریلی لئی بینرز ، پگڑیاں ، مالی و افرادی تعاون فراہم کیتا تے منیجمنٹ دے طریقے کار اتے توجہ رکھی ۔ جس دے بعد ہی پنجاب وچ جھنگ نوں پنجابی قوم پسندی وچ موجودہ مقام ملیا ۔
پچھلے دناں وچ پنجابی قوم پسنداں نوں ہک غیر متوقع صورت حال دا سامنا کرنا پیا کہ نجم شہزاد تے رانا علی دے درمیان جانگلی ، مہاجر دی بحث شدت اختیار کر گئی جس تے رانا علی نے ہک متنازع پوسٹ لا دتی جس تے معاملہ گالم گلوچ تک جا پہنچیا جس دے سکرین شارٹ لوکاں نے محفوظ کر لئے جنہاں نوں اوہ مختلف موقعیاں تے کمنٹس وچ وی لاندے رہ جاندے ہن ۔ اس صورت حال نوں ویکھدے ہویاں حاجی عارف ، حسن رانا ، عبدالرحمن ساجد ، کاشف سندھو دے آپس اچ مشورے وچ رانا علی نال رابطہ کرن دا فیصلہ کیتا گیا جس نال کہ کاشف سندھو صاحب نے گل کرن دی حامی بھر لئی ۔ اس رابطے دے بعد رانا علی نے پنجابی بھائی چارے بارے پوسٹ وی لائی ۔
اس معاملے بارے اسیں ایہہ واضح کرنا چاہندے آں کہ اتنے دن گزرن دے بعد کیہ ہن قوم پسنداں نوں فیر ” الف ” توں سبق پڑھانا شروع کرنا اے کہ پنجابی قوم پسنداں دے نزدیک ذات ، برادری ، گوتھ ، دھرم ، فرقہ ، لہجہ ، بولی ، لوکل ، مہاجر دی حیثیت محض علاقائی ، ذاتی تے چھوٹی اے ۔سوشل میڈیا تے رانا علی نے اپنے علمی و تحقیقی مواد تے نجم شہزاد نے نام نہاد سرائیکیاں نوں اپنے بہترین جوابی کمنٹس دے راہیں پنجابی قوم پسنداں وچ اپنا بہترین مقام تسلیم کروا لیا اے ۔ جس نوں ہن گنوانا نہیں چاہیدا ۔ سوشل میڈیا تے انہاں دوہاں دا ایہو جہے چھوٹے معاملے تے اتنا زیادہ شور تے اس نوں اتنا سیریس لینا کسے وی صورت ٹھیک نہیں ۔ امید اے ساڈے قوم پرست بھرا آئندہ ساڈے انہاں سانجھے معاملات دا خیال رکھ سن ۔
اسیں قوم پسند اس چیز دے قائل ہیں کہ ریاست جھنگ دے علاقے نوں باراں توں جنگل بار تے ایتھے نہری نظام دی آبادکاری توں پہلے دے وسنیکاں نوں متنازع ناں جانگلی آکھیا جاندا اے ۔ جہڑا کہ باروی دی ہی دوجی شکل بن گیا اے ۔ جانگلی \ جنگل دی دوئی تائید خود لفظ اےجو کہ اس علاقے وچ انگریز دے نہری نظام توں پہلے کشمیر دی اچائی توں پنچاب دے اس حصے وچ ہر سال دریائے راوی ، چناب ، جہلم تے ستلج وچ شدید سیلاب آندے ہن جس وجہ توں ایہہ علاقہ صرف ہک فصل تے باقی وقت چراگاہ دے طور کم دیندا ہائی \ سی ۔ اس وجہ توں اس ساری ریاست نوں جس دے ہن کافی سارے ضلع بن چکے ہن نوں ریاست جھنگ آکھیا گیا ۔ جھنگ \ جھنگی \ جھنگوی \ جھنڈ دراصل ہکے لفظ دیاں مختلف شکلاں ہن جس دا معنی اے گھنے \ گھاٹے درخت جہڑا کہ ” جنگل ” دے ہی ہم معنی بندا اے ۔ جس ناں توں کہ اس علاقے دا راجگڑھ جھنگ ہن وی موجود اے ۔ جس دا کہ کسے دا مننا یا نہ مننا حقیقت تے کدی وی پردہ نہیں پا سکدا ۔
لیکن کیوں کہ ایہہ ہک نا پسندیدہ لفظ تے مسلسل نام نہاد سرائیکی قوم پسنداں دے نشانے وچ اے اس وجہ توں ہن ایہہ سانوں ترک کر دیونا چاہیدا اے ۔
لفظ مہاجر نوں اگر بالفرض پنجابی متاثرین واسطے ٹھیک من وی لیا جاوئے تے مڑ وی اس دا ایہہ مطلب نہیں کہ ایہہ کوئی وکھری قوم اے تے نہ ہی مہاجر وچوں مہاجر جمدا اے نہ ہی یک لسانی ، سماجی ، تاریخی ، تہذیبی و تمدنی انسانیت نوں اپنے ہی وسیب وچ نقل مکانی نال دائمی مہاجر قرار نہیں دتہ جا سکدا ۔ لہذا آئندہ پنجابیاں واسطے اس شبد دا ورتاوا کرن آلے دا بھرپور رد کیتا جاوئے ۔ 1947 دی پنجاب ونڈ دے نتیجے وچ چڑھدے پنجاب وچوں آن والے ماجھی ، مالوی ، دوآبی ، پوادھی ” پنجابی متاثرین ” تے موجودہ اپر پنجاب دے ماجھیاں جنہاں نے پنجابی قومیتی رسی نوں مثالی طریقے نال قابو کر کے رکھیا ہویا اے انہاں حقیقتاں نوں بڑے سوہنے طریقے نال لوکائی وچ ناصرف واضح کیتا بلکہ حکومت پنجاب توں جھنگ شہر نوں پنجاب دا ثقافتی مرکز تسلیم کران دی آواز بلند کرن وچ کلیدی کردار ادا کیتا ۔ ایہہ اوہ غیرجانبدارانہ حقائق ہن جنہاں تے کوئی وی قوم پسند لکھاری پردہ نہیں پا سکدا ۔
دوستوں ایہہ گل کئی واری واضح کر دتی گئی اے کہ پنجاب پنجابی پنجابیت دے منشور مطابق وادی سپت سندھو + لوکائی + ( زبان ، تہذیب و تمدن ، تاریخ ، سماج ، ضرورت ، پہچان ) وچ جڑت پیدا کیتی جا رہی اے کیوں کہ اسیں قوم پسندی اپنی ہزاراں سالاں دی رنگاں ، خوشیاں تے پیار بھری وادی سندھ المعروف فی زمانہ پنجاب دی ہزاراں سالہ تاریخ تے ایکتا لئی کردے ہیں کوئی جٹکی ، دوآبی ، ماجھی ، چوہدری ، رائے ، رانا ، مہر ، ملک ، خان ، جام ، موچی ، میراثی ، سنی ، شیعہ ، کالا ، گورا ، دے ناں تے نہیں ۔
زیرنظر جنوبی ایشیاء دے نقشے وچ پاکستان آلے پاسئے ساڈی وادی جس دے ترائے پاسے پہاڑ تے چوتھے پاسے سمندر اے اس نوں اسیں اسے ہی وجہ توں وادی کہندے ہیں ۔ جس نوں بڑی آسانی نال سمجھیا جا سکدا اے۔
