بزدار حکومت دی بہترین حکمت عملی لہور شہر ترقی دی راہ اُتے گامزن

وزیراعظم دے ویژن دے تحت وزیراعلیٰ دی زیر نگرانی ایل ڈی اے وچ ادارہ جاتی اصلاحات تے تاریخ ساز ترقیاتی منصوبے

سید عدنان فاروق

وزیراعلیٰ پنجاب سردار عثمان بزدار دی مثبت سوچ دا ایہہ کمال اے کہ تعمیر و ترقی دے حوالے نال ایہناں دا تن سالہ دور حکومت بے مثال نظر آندا اے تے صوبہ پنجاب اج خوشحالی دی راہ اُتے گامزن اے۔ دیگر محکمہ جات دے نال نال لہور دے ترقیاتی ادارے ’’ لاہور ڈویلپمنٹ اتھارٹی ‘‘ نے وی بے مثال کارکردگی ثابت کیتی اے۔ ایس دوران ایل ڈی اے دے ڈائریکٹر جنرل احمد عزیز تارڑ دی خصوصی کاوشاں نال ایس اتھارٹی وچ مختلف ادارہ جاتی اصلاحات کیتی گئی جس دے نتیجے وچ شہریاں لئی محکمانہ کاروائی اسان بنا دتی گئی اے۔حالیہ تن ورہیاں وچ حکومتی سطح اُتے تاریخ ساز ترقیاتی منصوبے پایہ تکمیل نوں اپڑے تے بوہت سارے منصوبیاں اُتے تیزی نال کم جاری اے۔ جے اسیں ان تن ورھیاں دی کارکردگی دا اک جائزہ لیئے تے وزیراعلیٰ پنجاب سردار عثمان بزدار دے تن سالہ دور حکومت وچ ایہناں دی ہدایت اُتے ایل ڈی اے نے تسلسل دے نال ارباں روپئے دے انفراسٹرکچرل منصوبے مکمل کیتے نیں۔ تعمیرات دے نال نال تزئین و آرائش دا کم وی کیتا گیا جس نال لہور دی دلکشی تے خوبصورتی وچ وادھا ہوئے گا۔
ایل ڈی اے آئندہ تن دہائیاں دے دوران لہور دی تعمیر و ترقی دا اک روڈ میپ مہیا کرن لئی ماسٹر پلان 2050ء اُتے کم کر رہیا اے۔ ایس سلسلے وچ لہور دے شہریاں، قومی و عالمی ماہرین تے دیگر سٹیک ہولڈرز نال مشاورت کیتی جا رہی اے۔ لہور دے نویں ماسٹر پلان دی تیاری لئی لبنان دی عالمی شہرت یافتہ کمپنی دارالہندسہ کم کر رہی اے۔ ایس ماسٹر پلان نال آئندہ تن عشریاں دے دوران شہر دی تعمیر و ترقی ایس پلان دے نال جوڑی جائے گی۔ نواں ماسٹر پلان لہور ڈویژن دی حدود وچ واقع سارے شہری و دیہی علاقیاں لئی تیار کیتا جا رہیا اے۔
شہر لہور وچ ٹریفک دے ودھدے مسائل اُتے قابو پان لئی مختلف اقدامات کیتے گئے نیں تے وزیراعظم پنجاب نے ایس لئی وڈے منصوبیا ں دی منظوری دتی اے۔ ایہناں منصوبیاں وچ شیرانوالہ گیٹ فلائی اوور، فیروز پور روڈ اُتے گلاب دیوی انڈر پاس تے ملتان روڈ ، ڈیفنس روڈ اُتے ٹریفک دے بہائو نوں بہتر بنان ل ئی شاہکام چوک فلائی جہے منصوبے شامل نیں۔ ہن اک نویں منصوبے اُتے کم شروع ہون والا اے۔ شاہدرہ چوک وچ ٹریفک دے مسائل دے حل لئی ’’ٹربو رائونڈ اہائوٹ‘‘ بنایا جائے گا ایس ملٹی لیول گول چکر دی تعمیر نال ہلکی تے بھاری ٹریفک نوں وکھرے وکھرے رستے مہیا کیتے جان گے۔
ریلوے سٹیشن نال راوی روڈ تیکر دا انتہائی گنجان علاقہ ہجے تیکر نظر انداز سی تے ایتھے ٹریفک دے مسائل وچ دن بدن وادھا ہو رہیا سی۔ ایس مصروف ترین علاقے وچ ٹریفک مسائل اُتے قابو پان لئی آسٹریلیا چوک ریلوے سٹیشن توں شیرانوالہ گیٹ سرکلر روڈ تیکر فلائی اوور تعمیر کیتا جا رہیا اے۔ وزیراعلیٰ دی ہدایت اُتے ایل ڈی اے دے حکام ایس منصوبے نال نہ صرف اندرون شہر دے مکیناں تے ریلوے لائن دے دوجے پاسے واقع پرانے علاقیاں وچ رہن والیاں بلکہ ایتھوں لنگھ کے شہر دے دوجے علاقیاں وچ جان والیاں دی مشکلات وچ وی کافی کمی آئے گی۔ ایس منصوبے اُتے ساڑھے ست ارب روپئے لاگت آئے گی۔ ایہہ فلائی اوور دو کلر میٹر لمبا ہو ئے گا تے دونواں پاسے توں دو دو لینز اُتے مشتمل ہوئے گا۔
ملتان روڈ دے نیڑے کینال روڈ تے ڈیفنس روڈ دے سنگم اُتے شاہکام چوک ٹریفک دے بہائو دے اعتبار نال بے حد مصروف مقام اے۔ ایتھے ٹریفک جام رہنا روزمرہ دا معمول بن گیا سی۔ چنانچہ ٹریفک مسائل حل کرن ل ئی شاہکام چوک اُتے فلائی اوور تعمیر کیتا جا رہیا اے ایہہ دو رویہ فلائی اوور تن تن لینز اُتے مشتمل ہوئے گا منصوبے دے تحت لیبر کالونی توں شاہکام چوک تیکر چھ کلومیٹر لمبا ڈیفنس روڈ نوں وی بہتر کر کے دو رویہ کیتا جائے گا تے کینال روڈ دی بہتری دا کم وی کیتا جائے گا۔ ایتھے لنگھن والی ٹریفک ، سگنل فری رستہ میسر آئے گا منصوبے نال روزانہ دو لکھ توں زیادہ گڈیاں نوں فائدہ ہوئے گا تے شہریاں دے ویلے دی بچت ہوئے گی۔
ایل ڈی اے نے شہر نوں ترقیاتی کماں دا محور بنان تے ٹریفک دے ودھدے مسائل اُتے قابو پان لئی سمن آباد چوک وچ انڈر پاس بنان دا منصوبہ ڈیزائن کیتا اے۔ سمن آباد چوک وچ اورنج ٹرین ٹریک پاروں فلائی اوور دی تجویز مسترد کر دتی گئی سی تے ہن ایتھے انڈر پاس بنایا جائے گا۔ منصوبے اُتے کم جلدی شروع کر دتا جائے گا۔ شہر دے مصروف ترین چوک اُتے انڈر پاس بنن نال لکھاں گڈیاں نوں فائدہ اپڑے گا تے شہریاں دے قیمتی ویلے تے ایندھن دی بچت ہوئے گی۔ فیروز پور روڈ اُتے ٹریفک دے شدید دبائو دے پیش نظر گلاب دیوی ہسپتال دے کول انڈر پاس دی تعمیر کیتا جا رہیا اے۔ انڈر پاس دے نیڑے لہور پل اُتے دو وادھو لینز وی تعمیر کیتیاں جان گیاں۔ شہراں دی ودھدی ہوئی آبادی دے نتیجے وچ مناسب پارکنگ دے انتظامات دا فقدان حالیہ دور دا اک بوہت وڈا مسئلہ اے۔ گنجان آباد علاقیاں وچ کار پارکنگ دے مسائل بوہت زیادہ نیں۔ اراضی ناپید ہوندی جا رہی اے ایہناں مسئلیاں اُتے قابو پان لئی شہر وچ تن پارکنگ پلازے تعمیر کیتے جا رہے نیں۔ ایہہ پارکنگ پلازے شیرانوالہ گیٹ، مستی گیٹ تے اک موریہ پل دے نیڑے تعمیر کیتے جان گے جتھے مجموعی طور اُتے اک ہزار توں ودھ گڈیاں پارک کیتیاں جا سکن گیاں۔
لہور ڈویلپمنٹ اتھارٹی ولوں 2003 وچ شروع کیتی جان والی سکیم ایونیو ون دی اراضی اُتے واقع مختلف پرائیویٹ رہائشی سکیماں نال تنازعے تے عدالتی چارہ جوئی پاروں سکیم دے دو زار متاثرہ الاٹیاں نوں ایہناں دے پلاٹاں دا قبضہ دین دا معاملہ 18 سال توں زیر التوا سی۔ ایل ڈی اے ایونیو ون دے متاثرین پچھلے 18 ورہے توں انصاف دے منتظر سن تے اپنے پلاٹاں دے حصول لئی ترس رہے سن۔ ایہناں لوکاں نوں اپنی پوری زندگی دی جمع پونجی ڈبدی ہوئی نظر آ رہی سی تے ایہہ مایوس ہو چکے سن ۔ لہور ڈویلپمنٹ اتھارٹی دے حکام نے تے انتھک کوششاں دے نتجے وچ ایس مسئلے دا حل گل بات دے ذریعے لبھن دا فیصلہ کیتا تے ایہہ کوشاں رنگ لے آئیاں ایونیو ون دی اراضی اُتے واقع 6 سکیماں نوں ایہناں دی اراضی دے بدلے 30 فیصد اراضی د ایگزیمیشن دین دا فیصلہ کیتا گیا۔ شفاف قرعہ اندازی دے ذریعے 1987 متاثرین نوں پلاٹ الاٹ کیتے گئے تے بوہت جلدی اگلی قرعہ اندازی وچ باقی سارے متاثرین نوں وی ایہناں دے پلاٹ الاٹ کر دتے جان گے۔۔ ایل ڈی اے ایونیو ون وچ سٹرکاں دی تعمیر لئی 35 کروڑ روپئے دی لاگت نال ایہہ کم مکمل کر لیا گیا اے۔ فنانس اینڈ ٹریڈ سنٹر جوہر ٹائون وچ اٹھ کروڑ روپئے دی لاگت نال چار دیواری دا کم مکمل کیتا گیا۔
ایل ڈی اے سٹی وچ 10 ہزار پلاٹ مالکان نوں ڈویلپمنٹ چارجز وچ 50 فیصد چھوٹ دتی گئی تے سکیم وچ ترقیاتی کم تیزی نال جاری اے۔ ایل ڈی اے سٹی ہائوسنگ سکیم وچ چھ ارب روپئے دے منصوبے تکمیل دے آخری مراحل وچ نیں۔ ایہناں منصوبیاں وچ شفاف ٹینڈرنگ دی مد وچ 50 کروڑ روپئے دی بچت کیتی گئی۔ مختلف بلاکاں وچ سڑکاں دی تعمیر دا کم کیتا گیا۔ ایس دے علاوہ واسٹر سپلائی، سیوریج دے منصوبے مکمل کیتے گئے۔
ایل ڈی اے سٹی نیا پاکستان اپارٹمنٹس اُتے کم شروع کیتا جا چکیا اے۔ منصوبے دی تکمیل نال گھٹ آمدنی والے نکے سرکاری ملازمین تے عام شہریاں نوں اپنی چھت میسر آئے گی۔ منصوبے دا سنگ بنیاد وزیراعظم پاکستان عمران خان نے 9 اپریل 2021 نوں رکھیا تے ایس اُتے باقاعدہ کم شروع ہو چکیا اے۔ وزیراعظم دے ویژن تے وزیراعلیٰ دی خصوصی کاوشاں نال ایل ڈی اے سٹی نیا پاکستان اپارٹمنٹس دے متعلق انج دا سسٹم بنا دتا گیا اے کہ آئندہ جیہڑی وی حکومت ہوئے گی ایہہ کم باقاعدگی نال چلدا رہوے گا۔ ایل ڈی اے سٹی نیا پاکستان اپارٹمنٹس دے کامیاب امیداواراں نوں نیلڈا ولوں تن لکھ روپئے سبسڈی دتی جا رہی اے۔ اتھارٹی دے حکام موقعے اُتے جا کے ترقیاتی کماں دا معائنہ کر رہے نیں۔ ایل ڈی اے سٹی نیا پاکستان اپارٹمنٹس منصوبے دے تحت کل 35000 اپارٹمنٹس تعمیر کیتے جان گے۔ پہلے مرحلے وچ چار ہزار اپارٹمنٹس دی تعمیر جاری اے۔ چار منزلہ اپارٹمنٹس دے 125 بلاک تعمیر کیتے جان گے۔ اک بلاک 32 رہائشی یونٹاں اُتے مشتمل ہوئے گا۔
ایل ڈی اے وچ شہریاں دی سہولت لئی اک انقلابی قدم چکیا گیا۔ ہن شہری ایل ڈی اے نوں جمع کروائے جان والے سارے واجپات آن لائن جمع کروا سکدے نیں۔ بینکاں تے ایل ڈی اے دے وچکار معاہدے دے تحت ایل ڈی اے نوں جمع کروائے جان والے واجبات پورے ملک وچ ون بل دے ذریعے آن لائن جمع کروائے جا سکن گے۔ سارے بینکاں دے اکائونٹ ہولڈرز ایل ڈی اے واجبات جمع کروان لئی ایس سہولت توں فائدہ چُک سکن گے۔ شہری اپنے واجبات اے ٹی ایم مشین تے اپنے بینک دی موبائل ایپلی کیشن دے ذریعے وی جمع کروا سکن گے۔ ایل ڈی اے تے نادرا دے اشتراک نال پلاٹس دے فروخت کنندہ تے خریدار دی بائیو میٹرک تصدیق دا نظام شروع ہو چکیا اے ایف آر سی دی مدد نال پلاٹاں دی ٹرانسفر دا پراسیس نہایت آسان کر دتا گیا اے۔
کاروبار دی آسانی تے روزگار دے فروغ لئی ، ایز آف ڈوئنگ بزنس ‘ پالیسی دے تحت عمارتاں دی تعمیر لئی نقشہ جات دی منظوری تے سرٹیفکیٹ دا اجرا ہن صرف 30 دن وچ کیتا جا رہیا اے جد کہ زمین د ے کمرشل، صنعتی تے دیگر استعمال دی اجازت صرف 45 دن وچ دتی جا رہی اے۔ پانی دا کنکشن لان دی مدت تے فیس وچ کمی کیتی گئی اے۔ ہسپتال، سکول تے جم وغیرہ بنان لئی آسانی پیدا کر دتی گئی تے لینڈ پوز رولز 2020 دے تحت این او سی دی چھوٹ دے دتی گئی۔ سڑک دی حد چوڑائی گھٹ توں گھٹ 20 فٹ کر دتی گئی۔ فیساں وچ نمایاں کمی تے ادائیگی دی مدت دو سال توں ودھا کے تن سال کر دتی گئی اے۔
لہور وچ کثیر المنزلہ عمارتاں دی تعمیر لئی بلڈنگ اینڈ زولنگ ریگولیشنز 2019 دے قانون وچ نرمی کر دتی گئی اے۔ ایس اقدام نال ارباں روپئے دی سرمایہ کاری دے موقعے پیدا ہون گے۔ یاد رہوے کہ ماضی وچ اوسطاً سالانہ صرف اک ہائی رائیز بلڈنگ (کثیر المنزلہ عمارت) بن دی سی۔ ایس ویلے 100 کثیر المنزلہ عمارتاں زیر تعمیر نیں۔ لینڈ یوزرولز قوانین وچ بہتری نال کنسٹرکشن انڈسٹری نوں بے پناہ فروغ ملیا اے جس نال تقریباً اک لکھ 50 ہزار نوکریاں پیدا ہوئیاں نیں تے سرمایہ کاری وچ ممکنہ طور اُتے 1000 ملین دا وادھا ہویا اے۔ پرائیویٹ سکیماں دی منظوری دا پراسیس جیہڑا تن تن سال وچ مکمل نہیں ہوندا سی ہن اوہ 40 دن وچ منظوری دے مرحلے نوں اپڑ جاندا اے۔ عوام نوں لُٹن توں بچان لئی سکیماں دا ابتدائی منظوری دا طریقہ کار (پی پی پی ) بند کیتا گیا اے۔ لہور وچ انج دی 586 غیر قانونی سکیماں نیں جنہاں دے مالکان دے خلاف نیب تے دیگر ادارے کاروائی کر رہے نیں۔ سکیماں وچ جیہڑے شہری پلاٹ خرید چکے نیں ایہناں دی سہولت لئی اک کمیٹی بنا دتی گئی اے۔ متعدد غیر قانونی رہائشی سکیماں دے خلاف ایف آئی آرز درج کروائیاں گئیاں نیں کرونا وبا دے باوجود غیر قانونی ہائوسنگ سکیماں دے خلاف کاروائیاں جاری رہیاں تے بوہت ساری سکیماں مسمار کیتیاں گئیاں۔
ایل ڈی اے وچ شہریاں دی سہولت دے پیش نظر گھراں دے نقشیاں دی منظوری دا پراسیس آسان کر دتا گیا اے تے ہن 30 دناں وچ گھراں دے نقشے منظور کیتے جا رہے نیں۔ ون ونڈو سیل اُتے کیو آر کوڈ نافذ کیتا گیا جس نال شہریاں دی مشکلات وچ کمی ہوئی اے۔ جیہڑا وی درخواست گزار ون ونڈو سیل اُتے درخواست دیندا اے ایہنوں اک سلپ جاری کیتی جاندی اے جس اُتے کیو آر کوڈ نمبر درج ہوندا اے۔ شہری اپنے اینڈرائیڈ موبائل فون نال کیو آر کوڈ ایپ دے ذریعے ایہہ کوڈ نمبر سکین کردا اے تے ایس دے کیس دی ساری تفصیلات اگے آ جاندیاں نیں۔ جی آئی ایس میپنگ دا آغاز کیتا گیا جس نال ایل ڈی اے دی پوشیدہ املاک وی منظر عام اُتے آ گئی اے ۔ جی آئی ایس میپنگ نال فنانس اینڈ ٹریڈ سنٹر جوہر ٹائون وچ 4 بلین دی 31 کنال اراضی دی پوشیدہ املاک منظر عام اُتے آئی، ایسے طرح ایل ڈی اے ایونیو ون وچ 220 ملین دے 22 پلاٹاں دی نشاندہی ہوئی۔ایل ڈی اے نے ماحول دی بہتری لئی میاوا کی جنگل لایا اے جس دی سب نے بوہت تعریف کیتی اے۔ ایس دے علاوہ ماحول وچ بہتری لئی نقشیاں دی منظوری لئی گھراں اُتے روف ٹاپ گارڈنگ تے درخت لانا ضروری قرار دتا گیا اے۔ شہر وچ زیر تعمیر اورنج لائن میٹرو ٹرین منصوبہ مکمل کر کے اپریشنل کر دتا گیا اوورسیز پاکستانیاں لئی سہولت ڈیسک دا قیام عمل وچ لیایا گیا۔
وزیراعظم پاکستان دے کلین اینڈ گرین پروگرام نوں کامیاب بنان لئی وزیراعلیٰ پنجاب نے اپریل 2020 وچ ایل ڈی اے ولوں پودیاں دی افزائش دی نگرانی لئی تیار کیتی جان والی موبائل ایپلی کیشن ’’ گوگرین‘‘ دا افتتاح کیتا۔ ایس ایپلی کیشن دے ذریعے ایل ڈی اے کنٹرولڈ ایریا وچ لائے گئے پودیاں دی جیو ٹیگنگ کیتی جاندی اے۔ مختلف مقامات اُتے لائے جان والے پودیاں دی موجودگی تے نشوونما دی صورت حال اُتے نظر رکھی جاندی اے۔ ایس اپلی کیشن دے ذریعے ایہہ وی پتہ کیتا جا سکدا اے کہ کس تھاں اُتے کس قسم دا پھلدار، پھول دار یا دیگر پودا لایا گیا اے۔
شہر دے مختلف حصیاں وچ بارشی پانی کڈن لئی زیر زمین واٹر ٹینک دے علاوہ ڈرین وی بنائی گئی اے۔ مون سون سیزن دے دوران بارشی پانی دی نکاسی لئی شاہدرہ ڈرین، نشتر کالونی ڈرین، ملتان روڈ ڈرین، کینٹ ڈرین، بھاٹی گیٹ ڈرین تے شالیمار ڈرین سنے شہر دی مختلف ڈریناں، ڈسپوزل سٹیشناں تے انڈر پاسز دے متعلق ایل ڈٰ اے دے تعاون نال واسا وی اہم انتظامات وچ شریک رہیا اے۔ مون سون سیزن دے دوران واسا دے ایس او پیز اُتے بھرپور عمل کیتا گیا ۔ شہر وچ 26 مقامات اُتے خصوصی کیمپ لائے گئے تے ہیوی مشینری ہر ویلے تیار رہی۔