پاکستان تے امریکی للوچپو

وسعت اللہ خان

تسیں بھاویں کابل توں امریکہ دے انخلاء نوں شکست یاں فتح دی عینک نال ویکھ ویکھ کے خوش ہوندے او پر امریکی اسٹیبلشمنٹ دا ہن وی خیال اے کہ رُکھ توں تھلے اترنا تے طے سی بس ذرا گھبراہٹ وچ اترن ویلے پیر تلک گیا تے فیر امریکہ ایدھر اودھر ویکھدے ہوئے فوراً ای کیہ ہویا کجھ نہیں ہویا کہندے کہندے کپڑے جھاڑ کے اٹھ کھڑا ہویا۔ جیویں ایہ شکست نہیں شکست فاتحانہ اے۔ شاید ایسے لئی تن دیہاڑ پہلاں سینٹ دی خارجہ تعلقات کمیٹی دے ارکان دو حصیاں وچ برابر برابر ونڈے گئے۔ کجھ ڈیموکریٹ تے ری پبلکن سینیٹرز دا خیال اے کہ بائیڈن انتظامیہ آخری کجھ دیہاڑیاں دے حالات دا اندازہ لان وچ بالکل نکام رہی۔ حالاں کہ سی آئی اے وی کابل تے طالبان دے قبضے توں صرف دیہاڑ پہلاں وائٹ ہائوس نوں دس رہی سی کہ کابل نوں طالبان دے پیراں وچ ڈگن وچ گھٹوگھٹ سٹھ دن لگن گے پر جس طرح امریکہ نے سقوط کابل توں دو ہفتے پہلاں منہ انھیرے کابل دے نیڑے سب توں وڈا فوجی اڈا بگرام اجہی رازداری نال چھڈیا کہ اپنی ای قائم کردہ افغان حکومت نوں وی خبر نہ لگن دتی۔ ایہ حرکت طالبان لئی گرین سگنل سی کہ ہن تسیں جو وی کرنا اے کے گزرو تے فیر اوہ بگرام خالی ہون دے کجھ دیہاڑیاں بعد کابل دا بوہا کھڑکا رہے سن جو حرکت امریکہ نے بگرام توں راتوں رات فرار دی صورت وچ کیتی۔ انج ای ہتھ امریکی حمایت یافتہ افغان صدر اشرف غنی نے کیتا۔ قطر امن سمجھوتے دے معمار زلمے خلیل زاد دے بقول امریکہ نوں آخری وقت تک بھنک نہ پے سکی کہ اشرف غنی کابل چھڈن دا منصوبہ بنا چکے نیں۔ اک دیہاڑ پہلاں ای تے اوہ کابل دے دفاع بارے اعلیٰ اجلاس دی صدارت کر رہے سن تے اپنے کسے قول و فعل توں شبہ نہیں ہون دتا کہ کجھ گھنٹے بعد اوہ کیہ کرن والے نیں تے ایہدے بعد جیویں ہوندا اے سپاہ سالار نکل لیا تے فوج دا رہیا سہیا حوصلہ وی سپاہ سالار دے پچھے پچھے نکل گیا پر اوہ سپرپاور ای کیہ جو اخلاقی جرأت دے نال من لوے کہ ہاں ساڈا کھرباں ڈالر دا افغان پراجیکٹ نکام رہیا۔ اسیں اوتھوں دے زمینی حقائق سمجھن وچ نکام رہے اسیں جان بجھ کے اکھاں بند رکھو تے اسیں ایس پراجیکٹ دی نکامی دے کارناں دی گہرائی نال جانچ کراں گے تاں جے مستقبل وچ بھاویں نویاں غلطیاں ہون پر اجہی غلطی نہ دہرائی جاوے۔
بقول امریکی وزیر خارجہ انٹنی بلنکن امریکہ نے ویہہ ورھے دے قیام وچ جو مقصد حاصل کرنے سن کر لئے‘ دے دعویٰ نوں من لیا جاوے تے فیر ہن قربانی دا بکرا کیوں لبھیا جا رہیا اے؟ سینٹ دی خارجہ تعلقات دی کمیٹی کیوں دو حصیاں وچ ونڈی گئی؟ اک جتھے دا خیال سی کہ ٹرمپ نے ناقص سمجھوتہ کیتا تے بائیڈن نے ایس سمجھوتے اُتے بچگانہ انداز وچ عمل کیتا جہدے پاروں اتحادی ملکاں دیاں نظراں وچ وی خفت اٹھانی پئی جد کہ سینیٹراں دے دوجے گروہ دا کہنا سی کہ سارا معاملہ پاکستان دی دوغلی پالیسی نے خراب کیتا۔ اوہ طالبان دے نال وی دوڑدا رہیا تے امریکیاں دے نا ل وی ہفدا رہیا۔ ساڈے توں مال پھڑدا ہیا تے حقانیاں نوں اکھ ٹکاندا رہیا ایس لئی پاکستان دے نال تعلقات تے فیر توں غور کرن دی لوڑ اے۔ وزیرخارجہ بلنکن وی عندیہ دے چکے نیں کہ افغانستان دے تناظر وچ پاک امریکہ تعلقات تے نظرثانی زیرغور اے کیوں جے ایس بارے دوہاں ملکاں دے کجھ مفادات اک دوجے نال ملدے جلدے نیں تے بہت سارے مفادات اک دوجے نال متضاد نیں۔ صرف دو سینیٹرز اجہے سن جہناں نے تریجا موقف اختیار کیتا۔ سینیٹر جین شہین نے کہیا کہ ایس ویلے کانگریس وچ منافقت عروج اُتے اے جد کہ ڈیموکریٹک سینیٹر کرس وان ہولن نے اپنے ای وزیرخارجہ نوں کٹہرے وچ کھڑا کرکے اوہناں نال کھلی جرح کیتی کہ کیہ ایہ امریکہ نہیں سی جنہے پاکستان تے دباء پا کے ملاعبدالغنی برادر سمیت تن کلیدی طالبان کمانڈراں نوں رہا کروایا تاں جے افغانستان چوں امریکی انخلاء دا راہ پدھرا کرن لئی مذاکرات توں انکاری طالبان نوں کسے طرح سمجھوتے دی میز تے لیاندا جا سکے۔ کیہ طالبان نوں پاکستانی تعاون دے بناں مذاکراتی میز تے لیاندا جا سکدا سی؟ تے جدوں اک واری قطر وچ گل بات دا آغاز ہو گیا تے امریکہ نے نہ صرف طالبان دے اصرار تے کابل حکومت نوں گل بات وچ شامل کرن توں پرہیز کیتا سگوں پاکستان نوں وی تھینک یو ویری مچ کرکے میز تے نہیں بیٹھن دتا۔ حالاں کہ افغانستان وچ ویہہ ورھے توں شانہ بشانہ نیٹو اتحادیاں نوں وی جس بارے اعتماد وچ لینا مناسب نہ سمجھا گیا کہ امریکہ تے طالبان دے وچکار قطر وچ کیہ کھچڑی پک رہی اے۔ ایہو نہیں سگوں امریکہ نے طالبان دی خوشنودی حاصل کرن لئی کابل حکومت نوں پنج ہزار طالبان قیدی چھڈن تے وی مجبور کیتا تے طالبان توں ایہ شرط وی نہ منوا سکیا کہ امن سمجھوتے تے دستخط ہوندیاں ای اوہ افغانستان وچ امریکی انخلاء مکمل ہون تک فوجی کاروائیاں بند کر دین گے۔ طالبان نے بس ایہ یقین دوایا کہ اوہ مغربی فوجاں تے حملہ نہیں کرن گے پر افغان فوج نوں ضرور نشانہ بناندے رہن گے تے امریکہ نے چپ رہ کے طالبان نوں جیویں اپنی جنگی پیش قدمی جاری رکھن دی کھلی چھوٹ دے دتی تے جدوں طالبان ہفتے بھر وچ زیادہ تر صوبیاں تے قابض ہو گئے تے سارا الزام افغان فوج دی نااہلی تے مڑھ دتا گیا۔ ایہ وی یاد نہ رکھیا گیا کہ ویہہ ورھیاں دوران طالبان نال جنگ وچ ڈھائی ہزار امریکیاں سنے تقریباً چار ہزار اتحادی فوجی کم آئے۔ جد کہ سٹھ ہزار توں ودھ افغان فوجی تے پولیس والے طالبان نال لڑدے ہوئے یاں اوہناں دے ہتھوں مارے گئے۔
سینیٹر کرس وان ہولن دے ہر نکتے نوں وزیرخارجہ بلنکن نے ٹھیک قرار دتا پرنالہ فیر وی اوتھے ڈگدا رہیا کہ پاکستان نے جو کیتا اوہدے پاروں تعلقات تے نظرثانی ضرور ہووے گی جے انج ہویا تے پاکستان لئی ایہ کوئی نویں گل نہیں ہووے گی۔ 1950ء دی دہائی وچ پاکستان سردجنگ وچ سیٹو تے سینٹو دا حصہ بنیا تے سوویت یونین خلاف جسوسی لئی پشاور وچ امریکہ نوں اڈا دتا پر جدوں 65ء دی جنگ ہوئی تے امریکہ فوراً غیرجانبدار ہو گیا۔ جولائی 1970ء وچ چین نال سفارتی تعلقات دے قیام وچ امریکہ نے پاکستان دی سفارتی خدمات دا بھرواں استعمال کیتا۔ پر 71ء دی جنگ وچ ستواں بحری بیڑا اودوں تک خلیج بنگال ول سفر ای کردا رہیا جدوں تک ڈھاکا وچ ہتھیار نہیں سٹے گئے۔ 1973ء وچ پاکستان دے مشکوک ایٹمی عزائم پاروں کانگریس نے سمنگنٹن ترمیم دے تحت فوجی و اقتصادی امداد روک دتی۔ جیویں ای اپریل 1978ء وچ کابل وچ کمیونسٹ انقلاب دے بعد امریکہ نوں لوڑ پئی تے پاکستان نوں فیر توں لبھان لئی کوئی ادا نہیں چھڈی گئی۔ پاکستان وی جیویں پہلے توں ای تیار بیٹھا سی تے فیر ریگن تے ضیاصاحب نوں آزاد جمہوری دنیا دا محافظ قرار دے کے اوناں دے چپرغٹو وچ بدل گئے۔ جیویں ای افغانستان توں فروری 79ء وچ آخری روسی فوجی نکلیا امریکہ نوں فیر توں پاکستان دا مشکوک ایٹمی پروگرام فیر توں یادآ گیا تے پریسلر ترمیم دے راہیں پاکستان دی فوجی و اقتصادی امداد اک واری فیر معطل کر دتی گئی۔ 1998ء وچ جدوں بھارت دے جواب وچ پاکستان نے ایٹمی دھماکے کیتے تے پاک امریکہ تعلقات بڑے پستی وچ سن۔ پر کرنا خدا دا انج ہویا کہ جیویں ضیاالحق دی خوش نصیبی نال کابل وچ کمیونسٹ انقلاب آ گیا اوسے طرح پرویز مشرف دی خوش نصیبی کہ نائن الیون ہو گیا۔ پاکستان اک واری فیر نقد تعاون تے راضی ہو گیا اگلے باراں تیراں ورھے دوویں ملک ڈالراں دی چھاں وچ ہنسی خوشی رہندے رہے تے جدوں افغانستان ڈالر انھے واہ سٹن دے باوجود وی اوہ دم ثابت ہویا جو باراں ورھے نلکی وچ رکھے جان دے بعد وی سدھی نہ ہوئی تے پاکستان فیر توں ولن ٹپائی دین لگ پیا۔ (بشکریہ ایکسپریس)