پیر مہر علی شاہؒ گولڑہ شریف والے

اکرم اللہ عادل

اعلیٰ حضرت پیر سید مہر علی شاہ چشتی نظامی گولڑوی ؒمعرفت تے شریعت دونواں شاہیاں دے تاجدار تے عشق دے میدان دے شہسوار نیں۔ آپ رحمتہ اللہ علیہ دی گنتی اوہناں وڈیاں ہستیاں وچ ہوندی اے جنہاں نے 19 ویں تے 20 ویں صدی عیسوی وچ پاکستان تے ہندستان اندر شریعت تے تصوف، روحانیت تے معرفت دی تبلیغ، اشاعت تے وادھے لئی ان ملے کم کیتے۔ فیر اک ویلا اوہ وی آیا کہ ایتھوں دیاں درسگاہواں تے خانقاہواں وچ قال العلامہ الگولڑوی تے قال العارف الگولڑوی دی سند معتبر سمجھی جاندی سی۔ گولڑہ شریف وچ لوکاں ایہ وی ویکھیا کہ کابل توں لے کے دکھنی ہند تک توں 50,50 (پنجاہ پنجاہ) وڈے عالم گولڑے دے تاجدار پیر مہر علی شاہ جی کول آکے فیض لے رہے نیں تے علم حاصل کر رہے نیں۔ پیر مہر علی شاہ ؒنے یکم رمضان المبارک،14 اپریل 1859 وچ گولڑہ ضلع راولپنڈی وچ ای ولادت پائی تے ایتھے ای ساری حیاتی علم تے فیض ونڈدیاں گزار دتی۔
دسیا جاندا اے پئی آپ دے وڈے بزرگ بارہویں صدی ہجری وچ انبالے دے نیڑے وسدے اک پنڈ ساڈھورہ توں حالات دی خرابی کارن ہجرت کر کے گولڑے تشریف لیائے سن۔ خیر بچپن دی پوڑھی ٹپ کے جدوں گولڑے دا ایہ تاجدار علم تعلیم ول ٹریا تے اوس ویلے دے ہندستان دے نامی گرامی استاداں تے عالماں کولوں علم لین دا شرف پایا۔ آپ دے ایہناں استاداں وچ مولانا احمد علی محدث دہلوی، مولانا لطیف اللہ علی گڑھی تے مولانا سلطان محمود انگری دے ناں وی آندے نیں۔ دسدے نیں پئی اجے آپ علم حاصل کر رہے سن کہ آپ دے باطن وچ موجود علمی خزانیاں دا ظہور شروع ہو گیا سی۔ گولڑے دے رہن والے اکثر لوک ایہ سمجھن لگ پئے سن پئی آپ ماں دی ککھ توں ای ولی پیدا ہوئے نیں۔ کئی مست ملنگ تے نظر فکر والے لوک آپ دے علاقے وچ آکے رہن لگ پئے سن تے آپ دے رستے وچ بیٹھ رہندے سن تے لنگھدیاں آندیاں جاندیاں آپ دا دیدار کردے رہندے سن، آپ دے طالب علمی دے ویلے دے جاری کیتے ہوئے فتوے تے مناظرے اج وی ریکارڈ دا حصہ نیں۔ 1878 وچ جدوں آپ 20 ورھیاں دی حیاتی وچ رسمی تے ظاہری علماں دے عالم بن گئے تے تھوڑا چر بعد ای حسن ابدال دے نامی گرامی بزرگ سید چراغ علی شاہ دی اک نیک پاک دھی رانی نال آپ دا نکاح ہوگیا۔ ظاہری علماں دا پینڈا تے آپ پہلاں نبیڑ چکے سن ۔ ایس لئی شادی توں بعد گولڑہ شریف دی پرانی مسجد وچ بہہ کے پڑھنا پڑھانا شروع کر دتا۔ روحانی سلسلے عالیہ قادریہ وچ آپ اپنے ماما جی حضرت سید فضل الدین شاہ گیلانی المعروف وڈے پیر صاحب دے بیعت سن تے سلسلہ عالیہ چشتیہ نظامیہ وچ آپ حضرت خواجہ شمس الدین سیالوی دے بیعت سن۔ ایہناں دونواں سلسلیاں وچ ای آپ نوں خلافت تے اگوں بیعت کرن دی سعادت حاصل سی۔ رسمی تعلیم تے ایہناں دونواں بزرگاں دے فیض دے باوجود آپ نوں حق دی تحقیق دا اپنا باطنی کاسہ خالی خالی محسوس ہو رہیاسی۔ انج جاپداسی جیویں معرفت دی لذت تے محبوب حقیقی دے درشن وچ اجے کجھ تس باقی اے۔ فیر ایہ ہویا کہ اپنے وڈکے بزرگ حضور غوث الاعظم رحم اللہ علیہ دی سنت پوری کردیاں ہویاں مسجد دی پڑھائی لکھائی وچے ای چھڈی تے لمے سفراں تے لک بنھ لیا۔ کئی شہراں، صحراواں تے جنگلاں دی خاک چھانی تے کئی درگاہواں دی سیر کیتی، ایسے سفر وچ آپ رحمتہ اللہ علیہ نے لاہور، ملتان، پاک پتن، مالیر کوٹلہ، مظفر گڑھ، ڈیرہ غازی خان، اجمیر شریف تے سب توں اخیر تے حسن ابدال دے دورے کیتے۔ آپ دے ایس سفر دی مدت ست ورھے سی۔
آپ دا درشن کرن والے دسدے نیں پئی آپ دا رنگ کنک وناں، متھااچا، اکھاں چمکن والیاں، مستی بھریاں تے رعب دارسن، اکھاں دے بروٹے گوڑھے تے کماندار سن، داڑھی شریف بھرویں تے سینے تک آئی ہوئی سی، سردے وال کنڈلاں والے تے کناں تیک لمے سن، چھاتی تے سینہ چوڑا تے قامت درمیانی سی، پر مجلس تے محفل وچ بیٹھیاں دوجے لوکاں کولوں اچے تے سربلند نظریں آندے سن، چٹے رنگ دا لباس زیب تن کردے سن تے ہتھ وچ ہمیشہ تسبیح ہوندی سی۔ اعلیٰ حضرت گولڑوی ؒنوں شیخ اکبر ابن عربی دے نظریہ وحدت الوجود اتے چوکھا عبور حاصل سی تے اوہناں دی کتاب” فصوص الحکم” دا باقاعدہ درس دیندے سن۔ ایہ گل وی تاریخ دا حصہ اے کہ علامہ محمد اقبال رحمتہ اللہ علیہ گولڑے دے تاجدار دی ایس نظریئے وچ مہارت تے پرکھ دے منن والے سن تے ایس نظریئے بارے خط پتر لکھ کے کئی گلاں تے نقطے پچھدے رہندے سن۔ پیر مہر علی شاہ رح دی حیاتی تے اوہناں دی تحقیق بارے ذرا غور نال پڑھئیے تے ایہ گل ساہمنے آوندی اے کہ آپ دی تخلیق اک خاص مقصد کارن ہوئی سی۔ سچ بولنا تے بغیر کسے خوف تے لالچ توں بولنا آپ دی فطرت دا حصہ سی۔ آپ دے دور وچ جدوں پاکستان تے ہندستان وچ قادیانیت دا فتنہ اٹھیا تے آپ نے پوری علمی تے روحانی طاقت نال ایس فتنے نوں جڑ توں وڈھن دا چارہ کیتا۔ پیر مہر علی شاہ ؒ پنجابی تے فارسی بولی وچ منظوم کلام دے وکھرے تے انوکھے سخن ور سن۔ آپ دا جیہڑا کلام نعتاں، دعاواں تے تصوف دے سرناویاں ہیٹھ اے اوہ اپنی وکھری تے نکھری شکل صورت پاروں حال قال دا نمونہ جاپدااے۔
اک وار دی گل اے کہ کسے غیبی اشارے پاروں آپ نے قافیے ردیف دی بندش توں بے نیاز ہو کے وی کلام آکھ دتا۔ ایس توں اڈ آپ دیاں پنجابی نظماں ساری دنیا وچ شوق، عشق تے محبت نال پڑھیاں تے سنیاں جاندیاں نیں۔ آپ دی لکھی ہوئی اک نعت شریف دا ایہ مکھڑا تے سارے جگ نوں یاداے۔ اج سک متراں دی ودھیری اے کیوں دلڑی اداس گھنیری اے آپ دی روحانیت دا رخ انج دا اے کہ آپ نے کئی مزاراں تے درباراں اتے مراقبے تے چلے وی کٹے۔ حج دے سفر توں واپسی تے آپ نے گولڑہ شریف وچ پتھراں تے گارے نال کجھ حجرے تعمیر کرکے خانقاہ مہریہ دی نینہ رکھی تے رکھاں دی چھاویں پتھر دی اک سل رکھ کے اوہنوں اپنے بیٹھن دی جا دا درجہ دے دتا۔ بعد وچ ایسے سل تے بہ کے ای معرفت تیروح دی پاکیزگی دا درس دیندے رہے۔ آپ دی خانقاہ وچ عبادت، ریاضت دے چلے ہوندے تے اللہ ہو دی ضرب نال تے یاحیی یاقیوم دے وظیفیاں نال ہر درویش اپنی توفیق موجب فیض لیندا تے حق دی ذات دے جلویاں دا درشن کر کے مست ہوجاندا تے دون، بقا دیاں سرمدی لذتاں نال مالامال ہو کے جاندا۔ آپ دے روحانی فیض پاروں کئی جاہل عالم تے کئی عالم اللہ نال میل کر گئے۔ انج جاپداسی جیویں آپ نے معرفت تے اللہ دی سیہان دے دریا روان کر دتے نیں تے اک پورے جہان نوں رب دے رنگ وچ رنگ دتا اے۔
کئی علمی تے فکری سرنانویاں ہیٹھ آپ نے کئی کتاباں وی لکھیاں جنہاں دا فیض اج وی جاری اے۔ ایہناں کتاباں وچ تحقیق الحق فی کلم الحق،شمس الہدایہ فی اثبات حیات المسیح، سیف چشتیائی، اعلائے کلم اللہ فی بیان ما اہل بہ لغیر اللہ، فتوحات الصمد یہ، تصفیہ مابین سنی و شیعہ، فتاوی مہریہ شامل نیں۔سوموار، 29 صفر المظفر 1356 ہجری بمطابق 11 مئی 1937 نوں روحانیت دے امبراں دے ایس شہباز نے آخری پرواز وی انج شروع کیتی کہ اسم ذات اللہ اکو وار ای ہولی جئی پر اینی لمی تے ڈونگھی واج وچ ایڈے شوق نال آکھیا کہ اوہدی گونج دماغ توں لے کے پیراں دے نونہاں تیک پنڈے دی ہر رگ وچ کھلر گئی۔ ایہ کیفیت ظاہری دنیا دی اخیری جھلک سی۔ جیہدے وچ عارفاں دے ایس تاجدار نے اپنے حقیقی محبوب دے گھلے ہوئے ڈاکیے دا سواگت لبیک آکھ کے کیتا۔ آپ ہن وی گولڑے وچ ای آرام کر رہے نیں۔ جتھے ہر سال 25 صفر المظفر توں صفر مکن تک ملنگ درویش تے آپ دے قدردان تے منن والے حاضر ہوندے تے روحانیت، عشق تے معرفت دی تس ٹھنڈی کردے نیں۔٭٭