’’مجھ میں ہی کچھ کمی تھی کہ بہتر میں ان سے تھا‘‘

ذوالفقار احمد چیمہ ورگے پولیس افسر دو ہتھاں دیاں انگلیاں دی تعداد توں وی گھٹ ہون گے جنہاں نے صرف رزق حلال اُتے گزارہ کیتا تے قانون دے مطابق فرائض دی بجا آوری وچ انتہائی طاقتور حکمراناں دا وی دبائو قبول نہیں کیتا

محمد آصف بھلی

اک نیک نام، فرض شناس، دیانت دار، روشن ضمیر، بہادر تے اک صاف ستھرا تے بے داغ کردار رکھن والے پولیس افسر نوں ایس دی ریٹائرمنٹ دے بعد ایس دی قومی خدمات دے اعتراف وچ حکومت ولوں ستارئہ امتیاز دین دا اعلان کیتا گیا اے۔ اک انج دا پولیس افسر جس دے کول پہلے ای فرض شناسی تے ایمانداری دا ہلال امتیاز ہوئے ایہنوں حکومت نے ستارئہ امتیاز دین دا فیصلہ کر کے ایس دے قد و قامت وچ وادھا نہیں کیتا بلکہ ایس دی عظمت نوں گھٹ کرن دی کوشش کیتی اے۔ پر باعثِ اطمینان گل ایہہ وے کہ سرکاری اعزازات نال نہ تے کسے پست قامت نوں سروقامت ثابت کیتا جا سکدا اے تے نہ ای کسے ہلال امتیاز دے مستحق نوں نسبتاً چھوٹا تمغہ دے کے ایس دے اصل قدو قامت تے وقار نوں گھٹ کیتا جا سکدا اے۔ جس پولیس افسر دی ساکھ ، اعتبار، اخلاقی سر بلندی، ایمانداری تے بلند کرداری نہ صرف محکمہ پولیس بلکہ سول سروسز نال تعلق رکھن والے سارے افسراں لئی رول ماڈل دی حیثیت رکھدی ہوئے ایہنوں ستارئہ امتیاز دے نال تولنا انصاف تے عدل دے منافی اے جے ایہہ پولیس افسر ریٹائر نہ ہو چکیا ہوندا تے ایس دے حق لئی کجھ لکھنا گھٹ توں گھٹ میرے لئی ممکن نہ ہوندا۔ ایس پولیس افسر دے نال (ستارئہ امتیاز دین توں پہلے ) اک نا انصافی کیتی گئی سی تے ایہہ ناانصافی صرف اک پولیس افسر تیکر محدود نہیں سی بلکہ ایہہ ناانصافی تے ایہہ ظلم ساڈی سوسائٹی تے ساڈے ملک دے عوام نال کیتا گیا۔ کیہ اک بے داغ، اک بہادر پولیس افسر نوں پنجاب یا سندھ پولیس دا کمانڈر انچیف بنانا چاہیدا سی یا ایہنوں صرف موٹروے پولیس تیکر محدود کر دینا چاہیدا سی؟۔
منیر نیازی نے کہیا سی:
مجھ میں ہی کچھ کمی تھی کہ بہتر میں ان سے تھا
میں شہر میں کسی کے برابر نہیں رہا
اک محنتی، باصلاحیت، فرض شناس، ایماندار تے بہادر پولیس افسر جیہڑا اپنے ہم عصر تے ہم مرتبہ پولیس افسراں دے مقابلے وچ زیادہ موزوں، زیادہ لائق تے زیادہ اہل سی ایہنوں محض ایس وجہ نال پنجاب پولیس دا آئی جی نہ بنانا کہ اوہ اصولاں اُتے نہایت سختی دے نال ڈٹ جاندا اے تے اوہ حکمراناں دی سیاسی اغراض دے تابع غلط احکامات دی تعمیل توں انکار کر دیندا اے، کتھے دا انصاف اے تے کتھے دی گڈ گورنس اے؟ ساڈے جیہڑے سیاست دان تے ساڈے جیہڑے حکمران پولیس کلچر تبدیل کر دین دا بار بار اعلان تے وعدے کردے رہے ایہناں دا وی اک موزوں ترین پولیس افسر تے اک انج دے مثالی افسر جیہڑا سارے پولیس گھرانے لئی باعث فخر سی۔ ایس افسر نوں آئی جی پنجاب لئی قبول نہ کرن نال ثابت ہو جاندا اے کہ ساڈے ایہہ حکمران پولیس کلچر تبدیل کرن اُتے یقین نہیں رکھدے۔

جس پولیس افسر دا ذکر ہو رہیا اے تے جنہوں ساڈے پنجاب دے حکمران تے صوبہ سندھ دے وزیراعلیٰ دونویں ای اپنے صوبیاں وچ آئی جی پولیس بنان لئی حوصلے تے جرات دا مظاہرہ نہیں کر رہے سن۔ ایس پولیس افسر دا اپنی 31 سال سروس وچ اک ای نظریہ رہیا اے کہ حکمراناں دی تے اپنی سیاسی مجبوریاں ہوندیاں نیں پر اک بااصول تے باضمیر پولیس افسر نوں کوئی وی فیصلہ کردے ویلے یا کوئی وی ایکشن لیندے ویلے ایہہ خیال ضرور رکھنا چاہیدا اے کہ ایس دی یونیفارم دی عزت اُتے کوئی داغ نہ لگے۔ ایس پولیس افسر نے قائداعظم دے مزار اُتے قائداعظم دی روح نوں گواہ بنا کے عہد کیتا سی کہ اوہ ہر قیمت اُتے ایس ملک وچ قانون دی حکمرانی قائم کرن لئی دیانت داری نال اپنا کردار ادا کرے گا تے ایس دی خاطر کسے وڈی توں وڈی قربانی دین توں دریغ نہیں کرے گا۔ قانون دی حکمرانی، ہر قیمت اُتے انصاف تے اک سرکاری افسر دا خود نوں غیر جانبدار رکھنا ایہہ اوہ تن سنہری اصول سن جیہڑے قائداعظم نے پاکستان دے سرکاری افسراں دی راہنمائی کردے ہوئے وضع کیتے سن۔ قائداعظم دے ایہناں اصولاں دے نال دل و جان نال پیار کرن والے بلکہ ایہناں اصولاں اُتے عمل کر کے وکھان والے پولیس افسر نوں ساڈے عہد دے حکمراناں وچوں کوئی وی اپنے صوبے وچ آئی جی پولیس بنا کے اپنے لئی مشکلات پیدا کرن لئی تیار نہیں ہو سکدا سی۔
جس پولیس افسر دی گل ہو رہی اے ایس نوں تربیتی مراحل دے بعد ہجے محکمہ پولیس وچ آئے ہوئے دو مہینے ای لنگھے سن کہ ایس دے علاقے وچ اک قتل دی واردات ہو گئی ۔ علاقے دا انتہائی بااثر سجادہ نشین ایس قتل وچ ملوث سی۔ مقامی رکن قومی اسمبلی وی ایس خاندان توں سی۔ قومی اسمبلی دے رکن نے اپنا پورا دبائو پایا کہ سجاد نشین دے خلاف مقدمہ درج نہ کیتا جائے۔ سینئر پولیس وی بااثر ملزم دے دوست سن ایس لئی مقامی تھانے دی پولیس مقدمہ درج کرن توں گھبرا رہی سی۔ اے ایس پی نے آپ تھانے وچ جا کے بااثر ملزم دے خلاف قتل دے مقدمے دی کاروائی مکمل کیتی تے قانون دی حکمرانی وچ ہر طرح دی مداخلت قبول کرن توں انکار کر دتا۔ قتل دے اک ہور مقدمے وچ ملک دا وزیر داخلہ دو ملزماں دی مدد کروانا چاہندا سی۔ وزیر داخلہ صاحب نوں اپنی وزارت دی طاقت اُتے گھمنڈ سی پر ایماندار افسر دے دل وچ اللہ دا ڈر سی۔ ایس لئی وزیر داخلہ دی دھمکیاں دی پرواہ نہ کیتی گئی تے بارسوخ ملزماں نوں وزیر داخلہ دے کہن اُتے نہ چھڈیا گیا جدوں ایہہ اے ایس پی ترقی پان دے بعد ایس پی دے عہدے اُتے اپڑیا تے ایس دی تعیناتی اک وڈے شہر وچ ہوئی۔ اوتھے بلدیاتی انتخابات ہو رہے سن۔ حکومت اپنے اک طاقتور حریف نوں ہر منفی حربہ استعمال کر کے شکست نال دو چار کرنا چاہندی سی۔ ظاہر اے ایس مقصد لئی پولیس دی طاقت ناجائز طور استعمال کیتی جانی سی پر صوبے دی اعلیٰ ترین مقتدر شخصیت دے حکم اُتے وی پولیس دے اختیارات دے غلط تے غیر قانونی استعمال توں ایس پی نے انکار کر دتا۔ ایس پی دی دلیل سی کہ میں تے قائداعظم دے ایس حکم دا پابند واں کہ سرکاری افسراں نوں اپنے فرائض ادا کردے ہوئے غیر جانبدار رہنا چاہیدا اے۔
جدوں اک فوجی ڈکٹیٹر دے دور وچ عدالت عظمیٰ دے ججاں نوں ایہناں دے گھراں وچ قید کر دتا گیا تے عدلیہ بحالی دی تحریک وچ حصہ لین والیاں نوں گرفتار کر کے فوجی حکمراناں نے جیلاں وچ گھلن دا حکم جاری کر دتا تے اوس ویلے ایہہ پولیس افسر کو ہاٹ ڈویژن دا ڈی آئی جی سی نے اپنے سارے ماتحت پولیس افسراں نوں ہدایت کر دتی کہ کسے بے گناہ نوں گرفتار نہ کیتا جائے تے اُتوں آن والے کسے غیر قانونی حکم اُتے عمل نہ کیتا جائے کیوں جے قائداعظم نے قیام پاکستان دا کارنامہ سرانجام دے کے پاکستان دے عوام نوں آزادی دی جس بے نظیر نعمت نال نوازیا اے پولیس نوں ایہہ حق نہیں اپڑدا کہ اسیں کسے شہری دی آزادی ناجائز طور اُتے سلب کر لیئے۔
ڈی آئی جی پولیس دی اگلی منزل گوجرانوالہ ڈویژن سی۔ اوتھے وی قومی اسمبلی دی اک سیٹ لئی ضمنی انتخابات دا مرحلہ درپیش سی۔ حکومت پنجاب کسے وی صورت وچ ایس ضمنی الیکشن وچ ہرنا نہیں چاہندی سی۔ ایہہ سیٹ وی مسلم لیگ ن دے اک امیدوار دی ڈگری جعلی ثابت ہون اُتے خالی قرار پائی سی۔ پنجاب حکومت دے طاقتور وزیر گوجرانوالہ وچ آ کے بہہ گئے اوہ اپنے امیدوار دی کامیابی لئی پولیس دی روایتی طاقت نوں اپنے حق وچ استعمال کرن اُتے اصرار کر رہے سن پر ڈی آئی جی ایتھے وی ڈٹ گیا کہ عوام جے مسلم لیگ ن دے امیدوار نوں زیادہ ووٹ دین گے تے اوہ جت جائے تے جے عوام مخالف امیدوار نوں اکثریت دے نال ووٹ دین گے تے اوہ کامیاب ہو جائے پر پولیس عوام دے فیصلے نوں غیر قانونی طور اُتے تبدیل کرن لئی کوئی کردار ادا نہیں کرے گی۔ جدوں ضمنی انتخابات وچ پولیس غیر جانبدار رہی تے پنجاب حکومت یعنی مسلم لیگ ن دا امیدوار الیکشن وچ شکست نال دوچار ہو گیا۔ پر ڈی آئی جی پولیس دا ضمیر مطمئن ہو گیا کہ ایس نے نہ تے اپنی وردی اُتے کوئی داغ لگن دتا تے نہ ای ایہنوں قائداعظم دی روح اگے شرمندہ ہونا پیا کیوں جے ایس نے قانون دی حکمرانی تے سرکاری افسراں دی غیر جانبداری برقرار رکھن دا وعدہ پور اکر دتا۔
قائداعظم نے فرمایا سی کہ ’’حکومتاں آندیاں جاندیاں رہندیاں نیں، سرکاری افسراں دی وفاداری ریاست تے ریاست دے قانون دے نال ہونی چاہیدی اے اوہ قانون دے مطابق ایمانداری نال اپنے فرائض سرانجام دین تے ایس سلسلے وچ کسے دا دبائو قبول نہ کرن۔‘‘
ایس مرحلے اُتے ہن مینوں ایس مثالی پولیس افسر دا ناں وی لکھ دینا چاہیدا اے۔ اُنج تے تسیں آپ وی پہچان گئے ہوئو گے کہ میں کس پولیس افسر دا تذکرہ کر رہیا واں پولیس وچ ذوالفقار احمد چیمہ ہے ای کنہے، جنہاں نے قائداعظم دے فرمودات نوں اپنی پولیس سروس دے دوران اپنے پیش نظر رکھیا۔ انج دے پولیس افسر دو ہتھاں دیاں انگلیاں دی تعداد توں وی گھٹ ہون گے جیہڑے 1947 دے بعد 2005ء تیکر محکمہ پولیس نال وابستہ رہے تے جنہاں نے صرف رزق حلال اُتے گزارہ کیتا تے قانون دے مطابق فرائض دی بجا آوری وچ انتہائی طاقتور حکمراناں دا وی دبائو قبول نہیں کیتا۔
ذوالفقار احمد چیمہ اک انج دے ای پولیس افسر نیں جنہاں نے اپنی ساری سروس وچ اپنے ضمیر تے اصولاں دے پرچم نوں بلند رکھیا۔
ذوالفقار احمد چیمہ پتہ نہیں ریٹائرڈ ہون دے بعد کتھے غائب ہو گئے نیں تے کس شہر وچ مستقل طور اُتے مقیم نیں اوہ جتھے وی نیں ساڈی ایہناں نال درخواست ہوئے گی کہ شاہین کدی پرواز توں ریٹائر نہیں ہوندا، سرکاری ملازمت توں ریٹائرمنٹ دے بعد ہن ایہناں نوں کھلی تے آزاد فضاواں وچ محو پرواز ہو کے مخلوق خدا نوں اپنی صلاحیتاں نال فیض اپڑانا چاہیدا اے۔ قومی خدمت لئی ایہناں دے اگے وسیع میدان موجود اے۔ جے اوہ تعلیم دے شعبے وچ ای آ جان تے اوہ نویں نسل دی تربیت لئی اہم کردار ادا کر سکدے نیں۔ ساڈے کول تعلیم تے صحت دے شعبیاں اُتے تاجرانہ ذہنیت رکھن والے لوک قابض ہو چکے نیں۔ کجھ مردانِ خدا ایہناں شعبیاں وچ وی ہونے چاہیدے نیں تاکہ خلقِ خدا لئی وی کجھ آسانیاں پیدا ہون۔ محسن انسانیت ؐ دا فرمان اے کہ ’’جیہڑا بندا دنیا وچ کسے دی تکلیف رفع کردا اے، اللہ تعالیٰ قیامت دے دن ایس دی تکلیف رفع کرن گے۔‘‘ جس طرح اک نیک ناں سابق سول سرونٹ امجد ثاقب نے اخوت دے ناں اُتے مغموم تے غم زدہ انسانیت دی خدمت لئی اک ادارہ قائم کیتا سی تے ہن ادارہ لکھاں غریب بندیاں نوں بلاسود قرضے فراہم کرن دے علاوہ غریب تے ذہین طلبا ء دی مفت تعلیم لئی اخوت یونیورسٹی دی بنیاد وی رکھ چکیا اے۔ ذوالفقار احمد چیمہ نوں وی کوئی انج دا فلاحی ادارہ ای قائم کرنا چاہیدا اے جتھے دکھی انسانیت دی خدمت وی ہوئے تے نوجوان نسل دی کردار سازی دا کم وی ہوئے۔ سانوں یقین اے کہ شاہین دا تجسس تے چیتے دا جگر رکھن والے ذوالفقار چیمہ ایس میدان وچ وی ضرور کامیاب ہون گے۔ چیمہ صاحب نوں ایہہ شعر تے یاد ای ہوئے گا۔
بارے دنیا میں رہو غم زدہ یا شادرہو
ایسا کچھ کر کے چلو یاں کہ بہت یاد رہو