عقل نہیں تے موجاں ای موجاں

شکیل امجد صادق

بوہا زور نال کھڑکیا سگوں اینی زور نال کھڑکیا کہ میں ہڑبڑا کے اٹھ بیٹھا۔ میں چھیتی نال بوہا کھولیا تے آن والا بندہ میرا دوست متزلزل اداس سی۔ میں آن دا مطلب پچھیا۔ کہن لگا میں تہاڈے توں اک سوال دا جواب چاہیدا اے۔ میں کہیا پچھو! میں اپنی بساط موجب تہاڈے سوال دا جواب دین دی کوشش کراں گا۔ اوہ کہن لگا کہ میں سنیا اے کہ موسیقی روح دی غذا اے؟ بھلا ایہ غذا کیویں ہوئی؟ اسیں کہڑا ایہنوں کھانے آں یاں پینے آں؟ فیر ایہ غذا کیویں ہوئی؟ میں کہیا کہ انسان دی خوشی‘ غمی تے یاسیت اوہدے اندر دے موسم تے منحصر اے۔ باہر جے موسم بہار وی ہووے جے انسان اندروں دکھ دی لے تے نچ رہیا اے تے اوہ پھل تے کلیاں اوہدے لئی بے معنی نیں۔ ایسے طرح بڑی افسردگی‘ پژمردگی‘ دکھ تے غم دی صورت وچ کوئی ساز کوئی گیت‘ حمد و نعت دی تان ‘کافی دی لے حالاں کہ ڈھول دی تھاپ تہانوں ذرا جنی وی فرحت بخشدی اے تے اوہ تہاڈی روح لئی خوشی یاں راحت دی غذا دا سامان پیدا کردی اے۔ جیویں عطاء اللہ عیسیٰ خیلوی دے ترانے نے پی ٹی آئی دی روح لئی غذا دا کم کیتا سی تے اوہو غذا ہن لوکاں دے حلق وچ اڑی ہوئی اے۔ فوراً بولے اچھا اچھا گل سمجھ آ گئی اے چلو ایہ تے معاملہ حل ہویا کہ واقعی موسیقی روح دی غذا اے۔ چلو مرزا غالب دے اک شعر دی تشریح وی دس دیو اوہ وی سمجھ توں باہر اے۔ میں کہیا اوہناں دی سمجھ چوں باہر ہووے گی جہناں نوں عقل ہووے گی۔ تسیں تے آپ کہندے او ’’عقل نہیں تے موجاں ای موجاں‘‘ انج اینی مہنگائی وچ بناں عقل تے سمجھ دے ای زندہ رہیا جا سکدا اے۔ میں ذرا پریشان ہو گیا کہ مرزا غالب ورگے وڈے شاعر دے شعراں دی تشریح تے اکثر اوقات چنگے بھلے عالم دی اوقات توں باہر ہو جاندی اے۔ میں تے فیر بڑا گھٹ پڑھیا ہویا واں۔ عزت جان دے ڈر توں میں کہیا سنائو کہڑا شعر اے‘ بولے:
ہم کو معلوم ہے جنت کی حقیقت لیکن
دل کے خوش رکھنے کو غالب یہ خیال اچھا ہے
میں کہیا مولوی غلام رسول مہر دی شرح دے مطابق اے غالب! جنت دا جہڑا عام تصور اے یعنی باغ‘ نہراں تے حوراں وغیرہ اوہدی حقیقت سانوں پتہ اے پر ایس قسم دے خیالات دل خوش رکھن لئی بڑے چنگے نیں۔ اصل وچ ایس شعر وچ مرزا غالب نے جنت دے بارے صرف عام افکار دا ذکر کردے ہوئے اوہناں نوں دل خوش کرن دا ذریعہ قرار دتا اے۔ بولے میرے پلے کجھ نہیں پیا مینوں موجودہ دور دی کوئی مثال دے کے سمجھائو۔ میں کہیا ٹھیک اے۔ فیر سنو‘ جیویں پچھلے دیہاڑیاں سندھ حکومت دے نمائندے مرتضیٰ وہاب نے بیان دتا اے کہ سندھ دے ہسپتالاں وچ علاج معالجے دیاں اینیاں جدید سہولتاں نیں تے اینے ماہر ڈاکٹر نیں کہ سندھ وچ بیرون ملک کینیڈا‘ جاپان تے یورپ توں مریض علاج کران آئوندے نیں بس ایہنوں کہندے نیں کہ دل کے خوش رکھنے کو غالب یہ خیال اچھا ہے تے ایسے طرح صدر پاکستان ڈاکٹر عارف علوی نے ارشاد فرمایا اے کہ ’’جے تحریک انصاف دی حکومت پنج ورھے پہلاں آ جاندی تے اج ساڈے حالات بڑے بہتر ہوندے‘‘ علوی صاحب دا ایہ بیان وی غالبدے ایس شعر دی پوری پوری طرفداری کردا اے۔ فوراً بولے جیا جیا مینوں مکمل سمجھ آ گئی اے۔ کہن لگے بس اک سوال ہور… میں کہیا چھیتی پچھو میں کدھرے جانا اے۔ بولے ایہ حکومت دعوے کردی اے‘ اعلان کردی‘ فرمان سناندی اے‘ پر کردی کجھ نہیں۔ کسے حکم تے عمل نہیں کراندی‘ کوئی جزا سزا دا عمل نہیں۔ میں کہیا تسیں ایس مثال توں اپنے آپ نوں کلیئر کر لوو۔
اک واری دی گل اے کہ اک موسیقار کسے بادشاہ دے دربار وچ حاضر ہویا تے اوتھے اوہنے بادشاہ نوں موسیقی سنانی شروع کیتی۔ بادشاہ نوں اوہدی دھن بڑی پسند آئی تے بادشاہ نے کہیا اوہنوں نہر دے کول والی جاگیر انعام وچ دے دیو۔ موسیقار نے ہور دھناں چھیڑ دتیاں تے پوری لے تے تان دے نال بادشاہ سلامت دا دل موہن وچ کامیاب ہو گیا۔ بادشاہ نے فیر کہیا ایہنوں ہیرے جواہرات وی دے دیو موسیقار نے ہور دھناں وجانیاں شروع کر دتیاں۔ بادشاہ نے کہیا ایہنوں اک لکھ اشرفیاں وی دے دیو۔ موسیقار اوس محفل توں بڑا خوش ہو کے گھر آ گیا تے آ کے اپنی بیوی نوں دسی اکہ اج میں بہت انعام و کرام لے کے آیا واں۔ بادشاہ دے دربار توں‘ بیوی وی بڑی خوش ہوئی۔ ہن اوہ دوویں تن چار دن انتظار کردے رہے پر سلطنت دے کسے نمائندے نے نہ اوہناں نال رابطہ کیتا تے نہ ای موسیقار دا انعام اوہنوں اپڑایا۔ آخر کار موسیقار دے صبر دا پیمانہ لبریز ہو گیا تے اوہ بادشاہ دے دربار وچ جا اپڑیا۔ بادشاہ اگے عرض کیتی عالی جاہ! اوہ انعام اجے تک مینوں نہیں ملے۔ بادشاہ نے اوہدے ول ویکھیا تے کہیا… کہڑے انعام‘ تے کہڑی جاگیر‘ تسیں میرے کناں نوں خوش کیتا تے میں تیرے کناں نوں خوش کیتا‘ حساب برابر۔ حکومت پاکستان دے لوکاں دے مسئلے حل کرن دے وعدے وی کجھ انج دے ای نیں تے آن والے باقی وقت وچ وی انج دے ای ہون گے۔ متزلزل اداس چپ چاپ اٹھیا‘ منہ تے ماسک چڑھایا تے بناں اجازت لئے رفوچکر ہو گیا۔٭