افغان چین آف کمانڈ…

صوفیہ بیدار

افغانستان دی چین آف کمانڈ ٹُٹی تے نائیاں نوں داڑھی نہ مُنن دے احکامات توں لے کے سڑک تے کھڑے اہلکار نوں بندہ روکن لئی کہدے توں پچھنا اے دا پتہ نہیں… جتھے چین آف کمانڈ ہوندی اے اوتھے وی توازن وگڑدا رہندا اے… بھاویں اجہی سیاسی ابتری دا عام ہونا تجربہ کاری تے فتح دا نشہ وکھرا… سوال ایہہ نہیں افغانستان لئی کہڑا سیاسی نظام بہتر اے سوال ایہہ وے کہ آپ تربیتی مرحلیاں وچ تے لماں عرصہ چاہیدا ہووے گا وکھووکھ قسم دے بیان آئوندے رہن جو وکھووکھ سیاسی تصویر پیش کردے رہن گے کوئی واضح افغان پالیسی اسمان سیاست تے طلوع نہ ہو سکے گی… بے انداز پراپیگنڈا بیرونی تسلط تے مسلسل وڈیاں طاقتاں دے استعمال دا قطعہ بن کے ایہ خطہ زمین اک واری فیر بے یارومدگار چھڈ دتی گئی اے۔ پاکستان دی سیاسی بصیرت انج ای سامنے اے بنے بنائے ملک نوں جس مقام تے لیاندا گیا اے ایہدے لئی تے وڈی کاوش چاہیدی اے۔ اوہ ملک جو ہزار واری دا اجڑیا ہویا اے اوتھے تعلیم‘ صحت‘ اکانومی دا مندہ حال اے چار چفیرے ملکاں دی اعلانیہ و غیراعلانیہ دخل اندازی جاری اے اینے متنوع مفادات تے خالی خزانے دے نال اک روایتی ملک جہدی تریخ بڑی پرانی اے چلنا چاہندا اے اک اجیہا ملک جہدی تریخ‘ سیاست تے اوہدی ثقافت زیادہ حاوی ہووے تے ایہناں ثقافتی علمداراں دے بچیاں دے ہتھ علاقے دی ڈور آ جاوے تے نظام کیویں چلے… بھارت انج ای خوف محسوس کر کے پہلے توں ودھ سازشاں کرنا شروع کر دیوے گا کیوں جے سازش ہمیشہ کمزور تے ڈریا ہویا بندہ کردا اے تے بھارت اجہے بندیاں دا اک مجموعہ اے… پاکستان دی سیاسی بصیرت دا تذکرہ ہو چکیا دوجے سرحدی علاقے اپنے اپنے کلچر و مفادات دے ا مین نیں ایہ فکر کہ جسمانی طاقت نے خباثت دے میکنیکل جہناں نوں شکست دے دتی اے ہور نقصان دا کارن بن سکدی اے… مکینیکل جہناں وچ جذبات نہیں ہوندے تے اوہ ہر ویلے اپنی آبیاری و مفادات دے جنگل دی کانٹ چھانٹ وچ لگے رہندے نیں۔
ایہ شکست و فتح دے فلسفے وی ہن ہوا ہوئے زمینی فتوحات دا دور تے انج ای ختم ہو چکیا فضائی‘ علاقائی و بحری فتوحات وی ہن دوجے درجات تے نیں۔ دنیائے سیاست لئی افغانی سیاست اک نواں تجربہ تے ہے بظاہر انج لگ رہیا اے کہ جذبہ حب الوطنی علاقائی‘ ثقافت تے نوجوانی دی فتح ہوئی اے حالاں کہ ایس تناظر وچ صرف خوف… جیندا اے اوہ خوف جو امریکہ نوں نڈر لیڈر شپ توں اے اوہدے توں وی ودھ ایس سسٹم توں عاری طاقتور ملیشیا توں اے جہدے توں اوہ ڈر کے ملکاں دے ملک اپنے نال جنگ وچ شریک کردا چلا جاندا اے۔ امریکی مجبوریاں زبردستی ساڈیاں مجبوریاں بن جاندیاں نیں ساڈے ایتھوں دے ماضی و حال دے لیڈر امریکہ توں پچھ کے بڑھکاں ماردے نیں… بالکل جیویں یوسف رضا گیلانی امریکی اجازت نال میائوں کردے سن کہ اسیں امریکہ نوں ڈرون مارن دی اجازت نہیں دیاں گے جد کہ سراں تے مسلسل ڈرون برس رہے سن… اجہے مضحکہ خیز بیاناں دیاں قطاراں لگیاں ہوئیاں نیں… امریکہ آئوندا اے تے اسامہ بن لادن نوں ساڈے ایتھے لبھ لیندا اے اوہدی ملن والی ’’سپاری‘‘ دا طعنہ مار کے دوجی حکمت عملی ول لگ جاندا اے۔
ہن وی کیہ انج ہو سکدا اے کہ اوہ خطے دی سیاست تے اپنے تسلط شدہ علاقے توں بے نیاز ہو گیا ہووے… اسیں ایہ رونا نہیں روندے کہ انسان کیہ کر رہیا اے تے کیوں کر رہیا اے مذہب‘ معاشرت تے ڈر دی بنیاد تے اوہنے کنیاں جنگاں لڑیاں تے کنیاں جتیاں جد کہ ایس جت وچ اپنے ورگے ای انساناں دی ہار اوہنوں مکمل جت دا رتبہ نہیں دیندی جت اوہناں جنگاں وچ ہوندی اے جو بیماریاں دے خلاف کیتیاں جاندیاں نیں جو انسانیت دی بقاء لئی کیتیاں جاندیاں نیں جو اناج دے بھڑولے بھرن تے زمین دے ’’روگاں‘‘ دے علاج لئی کیتیاں جاندیاں نیں… اجہیاں جنگاں جہناں وچ انسان ماردے نیں تے انسان ای مردے نیں… کسے فتح شکست دے باب وچ مذکور نہیں ہو سکدیاں اپنا ای جسم توڑ کے کھان والی گل اے…
سوال اپنی تھاں کھڑا اے کہ موجودہ سیاسی صورتحال وچ کیہ ہووے گا؟ تے عرض اے کہ نہ ملی نغمے ویکسین دی تھاں لے سکدے نیں تے نہ جذباتی نعرے ویلا جے سکھاوے گا تے اپنا خراج لوے گا… بنیا بنایا سیاسی فارمولا وی ’’سیزن‘‘ لوکاں لئی ہوندا اے کہڑی کہڑی سیاسی قوت درپردہ سیاسی شفقت دا ہتھ رکھے گی وکھرا سوال اے سیاسی پنڈتاں نوں زیادہ پریشان ہون دی انج وی نہیں کہ چلدا ہویا وقت حالات تے تقاضے تصویر وچ بار بار رنگ بھراں گے تے نقشے دیاں لکیراں اپنی رفتار نال سرکدیاں رہن گئیاں… ہن دی واری ایہ خودرو پودیاں دا رقص اے جو خطے لئی نویں سامان پیدا کرے گا… ہزاراں ورھیاں توں برصغیر لڑ رہیا اے ایہناں دے آپس وچ ای لڑدے رہن وچ مغربی تے امریکی ترقی دا راز لکیا اے… مقامات آہ و فغاں چلدے رہن گے امریکہ نوں وی حد توں ودھ طاقتور ہون دی خواہش تکلیف دیندی رہوے گی تے مظلوم وی اپنیاں حماقتاں دا مظاہرہ کردے رہن گے خالی جذبہ وی جنگ جتن دا استعارہ نہیں تے خالی ہتھیار وی فتح نال ہمکنار نہیں کردے…
اینے وڈے سیاسی منظر توں پرتیے تے ساڈے وی دل دا نقصان پچھلے دیہاڑیاں ہو گیا اک ای ہفتے وچ اک بھین تے اک بھرا دا انتقال ہو گیا الفاظ دی طاقت ایتھے آ کے ختم ہو جاندی اے صرف میرتقی میر ای ایہدا اظہاریہ نیں…
قامت خمیدہ، رنگ شکستہ، بدن نزار
تونے تو میر غم میں عجب حال کرلیا