جی اسیں فیس بک دے مریض آں

فیس بک انج دا دھارا اے چاہے ایہنوں سدھے رستے ول موڑ لوئو چاہے گمراہی ول

تابندہ خالد

پاکستان سنے پوری دنیا وچ پچھلے سوموار دی شام صارفین نوں سماجی رابطے دی وڈی ایپ فیس بک تے ایس دی دو ذیلی ایپس (وٹس ایپ، انسٹا گرام) اُتے رابطے وچ دشواریاں دا ساہمنا کرنا پیا۔ محض چھ گھنٹے دی بندش نے پوری دنیا دی حکومتاں دے سوشل میڈیا صارفین دی کاروباری و مواصلاتی سرگرمیاں نوں منجمد کر کے رکھ دتا۔ اینے وڈے پیمانے اُتے تے اینی دیر تیکر وڈی ایپس دا بند رہنا یقیناََ کوئی معمولی گل نہیں۔ فیس بک بلیک آئوٹ دے نال ای سب سوچن اُتے مجبور ہو گئے کہ 2021 ء دا انسان انٹرنیٹ تے خصوصاً فیس بک اُتے کنہا منحصر ہو چکیا اے۔ فیس بک اپنے کاروبار تے مشن نوں پھیلان دا بہترین ذریعہ اے۔ ہزاراں سکول، کالجز، یونیورسٹی دے بچھڑے دوست ایس پلیٹ فارم دے ذریعے ملے تے کئی عاشق و معشوق وی۔ پتہ نہیں ہر دن کنہے طبقہ فکر دے لوک اک دوجے دے نال رابطے ودھاندے نیں تے کنہے ای اک دوجے نوں بلاک کردے نیں۔ ایس ویلے فیس بک ہر اخبار، رسالے، ٹی وی پروگرام دے نال جڑیا اے۔ حالات حاضرہ، دلچسپ واقعات، خوبصورت تبصرے، انٹرنیشنل خبراں، مضحکہ خیز ویڈیوز، قتل و غارت گری دی رپورٹس، سیاسی شعبدہ بازی، مذہبی علماء دی گل بات، ہر تحریر، بیان بازی تے تاثرات لئی فیس بک حاضر خدمت رہندا اے۔ فیس بک دے شریک بانیاں وچ شامل کرس ہیگز دا کہنا اے کہ 2011 توں کوئی سوشل نیٹ ورک متعارف نہیں ہویا تے 84 فیصد سوشل میڈیا اشتہارات براہ راست فیس بک نوں ملدے نیں ایس لئی ایس دی مقبولیت زیادہ اے۔
فیس بک انج دا دھارا اے چاہے ایہنوں سدھے رستے ول موڑ لوئو چاہے گمراہی ول۔ اسلامی تعلیم دے بےشمار صفحے نیں جیہڑے روزانہ قرآن، حدیث تے اقوال زریں نال مومنین دے قلوب نوں منور کردے نیں۔ مختلف مذہباں دی عبادتاں تے تعلیمات وی ویکھی جا سکدیاں نیں۔ اوتھے لکھاں شر پسنداں تے گھوٹالیاں دے منفی مقصد وی ایتھوں ای پورے ہوندے وکھائی دیندے نیں۔ ایہو وجہ اے کہ بوہت سارے صارفین دا عقلی رویہ ذاتی معلومات شیئر کرن توں ایہناں نوں روک دیندا اے کیوں جے فیس بک اُتے کجھ وی محفوظ نہیں۔ نیویارک ٹائمز دے مطابق آن لائن ڈیٹا ایکسچینج دی سب توں وڈی ڈیل دے تحت فیس بک صارفین دا ڈیٹا ٹیک جائنٹس نوں فروخت کیتا گیا جس دی رو نال صارف دا ذاتی میسج پڑھیا تے ڈیلیٹ کیتا جا سکدا اے۔ ماضی وچ ایس انکشاف دے بعد صارفین ولوں ’’ڈیلیٹ فیس بک‘‘ مہم جاری کیتی گئی سی ایسے اثناء وچ فیس بک دے بانی مارک زکربرگ نے معافی وی منگ لئی سی۔ ایس توں علاوہ مارک زکربرگ نوں اکثر اوقات خاصی تنقید دا نشانہ بنایا جاندا اے۔ سافت ویئر کمپنی دے چیف ایگزیکٹو آفیسر مارس بینی اوف نے فیس بک نوں سگریٹ قرار دیندے ہوئے کمپنی نوں شدید تنقید دا نشانہ بنایا۔ ایس دا کہنا سی کہ مینوں ذاتی طور تے فیس بک دے بانی مارک زکربرگ تے ایہناں دی کمپنی اُتے غصہ اے کیوں جے اوہناں نے ساڈے نوجواناں نوں ناکارہ بنا دتا ہن اوہ روزانہ سگریٹ وانگوں فیس بک نوں ضرورت دے طور اُتے استعمال کردے نیں۔

میرے نیڑے ایہہ گل سو فیصد ٹھیک اے کہ اج دے زیادہ تر نوجواناں دے اندر ترقی کرن دی حس دا تقریباً خاتمہ ای ہو چکیا اے کورونا پاروں لاک ڈائون ددے دوران نوجواناں نے فیس بک اُتے ویلے دا ضیاع ای کیتا۔ سکول و کالجز کھلن دے بعد وی ہر ویلے اسٹیٹس اپ ڈیٹ دی پریشانی لاحق رہندی اے۔ ایس قبیح عادت وچ نہ صرف نوجوان بلکہ ہر عمر دے لوک نظر آندے نیں۔ نوٹ کرو جے تن یا چار دن دے اندر تہانوں فیس بک دی حیثیت نوں اپ ڈیٹ نہیں کردے تے تسیں اندر ای اندر پریشان ہوندے او تے کجھ لوک اپ ڈیٹ نہ رہن نوں جرم محسوس کردے نیں۔ جے کجھ اپ لوڈ نہیں وی کردے تے دوجیاں دی سرگرمیاں دا تجسس تہانوں فیس بک ایپ کھولن اُتے مجبور کردا اے۔ نیورو سائنسز دی تحقیقات نال ثابت ہوندا اے کہ فیس بک، وٹس ایپ دا استعمال لوکاں نوں دیر نال سون دی ترغیب دلواندا اے۔ اوسطاً 5.1 گھنٹے سون توں پہلاں فون نوں چیک کرن دی صورت وچ نیند دا معیار وی نمایاں گھٹ پایا گیا اے۔ نیند دی خرابی پاروں لوک دل دی بیماریاں وچ مبتلا ہو رہے نیں۔ حقیقتاً فیس بک اک مکڑی دا جال اے جس وچ اسیں اک مکھی وانگوں اُلجھ کے رہ گئے آں۔ سلجھن دی کوئی راہ نظر نہیں آندی۔ لَت کوئی وی بُری اے چاہے فیس بک ای کیوں نہ ہوئے۔ عصر حاضر وچ فیس بک روٹی، کپڑا، مکان جہی بنیادی ضروریات وانگوں مقبولت حاصل کر چکیا اے۔ لوڑ ایس امر دی اے کہ فیس بک نوں مذہبی، سیاسی، اخلاقی تے سماجی لحاظ نال ریگولیٹ کیتا جائے تے جے نہ کیتا گیا تے ایس دے سنگین نتائج ساہمنے آن گے۔