ذہنی تے معاشی غلامی توں نجات ممکن اے ۔۔۔ پر

معاملات زندگی وچ سانوں ہر حال وچ اسلام دے سنہری اصولاں اُتے چلنا ہوئے گا

عتیق انور راجہ

اج ساڈے سکالرز ساڈے علما کرام تے ساڈے موٹیویشنل سپیکر منٹاں وچ کسے وی مجلس نوں اپنی گلاں نال سحرزدہ کر دیندے نیں۔ انج انج دیاں مثالاں دیندے نیں کہ میرے جیہا کم علم بندہ عش عش کر اٹھدا اے پر ساڈی حالت نہیں بدل رہی ایس دی وجہ بوہت سارے سکالرز بوہت سارے علما کرام تے بوہت سارے موٹیویشنل سپیکرز نوں اپنی کہی گلاں اُتے آپ یقین نہیں ہوندا تے ایہہ بوہت سارے لوک اپنی کہی گلاں اُتے آپ عمل نہیں کر دے، جھوٹ بولدے نیں، وعدہ خلافی کردے نیں لفظاں دی جادوگری نال لوکاں نوں متاثر کرن دی کوشش کردے نیں تے اپنا بینک بیلنس ودھان دی کوشش کردے نیں۔ ایہناں دے قول و فعل وچ اینا تضاد ہوندا اے کہ ایہناں دے نال بیٹھن والے ایہناں دے نال سفر کرن والے ایہناں دے بارے وچ انج انج دیاں کہانیاں بیان کردے نیں کہ بس۔
خیر ایہناں لوکاں نوں کامیاب بنان تے مالدار بنان وچ ساڈا ای عمل دخل اے کہ اسیں ایہناں دی مارکیٹ ویلیو کیش کران لئی بھاری معاوضاں اُتے ایہناں نوں اپنی تقریبات وچ مدعو کرنے آں۔ وڈے وڈے القابات نال نواز نے آں۔ آپ کوئی کتاب نہیں کھولدے پر کسے دوجے دے پڑھے نوں سن دے ہوئے نہال ہوندے رہنے آں تے فیر کہنے آں کہ تبدیلی کیوں نہیں آ رہی۔ معاشرے وچ لوکاں دے رویے کیوں نہیں بدل رہے۔ قرآن پاک وچ ارشاد اے کہ جیہڑی قوماں اکھاں رکھدیاں نیں پر ویکھدیاں نہیں، کن رکھدیاں نیں پر سندیاں نہیں، دماغ رکھدیاں نیں پر سوچدی نہیں اوہ ڈھور ڈنگراں وانگوں بلکہ ایہناں توں وی بدتر نیں تے ایہو قوماں غفلت وچ پئیاں ہوندیاں نیں۔ ایہہ اشارہ کس وَل کیتا گیا اے سوچو؟ کیہ اسیں اج دے مسلمان ایس اُتے پورا نہیں اتردے۔ ساڈے بیشتر علماء نے سانوں ایہہ سمجھا دتا اے کہ دنیا عارضی اے اصل زندگی موت دے بعد شروع ہوئے گی تاں زندگی نوں جویں تیویں صبر شکر کر کے لنگھایا جائے حالانکہ قرآن پاک وچ واضح اعلان اے کہ ایہہ ساری کائنات تہاڈے لئی ای بنائی اے ایس اُتے غور کرو۔ علم نوں روشنی کہیا گیا اے۔ دنیا وچ جنہی ترقی ہو رہی اے ایہہ سب علم ای دی بدولت اے۔ اللہ پاک نے انسانیت دی فلاح لئی اپنا پاک پیغام قرآن مجید گھل کے سا ری دنیا دے لوکاں لئی ایس وچ قیامت تیکر لئی راہنما اصول رکھ کے کہیا۔ ایس اُتے غور کرو۔ قرآن پاک وچ جتھے دنیا وچ غور و فکر دی دعوت دتی جاندی اے اوتھے نال پہلے وقتاں وچ ایس جہان دی رونق انساناں دی کہانیاں وی بیان کیتیاں گئیاں نیں۔ جتھے اللہ پاک نیک و بدی دے بارے وچ احکامات ارشاد فرماندا اے اوتھے قرآن پاک وچ کامیاب زندگی لنگھان لئی تیاری دی ترغیب وی موجود اے۔ اج جے اسیں دنیا وچ بحیثیت قوم اپنا بہتر مقام حاصل کرنا اے تے سانوں ہر حال وچ قرآن و حدیث اُتے عمل کردے ہوئے اپنی زندگیاں نوں بدلن دی کوشش کرنا ہوئے گی۔
معاملات زندگی وچ سانوں ہر حال وچ اسلام دے سنہری اصولاں اُتے چلنا ہوئے گا، سانوں لوکاں نوں مذہبی تعلیم دے نال نال سائنسی تے جدید علوم وی سکھانے ہون گے تے معاشرے وچ عدل تے انصاف دا رویہ اپنانا ہوئے گا۔ سانوں عدل وی کرنا اے پئے گاتے احسان وی تے سب توں ودھ کے اپنی زندگیاں وچ چنگے اخلاق تے روایات دا مظاہرہ کرنا ہوئے گا جویں کہ حدیث وچ وی اے کہ اوہ ساڈے وچوں نہیں جیہڑا وڈیاں دا احترام نہ کرے تے بالاں اُتے شفقت نہ کرے۔ میں کافی عرصے توں ایس الجھن وچ واں کہ دنیا وچ اینی وڈی تعداد وچ ہون دے باوجود مسلمان ای کیوں معاشی، سیاسی تے اخلاقی لحاظ نال اقوام عالم توں پچھے نیں ؟۔ مسلم اکثریت والے ملکاں نوں خدا نے بوہت سارے معدنی ذخائر تے نباتاتی دولت نال نوازیا اے پر فیر وی ایہہ اپنے ہر کم لئی اغیار دے محتاج کیوں نیں؟ سائنسی علوم جنہاں اُتے اج غیر مسلم قوماں دی اجارہ داری اے ایس دی راہ سانوں قرآن نے وی دسی اے تے احادیث وچ وی ایس دا حکم اے پر ایہہ اک تلخ حقیقت اے کہ مسلماناں نوں سب توں زیادہ نقصان غیراں نے نہیں بلکہ اپنے لوکاں نے اپڑایا اے۔ ساڈے اپنے بادشاہواں، درباری ملاواں تے جعلی پیراں نے رَل کے پوری قوم نوں اِنج داذہنی یرغمال بنا دتا اے کہ ساڈی توجہ معاشی تے اخلاقی ترقی دی بجائے دیگر اشیاء ول مبذول ہو کے رہ گئی اے۔ ایس دا نتیجہ ایہہ وے کہ اج ساری دنیا دے مسلمان ذہنی غلام بن چکے نیں۔ ذہنی غلام نہ تے اپنی سوچ رکھدا اے تے نہ غلام دی کدی اپنی کوئی مستند رائے ہوندی اے۔ اوہ ویلے تے حالات دے بہائو وچ وگ جاندا اے ایہو کجھ امت مسلمہ اج بھگت رہی اے ۔ اج دا مسلمان ایس طرح ذہنی غلامی وچ جکڑ چکیا اے کہ اپنا رہن سہن اپنا اٹھنا بیٹھنا اپنا کھانا پینا اغیار دی نقل وچ کردا اے۔ سب توں ودھ ذہنی غربت ایہہ وے کہ دنیا اسلام دے کول انج دی کوئی درس گاہ ای نہیں جتھے اج اک مسلم نوجوان اعلیٰ تعلیم حاصل کر سکے۔ذرا سوچو، جدوں ساڈے بچے اغیار دے طریقہ نال تعلیم حاصل کرن گے تے فیر ایہناں وچ اوہ خودی کتھوں آئے گی۔ جیہڑی رب توں ہر گل منوا سکدی اے۔ جدوں اج دے طالب علم دا گلا اغیار دے ترتیب دتے ہوئے نصاب نے ای گھٹ دتا تے اوہ کلمہ حق کنج کہہ سکے گا۔ قرآن وچ تے اللہ پاک فرماندے نیں کہ تسیں اک غالب قوم او۔ جدوں خلافت ملوکیت وچ بدلی تے ساڈے اسلاف نے اپنے اقتدار نوں جلا بخشن لئی تے عوام وچ اپنا رعب پان لئی ایہناں درباری ملاواں تے جعلی پیراں دا سہارا لیا جنہاں نے حکمراناں دی ہر ناانصافی تے ظلم و جبر نوں قسمت دا لکھیا سمجھ کے قبول کرن دی راہ وکھائی تے اسیں صدیاں توں اپنے نال اپنیاں دے ظلم و جبر نوں تقدیر دا لکھیا سمجھ کے قبول کردے آ رہے آں۔ صرف تقدیر دے فلسفے دی بنا اُتے جس نوں مذہبی پیشواواں نے گھڑیا سرمایہ داراں نے پروان چڑھایا تے بادشاہواں نے مسلط کیتا۔ ساڈی قوم ہر آن والے دن وچ مایوس تے نا امید ہون لگی اسیں چونکہ قرآن نوں سمجھ کے پڑھدے ای نہیں ایس لئی ایس دے پیغام توں دوری دے باعث معاشرے وچ عدل و انصاف تے اک دوجے نال حسن سلوک دا برتو وی ختم ہو گیا۔ اسیں ایس آفاقی سبق نوں بھلا دتا تے غیراں نے ایس نوں اپنا کے اج ترقی یافتہ تے مہذب قوماں دا سرٹیفکیٹ حاصل کر لیا۔ ایس لئی اوتھے عدل و انصاف اے، فکری تے سائنسی علوم اُتے کم کرن والے لوکاں دی حوصلہ افزائی کیتی جاندی اے۔ ایس دے برعکس ساڈے کول الفاط دے معنی تے مفہوم ای بدل گئے نیں۔ ایتھے سب کجھ اللہ اُتے چھڈ کے بہہ جان نوں توکل سمجھیا جاندا اے جد کہ توکل دا اصل مفہوم تے اپنی پوری کوشش دے بعد نتائج اللہ اُتے چھڈ دین دا ناں اے۔ قرآن پاک وچ تے محنت کرن والے نوں اللہ دا دوست کہیا گیا اے تے مزید فرمایا کہ جس نے جنہی کوشش کیتی ایس لئی اینا ای اجراے۔ ایسے طرح صبر دا لغوی معنی ایہہ وے کہ کسے مطلوبہ شے دے حصول لئی برابر مصروف کار رہنا جد کہ ایتھے ہر ظلم سہندے ہوئے بے بسی تے بے کسی اُتے مشتمل مجبور زندگی لنگھان نوں صبر دا ناں دے دتا جاندا اے۔ جے اسیں اپنا کل بدلنا اے تے اج سانوں علم دے نال عمل وی شروع کرنا پئے گا۔ قرآن پاک پڑھ کے نیکیاں وی سمیٹنیاں ہون گیاں تے نال نال ایس پاک کلام نوں سمجھ کےاپنی زندگیاں وی سنوارن دی کوشش کرنی ہوئے گی۔ صرف گلاں ، صرف بیانات، صرف لیکچرز، صرف اپنے علم اُتے ناز، صرف اغیار وانگوں اٹھنا بیٹھنا، کھانا پینا سانوں کدی ایس دنیا وچ کامیاب نہیںکرے گا بلکہ سانوں قرآن دے ارشادات دے مطابق قوماں دے عروج و زوال دے قصیاں اُتے وی غور فکر کرنا ہوئے گا۔ اج اپنی علمی قابلیت دے جھنڈے گاڑن دی بجائے فکری سوچ نوں پروان چڑھا کے مسلم معاشرے نوں اخلاقی بنیاداں اُتے استوار کرنا ہوئے گا۔ صلح ، در گزر، معاملہ فہمی دے نال ویلے دے تقاضیاں نوں ویکھ کے اپنا اج درست کرن دی پلاننگ کرنی ہوئے گی۔