تشکر تے تحسین دی پالیسی

کسے ادارے، کمپنی یا خیراتی ادارے نوں عطیات نال چلایا جا سکدا اے پر ملک چلان لئی صرف عطیات اُتے تکیہ نہیں کیتا جا سکدا منصوبہ بندی دی لوڑ ہوندی اے

حمیداللہ بھٹی

کیہ مہنگائی تے معاشی مسائل توں نبرد آزما عمران خان حکومت لئی سعودی عرب دے 4.2 ارب ڈالر اُتے مشتمل مالی پیکیج نال پاکستانی معیشت نوں کجھ سہارہ ملے گا؟ ایس حوالے نال وثوق نال کجھ کہنا خاصا مشکل اے کیوں جے دستیاب معاشی اعداد و شمار نال انج دا کوئی اشارہ نہیں ملدا کہ مستقبل قریب وچ معاشی بحالی دی منزل حاصل ہو جائے گی وجہ ایہہ وے کہ سوا تن سالہ اقتدار دے دوران وی حکومت قرضیاں اُتے ای تکی اے تے جیہڑا ملک پیسے دیندا اے ایس دا کجھ دن تیکر تشکر تے تحسین کیتی جاندی اے ایہو پالیسی معیشت ڈبون دا باعث اے ۔ ناقص کارکردگی اُتے شرمند ہ ہون دی بجائے ہر نویں قرض اُتے فخر، تعجب اے عمران خان نے وزیراعظم دا منصب سنبھالدے ای ایہہ انکشاف کر دتا سی کہ ملک معاشی مسائل نال دو چار اے تے ایہناں مسئلیاں نوں ترجیحی بنیاداں اُتے حل نہ کیتا تے دیوالیہ ہون دا خدشہ اے ایہہ انکشاف کجھ زیادہ حیران کن نہیں سی پر ایس توں پتہ چل گیا کہ اقتدار وچ آن توں پہلے عمران خان ملکی مسائل توں بے خبر سن جے باخبر ہوندے تے خراب معاشی حالت دی بنا اُتے 50 لکھ گھر تعمیر کرن، اک کروڑ ملازمتاں دین ، آئی ایم ایف دے کول نہ جان تے سابق حکمراناں ولوں لٹ کے بیرون ملک رکھے گئے دو سو ارب ڈالر واپس لیان دے غیر حقیقی وعدے ہر گز نہ کردے مسائل حل کرن دا ایہناں دے کول جے کوئی ایجنڈا ہوندا تے بار بار آئی ایم ایف توں التجا دے باوجود ناکامی دا منہ نہ ویکھنا پیندا وزیراں تے مشیراں نوں بدلن تے نت نویں تجربات دی نوبت نہ آندی۔
موجودہ حکومت دی سوا تن سالہ مدت دے بعد ملکی مسائل نوں ویکھیے تے صاف عیاں اے کہ ملک دے معاشی مسائل و مشکلا ت وچ کمی دی بجائے وادھا ہویا اے۔ زرمبادلہ دے ڈگدے ذخائر نوں سنبھالا دین لئی آغاز وچ عمران خان نے چین، سعودی عرب تے عرب امارات نال دوستانہ التجا نال کجھ ارب ڈالر لے کے اسٹیٹ بینک وچ رکھوائے جس اُتے حکومت نے دوست ملکاں دی نوازشات اُتے تحسین تے تشکر کیتا پر ایہہ کجھ ارب ڈالر وقتی حل ثابت ہوئے جلدی ای روپیہ بے وقعت تے ڈالر دی قیمت وچ خوفناک وادھا ہون لگیا جے وزیراعظم تے ایہناں دی معاشی ٹیم وچ اہلیت ہوندی تے سوا تن سالہ مدت اقتدار دے بعد غیر معمولی نہ سہی معمولی ای سہی بہتری دے کجھ تے آثار نظر آندے۔ ہور کجھ نہیں تے برآمدات تے درآمدات دا فرق ای ختم کرن دی کوشش کیتی جاندی گردشی قرضیاں وچ خوفناک وادھے دا سلسلہ ای رُک جاندا پر رضا باقر جہے بندے نوں اسٹیٹ بینک دا گورنر بنانا تے ایس توں پہلاں بینک نوں خود مختاری دین دا فیصلہ تباہی دی انتہا ثابت ہویا اے ایس وچ شائبہ نہیں کہ رضا باقر عالمی مالیاتی اداریاں دے بہی خواہ نیں۔ عالمی مالیاتی ادارے جیویں کہندے نیں رضا باقر من وعن عمل کردے نیں مصر وچ اوہ انج ثابت کر چکے نیں ایسے بنا اُتے مصری عوام اج وی رضا باقر نوں خون آشام بلا دے ناں توں یاد کردی اے فیر وی پاکستان نے ایس بندے نوں مرکزی ریاستی بینک دی سربراہی دے دتی انج کیوں ہویا؟ اج نہیں تے کل آزاد مورخ ایس حقیقت نوں عیاں کر دیوے گا انج لگدا اے کہ سوچے سمجھے منصوبے دے تحت معیشت نوں تباہ کیتا جا رہیا اے تاں ای مسائل وچ کمی دی بجائے وادھے دا رحجان اے۔
کسے ادارے، کمپنی یا خیراتی ادارے نوں عطیات نال چلایا جا سکدا اے پر ملک چلان لئی صرف عطیات اُتے تکیہ نہیں کیتا جا سکدا منصوبہ بندی دی لوڑ ہوندی اے رہنماواں دی پل بھر دی لغزش قوماں نوں ورھیاں پچھے دھکیل سکدی اے سوا تن سالہ اقتدار دے دوران نہ تے 50 لکھ گھر بنے تے نہ ای اک کروڑ ملازمتاں دتیاں گئیاں سابق حکمراناں دے لُٹے گئے تصوراتی دو سو ارب ڈالر وی نہیں لیائے جا سکے اُلٹا معاشی طور تے بدحال ملک دے خزانے توں قانونی فرماں نوں لکھاں ڈالر دی ادائیگی کر دتی گئی اے۔ آئی ایم ایف توں مالیاتی پیکیج لین لئی بجلی دے ریٹ تے ٹیکس ودھان دی شرطاں تسلیم کر کے صنعت و زراعت نوں مزید تباہ کیتا جا رہیا اے فیر وی قرض دی آرزو پوری نہیں ہو رہی۔ انج دے حالات وچ سعودی ولی عہد شہزادہ محمد بن سلیمان ولوں (ایم جی آئی) مڈل ایسٹ گرین انیشیوٹیو دے سربراہی اجلاس وچ شرکت دی دعوت نوں وزیراعظم نے غنیمت جان دے ہوئے فی الفور دورے دی حامی بھر لئی تے دیگر مصروفیات دے دوران ای میزبان توں معاشی ریلیف لئی امداد دا سوال کر دتا جس دے نتیجے وچ سعودیہ نے 1.2 بلین ڈالر موخر ادائیگی اُتے تیل تے 3 بلین ڈالر ادائیگیاں نوں بہتر بنان لئی بینک ڈیپازٹ رکھن اُتے مشتمل کل 4.2 ڈالر دے امداد پیکیج دی نوید سنائی جس اُتے تشکر و تحسین دی پالیسی دا دوبارہ سلسلہ شروع کر دتا گیا اے حالانکہ اقتدار وچ آن توں پہلاں وزیراعظم قرض لین دے سخت خلاف سن ہن ایس وچ کوئی شرم نہیں آندی ایسے وجہ نال قوم نال کیتے دوجے وعدیاں وانگوں ایہہ وعدہ وی پورا نہیں ہویا۔
چین، سعودی عرب تے عرب امارات دے دوستانہ قرضے عالمی مالیاتی اداریاں توں کئی گنا مہنگے نیں پر اسیں تشکر و تحسین کرنے آں دوستانہ قرضیاں اُتے سود دی ادائیگی دی شرح اکثر عوام توں لُکائی جاندی اے جو ناقابل فہم اے سعودیہ دے دتے تن ارب ڈالر قرض نہیں ایہہ دوست ملک نے محض اسٹیٹ بینک وچ رکھوائے گئے نیں جے ایہہ تن ارب ڈالر قرض ہوندے تے حکومت خرچ کرن اُتے قادر ہوندی پر جمع کرائے گئے ڈالر اُتے سانوں سود ادا کرنا اے فیر وی پھولے نہیں سما رہے کجھ وی ہوئے ایہہ ڈالر واپس کرن توں آئندہ وی کوئی حکومت راہ فرار اختیار نہیں کر سکدی تے کیہ ایہہ بہتر نہیں کہ حالات توں عوام نوں باخبر رکھیا جائے تشکر و تحسین تے اودوں بن دا اے جدوں واقعی نوازش ہوئے مہنگے قرضیاں اُتے اترانا یا احسا ن مندی ظاہر کرنا سمجھ تو ںباہر اے۔ مشیر خزانہ شوکت ترین وی معاہدے دی تفصیل دسن توں گریزا ں نیں پر عمران خان ولوں سعودی سالمیت دے تحفظ دا اعادہ واضح اے کہ پاکستان نے اپنا وزن ریاض حکومت دے پلڑے وچ پا کے نواں مالیاتی پیکیج لیا اے کجھ لو کجھ دو تے مسلمہ عالمی قانون اے فیر تشکر و تحسین کس لئی؟
دوست ملکاں دا مالیاتی تعاون عارضی نوعیت دا سہارہ اے تے انج دی رقماں لینا ثابت کردا اے کہ ملک ہنوز معاشی گرداب وچ پھسیا اے۔ لوڑ ایس امر دی اے کہ ملن والے مالی تعاون نال معیشت دی بحالی اُتے توجہ دتی جائے بدقسمتی نال جیہڑا وی حکمران آندا اے دوست ملکاں توں پیسے لے کے معیشت نوں عارضی سہارہ دے کے اپنے آپ نوں با صلاحیت ثابت کرن دی کوشش کردا اے پر کئی ملکاں تے عالمی اداریاں توں بھاری قرض لین دے باوجود اج وی ملک دی معاشی حالت ابتری دا شکار اے ظاہر اے قرضیاں نوں معاشی بہتری لئی استعمال ای نہیں کیتا گیا ایس وچ قصور کس دا اے؟ معاشی ناکامیاں دے باوجود قرض ملن اُتے تشکر و تحسین دا کیہ مطلب اے؟ لوڑ ایس امر دی اے کہ قرض لین اُتے توجہ دین دی بجائے حکومت صنعتی و زرعی پیداوار بہتر بنان اُتے توجہ دیوے جدوں درآمدات توں برآمدات دا حجم زیادہ ہوئے گا تے قرض منگن دی لوڑ نہیں رہوے گی۔ ایس توں علاوہ افرادی قوت نوں بیرون ملک گھلن توں پہلاں ہُنر مند بنایا جائے تاکہ ترسیلاتِ زر وچ نمایاں وادھا ہوئے فیر کسے ملک یا عالمی ادارے دے قرض دے عوض تشکر و تحسین دی لوڑ نہیں رہوے گی۔