ادب تے ادیب

سچائی تیکر رسائی قلم دا پہلا سبق اے پر ایس تیکر رسائی پاندے پاندے انسان دی اکثر موت ہو جاندی اےپر قلم تے لفظ کدی نہیں مردا

رابعہ رحمن

جس طرح زندگی دے پیراں وچ سفر بنھ دتا جاندا اے ایسے طرح ادب دی زمین اُتے قلم دی نوک، لفظاں دی کاٹ، جذبیاں دی آنچ، خیالات دی بلندی، تحقیق تے پڑتال نال آبیاری دا آغاز ہوندا اے تے نوخیز گلستان ادب نوں سیرابی دے سفر اُتے قلمکار لے نکلدا اے۔ منزل دا تعین کرنا ایس وچ ناممکن اے خزاں رسیدہ زرد موسم وچ بسیرا کرنا پیندا اے یا فیر سرد موسم دی ٹھٹھرتی شاماں وچ نثر دی چادر اوڑھے کسے غزل دا مقطع، حسن خیال نوں زنجیر تنہائی وچ قید ملدا اے یا فیر نثری قلم دی زلفاں دی گنجلک وچ دم سادھے کنائیے استعاراں دے ہجوم وچ ردیف قافیے دے پیوند لان وچ ناکام ، بدحواس، بے نور تے بے قرار تڑپدے لرزدے لفظ تے لفظاں دے ٹُٹے ہوئے جملے قلمکار دی ذات بن کے آئینے دے ساہمنے آ کھڑے ہوندے نیں۔ سچائی تیکر رسائی قلم دا پہلا سبق اے پر ایس تیکر رسائی پاندے پاندے انسان دی اکثر موت ہو جاندی اےپر قلم تے لفظ کدی نہیں مردا۔ کتاب زندہ رہندی اے کہی ہوئی گل دی بازگشت صدیاں سنائی دیندی اے پر کہن والا نہیں رہندا، تے سنن والا ہور توں ہور ہوندا چلا جاندا اے تاریخ دی زندگی دا موجب وی قلم، سیاہی، الفاظ تے قرطاس ہویا کردے نیں۔ ادب دی امانتاں دا امین اک ادیب و شاعر ہوندا اے پر امانتاں نوں اپنے دامن وچ سمیٹ کے رکھن نال ایہناں نوں پھپھوندی لگ سکدی اے۔ دیمک چاٹ سکدی اے تے جیہڑی پھپھوندی تے دیمک ایہناں نوں لگدی اے آخر اوہ ساڈی آغوش توں ہوندی ہوئی ساڈے ای سارے بدن وچ پھیل جاندی اے تے فیر ایہناں امانتاں نوں اسیں کیوں نہیں ونڈدے ایہہ تے علم و ادب دی میراث اے اسیں ایہناں دے سارے اسرار و رموز نوں اپنی ذات وچ قید کر کے ایس دے نال بددیانتی دے سزا وار ٹھہرائے جانے آں۔
اخباراں چُک کے ویکھو تے بے شمار الفاظ سانوں اک دوجے دا منہ چڑاندے نظر آندے نیں کدھرے خیالات اک دوجے دے نال انج الجھے ہوندے نیں کہ ریشم دے لچھیاں دے گنجل یاد آ جاندے نیں تے کدھرے ایس طرح لڈی پاندے نیں کہ اپنی حداں پار کرن دا گمان ہون لگدا اے تے کیہ انج کرن والے ہتھاں نوں تھامن والا کوئی نہیں؟ ساڈے کول بوہت سارے انج دے انسٹیٹیوٹ تے ادارے نیں جیہڑے مختلف کورسز وی کراندے نیں تے ڈپلومے وی دیندے نیں ایتھوں تیکر کہ جوڈو کراٹے توں لے کے پھُلاں دے گلدستے بنان تیکر دے ادارے جا بجا کھلے ملدے نیں پر قلم جیہڑا معاشرے دی تہذیب و اقدار دا آئینہ گردانیا جاندا اے ایس دی نوک پلک سنوارن لئی کوئی ادارہ کوئی ادبستان نہیں۔ انج نویں لکھن والیاں نوں پانی دی روانی وچ وگنا تے آ جاندا اے پر طوفانی لہراں دا مقابلہ کس طرح کرنا اے کس جزیرے اُتے پڑائو پانا اے کس ریت اُتے گھر وندہ بنان اے اوہ ایس توں نابلد ای رہندے نیں۔
لکھن والیاں وچ عورتاں دی تعداد دا اندازہ لایا جائے تے بوہت گھٹ اے جد کہ عورت دی خوبصورت عورت دا سراپا اے، نظم دی اداسی تے افسانے دی اٹھان وچ عورت دی خمار رسیدہ اکھاں تے تنہائی وچ ڈُبیا ہویا ایس دی زندگی دا ہر پل کار فرما ہوندا اے۔ میرانیس اک وار اک خیال نوں لے کے پریشان ہو رہے سن کہ دھی نے پچھیا بابا کیہ گل اے۔ ایہہ دسدی چلاں کہ میرانیس دے پوتے رشید بوہت وڈے شاعر سن تے ایہہ دھی ایہناں دی ماں سن، وڈے شاعراں نوں ایہناں دیاں ماواں شاعر بناندیاں نیں تے میر انیس نے کہیا ’’ بھاوج نے نکی بھاوج نوں دعا دینی اے تے خیال بندھ نہیں رہیا ‘‘آپ نے کہا بابا میرے اشعار سن لوئو۔
صندل سے مانگ بچوں سے گود بھری رہے
یارب رسول پاک کی کھیتی ہری رہے
’’میر انیس نے بے اختیار زاناں اُتے ہتھ ماریا تے کہیا ایہہ سب عورت دا ای طرئہ امتیاز اے ایہہ گل اک مرد نہیں کہہ سکدا‘‘۔
مشاعرے افسانے تے کالم ادب دی انج دی اصناف نیں جنہاں نوں ساڈے معاشرے وچ ای نہیں یورپی ملکاں وچ وی بوہت اہم سمجھیا جاندا اے پر جس طرح پاکسعتان وچ مشاعریاں وچ پھبتی کسن دا رواج اے ایس وچ کسے وی قابل عزت گھرانے دی خاتون شاعری پڑھن توں گریز کرے گی۔ قاری جویں دا وی ہوئے جس طبقے دا یا کردار دا حامل ہوئے ایس نال لکھن والیاں نوں فرق نہیں پیندا پر ہال وچ موجود سامع تے ناظر دا محفل دے ادب و آداب توں واقف ہونا تے خصوصاً عورت دی عزت کرن دے احساس توں آگاہ ہونا بوہت ضروری اے نہیں تے شاعراں وچ صرف مرد حضرات رہ جان گے تے عورت صرف لفظاں وچ قید ہو کے صیاد دی ای زندگی لنگھا دیوے گی۔ ہر انسان دا اپنی اپنی بانسری وجانا اک شیوہ بن چکیا اے جنہاں دے مزاج تے کردار مل گئے اوہ اک گروپ بن گیا بھلا ادب دی اپنی اپنی ڈیڑھ اٹ دی مسجد نال ادب نوں فروغ مل سکدا اے؟ ہر گز نہیں۔