چکوالی ثقافت تے اقبال دے نوجوان

مظہر برلاس

چکوال دی علمی تے روحانی ہستی 93سالہ راجہ نذرحسین آف ہستال ولوں اک دعوت نامہ ملیا۔ ایہ اصل وچ اوہناں دے پوترے رضا دے ویاہ دا کارڈ سی۔ کارڈ تے ست فنکشن سن۔ تفصیل وچ جان توں پہلاں راجہ نذرحسین بارے دسدا جاواں کہ جے کوئی چکوالی ہون دا دعویدار ہووے تے اوہنوں راجہ نذرحسین دا پتہ نہ ہووے تے فیر اوہ چکوال دا ہے ای نہیں۔ راجہ صاحب دے وڈے صاحبزادے راجہ ثناء 70ء دی دہائی وچ پنجاب یونیورسٹی لہور وچ بائیں بازو دی سیاست دے سرخیل سن اوہناں نوں صوفی سٹین کہیا جاندا سی۔ پوری پنجاب یونیورسٹی وچ ایس صوفی سٹین دا چرچا ہوندا سی۔ انج تے راجہ صاحب دے ست پُتراں نے اعلیٰ تعلیم حاصل کیتی پر چکوال وچ مشاعرے دی روایت دا آغاز اوہناں دے ڈاکٹر بیٹے مرتضیٰ عدیم نے کیتا۔ چھوٹے صاحبزادے راجہ عظیم الحق منہاس سابق وزیراعظم تے پیپلزپارٹی پنجاب دے صدر راجہ پرویزاشرف دے جوائی نیں۔ ایہ اپنے ناں تے گئے نیں کیوں جے باقی بھراواں دا خیال اے کہ بھاویں عظیم ساڈا چھوٹا بھائی اے پر ایہ اپنے کردار پاروں سب توں وڈا اے۔
ہن آئونے آں ایس ویاہ ول‘ جہدے کارڈ تے ست فنکشن لکھے سن۔ ایہدے ہر فنکشن نے چکوال دی ثقافت نوں زندہ کیتا۔ تقریباں دا آغاز ہویا تے پتہ لگا کہ پہلے دن جشن نیزہ بازی اے سارا دن نیلہ روڈ تے نیزہ بازی ہوندی رہی۔ دوجے دن جنج سی۔ وسطی پنجاب وچ جنج بارات نوں کہیا جاندا اے پر چکوال دے پنڈ ہستال وچ ایہدا مطلب اے کہ دن بھر گھوڑیاں دا رقص ہووے گا‘ ڈاچی رقص ہووے گا‘ ایہدے وچ اونٹنیاں تے گھوڑیاں دا خوب سنگھار کیتا ہوندا اے۔ لوک لڈی پاندے نیں‘ گیت گاندے نیں‘ جھومر سنے ثقافت دے کئی مظاہرے ہوندے نیں۔ ایہ سب کجھ پنڈ دے اک کھلے میدان وچ ہوندا اے۔ ڈھول والے وی خاص ترکیب نال ڈھول وجاندے نیں۔ تریجے دن دے فنکشن دا ناں سنگیت سی۔ ایہ محفل موسیقی سی ایہدے وچ لوک فنکاراں نے ایسے گیت پیش کیتے جو ثقافت دے آئینہ دار سن اگلے دن مشاعرہ سی ایہدے لئی لندن دے معروف ڈاکٹر راجہ مرتضیٰ عدیم واہوا سرگرم سن۔ اوہناں نے چکوال نال ای تعلق رکھن والے اپنے کلاس فیلو سعیدقاضی دی صدارت رکھی ہوئی سی۔ سعید قاضی اک نجی چینل وچ بطور تجزیہ نگار پروگرام کردے نیں۔ پرنٹ میڈیا وچ وی اوہناں نے لماں عرصہ خدمات نبھائیاں۔ مینوں مشاعرے دا مہمان خصوصی بنایا گیا سی۔ ایتھے بڑے خوصورت شعر سنن نوں ملے۔ ماضی وانگوں کھلا ڈلھا اظہار کر رہیا واں کہ ساڈے وڈے شہراں توں ڈھیر چنگا ادب ساڈے مضافات وچ تخلیق ہو رہیا اے۔ ایس مشاعرے وچ بھاویں پروفیسر سعید اکرم، پروفیسر احسان الٰہی احسان، خواجہ بابر سلیم، پروفیسر باقر وسیم قاضی، ناطق جعفری، صفی الدین صفی تے بیورو کریٹ راشد محمود لنگڑیال سنے کئی شاعراں دا خوبصورت کلام سنن نوں ملیا پر راجہ قابل جعفری نے تے کمال ای کر دتا۔ اوہناں دی پنجابی نظم پورے مشاعرے تے حاوی رہی۔ ایس نظم وچ چکوال دی ثقافت بول رہی سی‘ صرف بول ای نہیں رہی سی حالات د ا ماتم وی کر رہی سی خیر ایہ مشاعرہ کئی حوالیاں نال یادگار سی۔
ویاہ دے سلسلے وچ اگلا فنکشن مہندی دا سی۔ ایس سلسلے وچ زیادہ تفصیل لکھن دی لوڑ ایس لئی نہیں کہ ایہ فنکشن ہن ہر تھاں تے ہوندا اے تے ایہدے توں لوک واقف نیں۔ اگلے دن یعنی سہرا بندی تے جنج سی جد کہ اتوار دے دن ولیمہ سی۔ ولیمے دی ایس تقریب وچ سردار غلام عباس‘ ملک فدالرحمن تے مرزا سعید اختر سنے کئی لوکاں نال ملاقات ہوئی۔ ایتھے سابق وزیراعظم راجہ پرویزاشرف نال ملاقات ہوئی۔ ایتھے کجھ پرانے دوستاں مختار قریشی‘ آفتاب عالم‘ تنویرخان‘ نسیم راشد تے حسن اختر مرزا نال وی ملاقات ہوئی۔
کہن نوں تے ایہ اک شادی دی تقریب دا حال احوال اے پر ایہدے وچ اک سبق اے کہ سانوں کسے وی موسم وچ اپنی ثقافت نوں بھلانا نہیں چاہیدا سگوں اپنی ثقافت تے پچھان نوں زندہ رکھنا چاہیدا اے۔ پاکستان دے صف اول دے صحافی سہیل وڑائچ د یبزرگ لکھنوال وچ ساریاں ثقافتی رسماں وچ شریک ہوندے سن۔ ثقافت اپنیاںساریاں رنگاں سنے لکھنوال‘ لہور تے لندن وچ بولدی اے۔ لندن توں یاد آیا کہ اوتھے آکسفورڈ یونیورسٹی وچ پڑھان والے اک چکوالی نوجوان پروفیسر عدیل ملک نے کجھ ہور پاکستانیاں دے نال رَل کے زبردست پروگرام شروع کیتا اے۔ ہن آکسفورڈ پاکستان پروگرام دے تحت مستحق پاکستانی طالب علماں دی اعلیٰ تعلیم لئی وظیفے دتے جان گے۔ ابتدائی طورتے مخیر پاکستانیاں نے ایس سلسلے وچ پنج لکھ پائونڈز دی رقم رکھی اے۔ ایس پروگرام دے تحت پاکستان بارے تحقیق نوں وی اجاگر کیتا جاوے گا۔ طالب علماں دے وظیفیاں توں علاوہ پاکستان دے استاداں تے فیکلٹی ممبراں لئی وزیٹنگ فیلوشپ دی فراہمی تے پاکستان دے حوالے نال آکسفورڈ یونیورسٹی وچ خصوصی لیکچرز دا پربندھ کیتا جاوے گا۔ ایہ پروگرام بنیادی طور تے پروفیسر عدیل ملک‘ ڈاکٹر طلحہ جے پیرزادہ تے معروف وکیل ہارون زمان دی تخلیق اے۔ اقبال نے جہڑے ن وجواناں توں امید بنھی سی اوہ اپنا کم کر رہے نیں۔ ایتھے اک گل دسدا جاواں کہ پروفیسر عدیل ملک‘ معروف ماہر اقبالیات پروفیسر فتح محمد ملک دے صاحبزادے نیں۔ اقبال دے حوالے نال شعر پیش خدمت اے۔
ہے دل کے لئے موت مشینوں کی حکومت
احساس مروت کو کچل دیتے ہیں آلات