سلطان راہی ۔۔۔۔دی مین آف ملینیئم
سب توں زیادہ جوبلی فلماں سلطان راہی دیاں نیں تے سب توں زیادہ جوبلی تے سولو جوبلی فلماں دے ٹائٹل رولز کیتے
تحریر و تحقیق:
ایم معصوم بھٹی
سلطان راہی دے قومی تے بین الاقوامی اعزازت دا احاطہ کرن لئی بوہت سارا ویلا تے کئی کالماں دی لوڑ اے ۔ ایتھے سلطان راہی دے کجھ قومی تے بین الاقوامی اعزازت پیش کیتے جا رہے نیں۔ کالم کل تک وچ جاوید چوہدری نے لکھیا اے کہ سوئیزر لینڈ وارسا دی اک انگریز خاتون نے سلطان راہی تے ایہناں دے کم اُتے PHD کر رکھی اے کیہ ایہہ پاکستان لئی اعزاز نہیں۔ سلطان راہی دی پروفائل سٹڈی لئی یونیورسٹی آف کیلی فورنیا تے IRVINE کالج وچ موجود اے۔
نیو دہلی انڈیا توں فلم میگزین شمع شائع ہوندا اے۔ انڈیا دے وڈے وڈے فنکار اپنا ذکر ایس میگزین وچ آن اُتے فخر کردے نیں جد کہ مذکورہ رسالے نے مندرجہ ذیل ریکارڈز دی وجہ نال سلطان راہی نوں مین آف ملینم دے اعزاز نال نوازیا۔
اک ہزار توں ودھ فلماں وچ کم کرن دا ورلڈ ریکارڈ، 850 توں زیادہ فلماں ریلیز ہوئیاں۔ 130 توں ودھ فلماں ریلیز نہ ہو سکیاں جد کہ انتقال دی وجہ نال 58 فلماں نامکمل رہیاں اک ای زبان پنجابی دی 700 توں زیادہ فلماں وچ کم کیتا۔
ایکسٹر بوائے توں کیریئر شروع کر کے لیجنڈ دے طور تے اختتام کیتا جنہاں سپر سٹارز لیجنڈ سٹارز دے نال سلطان راہی ایکسٹرا، ولن تے معاون اداکار دے طور تے آندے رہے اک ویلے اوہ سارے لیجنڈز سلطان راہی دے ساہمنے معاون اداکار دے کردار کرن اُتے مجبور ہو گئے سن۔
مسلسل 25 سال تیکر اپنی مقبولیت تے عروج قائم رکھیا۔ سلطان راہی نوں موت دے علاوہ وڈے توں وڈا اداکار وی شکست نہ دے سکیا۔ مسلسل 25 سال تیکر اک ای کردار کیتا۔ سلطان راہی دے مقابل ہدایتکار بدلدے رہے کہانیکار بدلدے رہے، ہیروئناں بدلدیاں رہیاں ، زمانے بدلدے رہے بس نابدلے تے سلطان راہی نہ بدلے۔ لوکاں نوں ایس گل نال کوئی سروکار نہیں سی کہ فلم دا ہدایتکار کون اے، مصنف کون اے یا ادارہ کیہڑا اے اوہ صرف تے صرف سلطان راہی نوں ویکھن جاندے سن جدوں وی کوئی فلمساز یا ہدایتکار اپنی فلم کسے ڈسٹری بیوٹر نوں فروخت کرن جاندا تے ایہناں دا پہلا سوال ای ایہہ ہوندا کہ فلم وچ سلطان راہی نیں جے فلمساز انکار کردا تے ڈسٹری بیوٹر فلم چکن توں انکار کر دیندا۔ ایسے لئی اکثر مکمل فلماں وچ بعد وچ سلطان راہی دا کردار پایا جاندا سی کیوں جے فلم نہیں وکدی سی سلطان راہی وکدا سی۔ سلطان راہی دے انتقال دے بعد 12 سال تیکر کاپی اداکار سلطان راہی نوں ای ویچدے رہے تے فیر فلم انڈسٹری بند کروا کے ساہ لیا۔
پاکستان فلم انڈسٹری ربع صدی تیکر 4 دے بجائے 1 ای ستون اُتے کھڑی رہی تے اوہ ستون سلطان راہی سن، فلم بشیرا وچ سلطان راہی نے موہڈھا ڈولی نوں نہیں بلکہ پاکستان فلم انڈسٹری نوں دتا سی۔ سلطان راہی حقیقی معنیاں وچ فلم انڈسٹری دے کمائوپت سن۔ سلطان راہی دے دور وچ فلم 25 توں 30 لکھ وچ بن جاندی سی تے پنجاب وچ فلم 30 توں 40 سینمائواں وچ ریلیز ہوندی سی ، اک سنیما اُتے 2 توں 3 لکھ روپئے وچ وکدی سی، ایس طرح سلطان راہی دی ناکام توں ناکام فلم وی پیسے پورے کر جاندی سی بلکہ فلمساز نوں اینا منافع دے جاندی کہ اوہ اگلی فلم شروع کر لیندا سی ایسے طرح سرمایہ فلم انڈسٹری وچ حرکت وچ ہور ودھدا رہندا سی تے سال وچ 100 توں ودھ فلماں بن دیاں سن بشیرا توں لے کے سلطان راہی دی موت تیکر فلم انڈسٹری سلطان راہی دے رحم و کرم اُتے سی، ایس ل ئی 1996 دے بعد فلم انڈسٹری بند ہون لگی۔
1990 وچ ہدایتکار حسن عسکری نے اک بیان دتا سی کہ دلیپ کمار بھارت دا وڈا ایکٹر اے ایس وچ شک دی گنجائش نہیں پر جدوں بھارت وچ ایکشن فلماں دا دور شروع ہویا تے دلیپ کمار زیادہ دیر نہ چل سکیا اج دی بھارتی فلمی دنیا دا سپر سٹار امیتابھ بچن وی ایکشن فلماں دی دو دہاری تلوار اُتے نا چل سکیا بھارت دے ایہناں دو نامور ایکٹراں دے مقابل ساڈی فلم انڈسٹری دا سلطان راہی نہ صرف سالہا سال توں ایکشن دے میدان وچ اپنی اداکاری دے جھنڈے گاڑ رہا اے بلکہ اوہ اک انج دا ایکٹر اے جیہڑا کمزور کہانی، کمزور کردار تے کمزور ہدایتکاری نوں وی اپنی اداکاری نال کامیاب بنا کے ثابت کر رہیا اے کہ بلاشبہ اوہ اپے زمانے دا بوہت وڈا ایکٹر اے۔
وحید مراد دی طرح بیشمار لوک آپ نوں عام زندگی وچ پیار کردے نظر آن گے، ندیم تے شاہد دی طرح دل جلے عاشق وی ہر تھاں موجود ہوندے نیں محمد علی دی طرح حالات دی ستائے ہوئے شہنشاہ جذبات وی ہر تھاں مل جان گے پر سلطان راہی دا سٹائل سب توں وکھرا سی، جدوں عام بندا سلطان راہی نوں جاگیرداراں، وڈیریاں تے ظالماں نوں للکاردے گرجدے ویکھدا تے اوہ سلطان راہی دے اندر اپنے آپ نوں محسوس کردے۔سلطان راہی محروم طبقے دا کتھارسس سن۔ تے ایہو سلطان راہی دی کامیابی تے مقبولیت دا راز سی۔
سلطان راہی نوں 233 ہدایتکاراں نے کاسٹ کیتا ایہہ وی ورلڈ ریکارڈ اے۔
115ہدائیتکاروں نے سلطان راہی نوں اپنی پہلی ای فلم میں کا سٹ کیتا۔
جدکہ 60ہدائیتکاروں نے سلطان راہی نوں اپنی پہلی ای فلم وچ ٹائٹل رول وچ کا سٹ کیتا ۔
129ہدائیتکاروں دی فلماں دے ٹا ئٹل رولز کیتے
وحشی جٹ، مولا جٹ، جٹ ان لنڈن تے روشن جٹ نامی چار اقساط اُتے مبنی جٹ سیریزدی چارے فلماں دے ٹایئٹل رولز سلطان راہی نے کیتے سن۔
سلطان راہی نوں ایہ اعزاز وی حاصل اے کہ ایہناں نوں 30 ہدایئتکاروں تے ایہناں دے شاگرداں نے اپنی پہلی ای فلم وچ ٹائیٹل رول دتا۔
40 وار سلطان راہی دی دو دو یا تن تن فلماں ریلیز ہوئیاں تے سب دے ٹائٹل رول کیتے۔
سلطان راہی تے یونس ملک دی مسلسل 18 فلماں وچوں کوئی وی ناکام نہ ہوئی۔
ہدایتکار مسعود بٹ دے نال 36 فلماں کیتیاں تے 26 فلماں دے ٹائٹل کیتے۔
ہدایتکاریونس ملک دے نال 31 فلماں کیتیاں تے25 فلماں دے ٹائٹل کیتے۔
ہدایتکار اقبال کاشمیری دے نال 33 فلماں کیتیاں۔
ہدایتکار حسن عسکری دے نال 26 فلماںکیتیاں۔
ہدایتکار الطاف حسین دے نال 26 فلماں کیتیاں۔
کئی ہدایتکاراں نے 20 توں زیادہ فلماں وچ کاسٹ کیتا۔
جد کہ ٹوٹل 200 توں ودھ موسیقاراں دے نال کم کیتا۔
موسیقار وجاہت عطرے دے نال 200توں زیادہ فلماں کیتیاں۔
سلطان راہی واحد اداکار نیں جنہاں نے 65 توں ودھ ہیروئناں دے نال ہیرو دا کردار ادا کیتا۔
50 توں ودھ ہیروئناں دے مقابل ٹائٹل رولز ادا کیتے۔
اک ای ویلے وچ انجمن تے گوری دے مقبول ہیرو رہے۔
اک ای ویلے وچ دوجی دو سگی بھیناں سنگیتا تے کویتا دے وی ہیرو رہے۔
بطور ہیرو سلطان راہی دے نال انجمن نے (107)آسیہ نے (55) ممتاز(51)نجمہ نے (39) صائمہ نے (55) اور گوری نے(26)فلماں وچ کم کیتا۔
سلطان راہی تے انجمن دی اک ای دن 4فلماں چن وریا م،شیر خان ،سالہ صاحب تے ملے گا ظلم دا بدلہ نے کم از کم پلاٹینم جوبلیاں کیتی سن۔ملے گا ظلم دا بدلہ دے علاوہ تنے فلماں اڑہائی سال توں چار سال تیکر مسلسل چلدیاں رہیاں سن۔ ملے گا ظلم دا بدلہ 80 ہفتے، چن وریام 200 توں زیادہ ہفتے، سالا صاحب 300 توں زیادہ ہفتے تے شیر خاں 400 توں زیادہ ہفتے چلیاں سن۔ سلطان راہی دی ا یہ چارے فلماں لاہور وچ 1000توں زیادہ ہفتے چلیاں سن۔کوئی اداکار ایہ ریکا رڈ اج تک نہیں تو ڑ سکیا ۔
سلطان راہی تے انجمن دی کامیابی دا تناسب سب توں زیادہاے۔
سلطان راہی نے اک ای ہیروئن انجمن دے نال 77 فلماںدے ٹائٹل رولزکیتے۔
106دفعہ اک ای دن 2 یا دو توں زیادہ فلماں ریلیز ہوئیاںسن۔
78دفعہ ایک ہی دن 2 دو فلمیں ریلیز ہوئی تھیں
17دفعہ اک ای دن تن تن فلماں ریلیز ہوئیاں سن۔
9دفعہ اک ای دن چار چار فلماں ریلیز ہوئیاں سن۔
29-09-1976دے دن5 فلماں ریلیز ہوئیاں سن جنہاں دے ناں ایہہ نیں ۔جگا گجر، شیرا تے ببرا، انداتا، دو دشمن تے غیرت۔
25-08-1979دے دن6 فلماں ریلیز ہوئیاں سن جنہاں دے ناں ایہہ نیں۔ وحشی گجر، غنڈہ ایکٹ، دادا پوتا، نظام ڈاکو، دنگل اور خانہ جنگی
سب توں زیادہ جوبلی فلماں سلطان راہی دیاں نیں تے سب توں زیادہ جوبلی تے سولو جوبلی فلماں دے ٹائٹل رولز کیتے پر دائمی حسد دی وجہ نال سلطان راہی دے ریکارڈز نوں ہمیشہ لُکایا گیا کیوں جے سلطان راہی علاقائی زبان دی فلماں دے ہیرو سن۔ ایس لئی اردو فلماں دے ہیروز توں کمتر سن حیران کن طور تے اردو فلماں دے کسے ہیرو دی فلم نے اپنے مین تھیٹر اُتے سولو گولڈن جوبلی نہیں کیتی جد کہ اکمل دی فلم ملنگی، بدر منیر دی فلم اوربل تے معمر رانا دی فلم چوڑیاں نے سولو گولڈن جوبلیاں کیتیاں تے سلطان راہی دی کئی فلماں نے سولو گولڈن جوبلیاں، سولو پلاٹینم جوبلیاں تے ڈایمنڈ جوبلیاں کیتیاں سن۔ سلطان راہی دے معاملے وچ منافقاں دی عجیب منطق اے جدوں سلطان راہی دا ذکر ہوئے ایہناں نوں پاکستان دی سرحداں وچ قید کر دتا جاندا اے کہ سلطان راہی علاقائی فلماں دے اداکار نیں پر جدوں امیتابھ بچن یا سلمان خان دی تعریف کرنی ہوئے تے کہندے کہ فن دی کوئی سرحد نہیں ہوندی۔ ایس توں وڈی منافقت ہور کیہ ہوئے گی ایس لسانی تعصب توں قطع نظر ایہہ لوک سلطان راہی دی کامیابیاں نوں نہ روک سکے۔ بلکہ سچ تے ایہہ وے کہ سلطان راہی دی پنجابی فلماں دی وجہ نال ای اردو تے دوجی زبان دی فلماں بن رہیاں سن۔ فیر اک ویلے انج دا وی آیا کہ سارے سپر سٹارز نوں پنجابی فلماں نے ای سہارہ دتا تے اوہ بابائے فن سلطان راہی دے ساہمنے معاون اداکار یا ایکسٹرا اداکاراں دے طور تے کم کردے رہے۔
پوری دنیا وچ تے پاکستان وچ کہانی لکھن دے بعد اداکاراں نوں کاسٹ کیتا جاندا اے پر سلطان راہی دے معاملے وچ فلمساز مصنف دے کول جا کے کہندا اے کہ سلطان راہی نوں لے کے کہانی لکھ دیو، کوئی ہدایتکار دوجا سلطان راہی تے پیدا نہ کر سکیا پر سلطان راہی نے کئی ہدایتکار پیدا کیتے۔
سب توں زیادہ ایوارڈز سلطان راہی نے حاصل کیتے سن۔
چونکہ ہر فلم وچ اک ای کردار ہوندا سی لہٰذا سارے ایوارڈز اک ای رول اُتے ملے سن۔
آخری 10 ورھیاں وچ سلطان راہی دی 304 فلماں ریلیز ہوئیاں سن جیہڑی اک ورلڈ ریکارڈ اے۔
1989توں 1991تک صرف تن ورھیاں وچ 101 فلماں ریلیز ہوئیاں۔
1989توں1993تک صرف پنج ورھیاں وچ 164 فلماں ریلیز ہوئیاں۔
1990,1989تے1991دے تن ورھیاں وچ 101 فلماں ریلیز ہونا وی سلطان راہی دا ورلڈ ریکارڈ اے۔
سلطان راہی دا ایہہ وی ورلڈ ریکارڈ اے کہ 1989 وچ ایہناں دی 35 فلماں ریلیز ہوئیاں سن جنہاں وچ 25 فلماں دے ٹائٹل رولز کیتے سن۔
1976وچ 26،1979وچ 32،1981وچ 31،1983وچ 21،1984وچ 28فلماں،1986میوچ32فلماں،1987وچ 21،1988وچ 23،1989وچ 35،1990میوچ 34،1991وچ32،1992وچ 31،1993وچ 26،1994وچ 25،تے1995وچ21فلماں ریلیز ہوئیاں۔
مجموعی طور تے 350 توں زیادہ فلماں وچ ٹائٹل رولز کیتے۔
235رائٹراں دی فلماں وچ کم کیتا۔
ناصر ادیب دے نال 218تے 153ٹائٹل رولز کیتے۔
ایم کما ل پاشا دے نال66فلماں تے 51 ٹائٹل رولز کیتے۔
بشیر نیاز دے نال51 فلماں کیتیاں۔
250توں زیا دہ فلماں دے سولو ٹائٹل رولز کیتے۔
350توں زیا دہ فلماں دے بطور ہیر وٹائٹل رولز کیتے۔
150توں زیا دہ ہدائیتکاراں دیاں فلماں وچ ٹائٹل رولز کیتے۔
اک ای ہیروئن انجمن دے مقابل 77 فلماں وچ سولوٹائٹل رولز کیتے۔
40 توں ودھ ہیروئناں دے مقابل ٹائٹل رولز کیتے۔
بطور بیٹا بہار دے ساہمنے 200 توں زیادہ ٹائٹل رولز کیتے۔
ولن ہمایو ں قریشی دے ساہمنے 200 توں زیادہ ٹائٹل رولز کیتے۔
عوامی اداکار مصطفیٰ قریشی دے ساہمنے 100 توں زیادہ ٹائٹل رولز کیتے۔
ٹائٹل رولز والی فلماں وچ 150 توں زیادہ ایوارڈز حاصل کیتے۔
فلم غنڈہ لئی 6 تے سختی بادشاہ لئی 9 ایوارڈز حاصل کیتے۔
100توں زیادہ سولو ٹائٹل رولز والی فلماں دے ٹائٹل گانے قلمبند ہوئے۔
بابل تے بشیرا توں سخی بادشاہ تیکر25سال اک ای رول کیتا پر زوال ایہناں نوں چھو کے وی نہیں لنگھیا۔
ہر فلم وچ اک ای کردار اُتے 160 توں زیادہ ایوارڈز حاصل کیتے۔
کوئی ہدایتکار دوجا سلطان راہی پیدا نہ کر سکیا پر سلطان راہی دی مدد نال بے شمار ہدایتکاراں نے اپنا کیریئرشروع کیتا۔
ڈبل ورژن فلماں وچ سب توں وڈی تے ڈائمنڈ جوبلی فلم کالے چور دے ہیرو تے مرکزی کردار سلطان راہی دا اے۔
سلطان راہی واحد اداکار نیں جنہاں دے اصلی ناں اُتے فلم سلطان بنائی گئی سی جس نے لہور وچ سپر ہٹ بزنس دے نال ڈائمنڈ جوبلی کیتی سی جد کہ دوجے اداکاراں دے ناں اُتے وی فلماں بنیاں پر گولڈن جوبلی توں اگے نا جا سکیاں۔
عید الفطردے 33 موقعیاں اُتے سب توں زیادہ سلطان راہی دی 83 فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالفطر اُتے سلطان راہی دی 40 ٹائٹل رولز والی فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالفطر اُتے سلطان راہی نے 57 فلماں وچ مرکزی کردار تے 61 فلماں وچ ہیرو دے رولز کیتے۔
عیدالفطر اُتے سب توں زیادہ سلطان راہی دی فلماں نے گولڈن، پلاٹینم تے ڈائمنڈ جوبلیاں کیتیاں، ایہناں جوبلیاں دی تفصیل لئی اک لمبے مضمون دی لوڑ اے۔
1975 توں لے کے 1997 تیکر مسلسل 23 سال تک ہر سال سلطان راہی دی ٹائٹل رولز والی فلماں ریلیز ہوندیاں رہیاں ایہہ اک ناقابل تسخیر ریکارڈ اے۔
عیدالفطر اُتے سب توں زیادہ بزنس کرن والی فلماں شیر خان، سالا صاحب تے چن وریام دے ہیرو سلطان راہی نیں۔
عیدالفطر اُتے سلطان راہی دی 60 توں زیادہ ہدایتکاراں دے نال فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالفطر اُتے سلطان راہی دی 20 توں ودھ ہیروئناں دے نال فلماں ریلیز ہوئئیاں۔
عیدالفطر اُتے سلطان راہی تے انجمن واحد جوڑی اے جنہاں دی 26 فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالاضحی اُتے سب توں زیادہ سلطان راہی دی 63 فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالاضحی اُتے سلطان راہی دی 32 ٹائٹل رولز والی فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالاضحی اُتے سلطان راہی نے 52 فلماں وچ مرکزی کردار ادا کیتے۔
عیدالاضحی اُتے وی سب توں زیادہ سلطان راہی دی فلماں نے گولڈن، پلاٹینم تے ڈائمنڈ جوبلیاں کیتیاں۔
1975 توں لے کے 1997 تیکر مسلسل 22 3سال تیکر ہر سال سلطان راہی دی ٹائٹل رولز والی فلماں ریلیز ہوندیاں رہیاں۔
عیدالاضحی اُتے سلطان راہی دی 39 توں زیادہ ہدایتکاراں دے نال فلماں ریلیز ہوئیاں۔
عیدالاضحی اُتے سلطان راہی دی 18 توں زیادہ ہیروئناں دے نال فلماں ریلیز ہوئیاں۔
بشیرا۔ وحشی جٹ، مولا جٹ ۔ شیر خاں۔ سالہ صاحب۔ چن وریام تے سخی بادشاہ دے ریکارڈز لئی اک وکھرا مضمون درکار اے۔ مولا جٹ واحد فلم اے جس نے فرسٹ رن تے سیکنڈ رن وچ پورے پاکستان وچ وڈی وڈی جوبلیاں تے تیز ترین جوبلیاں منائیاں سن۔ مولا جٹ دی کامیابی دے بعد جٹ نام اُتے مولا جٹ دے کرداراں اُتے 200 توں زیادہ فلماں بنائیاں گئیاں سن۔ شبستان سینما دے مالک صفدر خاں نے مولا جٹ دی کمائی نال سینما دی پارکنگ وچ پرنس سینما تعمیر کر دتا سی۔
انڈیا وچ دھرمندر، راج ببر تے شتروگن سنے کئی لوکاں نے مولا جٹ نوں 13 وار نقل کیتا پر ہر وار ناکام رہے کیوں جے انڈیا دے کول جدید ٹیکنالوجی تے ہر سہولت ہون دے باوجودسلطان راہی، مصطفیٰ قریشی تے ناصر ادیب نہیں سن۔ ریکھا، امیتابھ بچن، شمی کپور، دھرمندر ، راج ببر تے شتروگن سنے انڈیا دے وڈے وڈے اداکار سلطان راہی نوں سپر سٹار تے اپنا استاد من دے نیں پاکستان توں کوئی وی فلم پرسنلٹی انڈیا جاندی اے تے آ کے ایہو کہندی اے کہ اوتھے فنکار اعظم سلطان راہی نوں لیجنڈ منیا جاندا اے سلطان راہی دے بعد یونس ملک، مصطفیٰ قریشی ، علی اعجاز تے انجمن نوں وی بوہت پسند کیتا جاندا اے۔
سب توں زیادہ اداکاراں تے ہدایتکاراں نے اپنے فن دی ابتدا سلطان راہی دی فلماں نال کیتی۔
سب توں زیادہ ری میک فلماں وچ کم کیتا۔
چن وریام واحد ڈبل ڈائمنڈ جو بلی فلم اے جیہڑی ملنگی دا ری میک سی۔
راکا واحد ڈائمنڈ جوبلی فلم اے جیہڑی پشتو فلم اوربل دا ری میک سی۔
مرحوم سلطان راہی دا اک ایہہ وی ورلڈ ریکارڈ اے کہ وفات دے بعد ایہناں دی سب توں زیادہ 22 فلماں ریلیز ہوئیاں۔
مرحوم سلطان راہی نے 11 فلماں دے ٹائٹل رولز کیتے۔
مرحوم سلطان راہی دی نامکمل 11 فلماں ناکام رہیاں تے 11 فلماں کامیاب رہیاں۔
مرحوم سلطان راہی دی فلم سخی بادشاہ ڈائمنڈ جوبلی کر گئی سی جد کہ مین سنیما اُتے سولو سلور جوبلی وی کیتی سی۔
مرحوم سلطان راہی واحد اداکار نیں جنہاں دی اک ای دن تن فلماں ریلیز ہوئیاں سن۔
