پنجابی شاعر تے گیت نگار۔۔۔ اختر کاشمیری
ایہناں دے لکھے گیت ریڈیو تے ٹی وی تے بوہت مقبول ہوئے قومی شاعری وچ اوہناں نے 1965ء تے 1971ء
دی پاک بھارت جنگ وچ پر جوش قومی نغمے لکھے جیہڑے مختلف حلقیاں اندر کامیابی دی سند حاصل کر چکے نیں
ایم آر شاہد
خاندانی ناں محمد طفیل قلمی ناں اختر کاشمیری 1 اکتوبر 1918 نوں شاہ عالمی دروازے لہور اندر اللہ بخش ہوراں دے گھر پیدا ہوئے۔ مڈھلی تعلیم اسلامیہ ہائی سکول بھاٹی گیٹ توں حاصل کیتی۔ میٹرک دی تعلیم مکمل کرن توں بعد فنانشل کمشنر دے دفتر وچ ملازمت اختیار کیتی بعد وچ بورڈ آف ریونیو پنجاب وچ سپرنٹنڈنٹ دے اعلیٰ عہدے تے کم کردے رہے۔ ایتھوں 1976 و چ ریٹائرڈ ہوئے ایہہ پنجابی دے مشہور شاعر تے گیت نگار سن۔ ایہناں دیاں چھپیاں کتاباں دی لسٹ کجھ انج اے۔۔۔۔!
بولدا پتھر (پنجابی شعری مجموعہ) 1977ء، لوک رنگ (کتاب لڑی پنجابی 1978ء وچ)، منت (پنجابی ڈرامہ ) 1980ء، تیرگی کا مسافر (اردو شعری مجموعہ) پتھر کے لوگ( اردو شعری مجموعہ) حمد بندی تعالیٰ نمبر (کتاب لڑی) نعت شریف نمبر 1986ء وچ پکڈنڈی (کتاب لڑی)، یوم آزادی نمبر ، سجری تریل، پنجابی گیت 1989ء۔
ایہناں دے لکھے گیت ریڈیو تے ٹی وی تے بوہت مقبول ہوئے قومی شاعری وچ اوہناں نے 1965ء تے 1971ء دی پاک بھارت جنگ وچ پر جوش قومی نغمے لکھے جیہڑے مختلف حلقیاں اندر کامیابی دی سند حاصل کر چکے نیں۔ پنجابی گیت لکھن وچ اوہناں نوں اک خاص مقام حاصل سی۔ شاعری وچ نہایت آسان تے سادہ زبان استعمال کیتی۔ اختر صاحب ساڈے بزرگ دوستاں وچ شمار ہوندے سن۔ پرخلوص، نیک نیت تے صاف گو ہون دے نال نال اک سچے تے کھرے انسان وی سن۔ ایسے لئی عروج دے دور وچ ایہناں دا حلقہ احباب بوہت وڈا سی۔ ایہناں وچ وڈے وڈے افسر تے نامی گرامی لوک سن۔
علامہ جی دی نکھری نکھری تے سلجھی سلجھی بالاں والی شخصیت ہر اک دل وچ محبت تے احترام دا جذبہ پیدا کر دیندی سی۔ ایہناں دے لکھے سوہنے تے مٹھے گیت بوہت ساریاں فنکاراں نے گائے تے مقبولیت دی سند حاصل کیتی۔ طاہر سید دی آواز وچ اک حمد باری تعالیٰ بوہت مشہور ہوئی سی۔
اللہ اللہ کریا کرو
خالی دم نہ بھریا کرو
مدد تیری یا رسول دل وچ
غم نہ کریا کرو
1965-71ء دیاں پاک بھارت جنگاں دوران قومی ترانے لکھے جیہڑے بوہت مشہور ہوئے ایہناں دے بول کجھ انج نیں۔
جوٹھ بولنی ایں جھوٹیئے آکاش وانئیے (آواز شوکت علی 1965)
دشمن اج للکاریا ساڈے دیس دے جانثاراں نوں (آواز منیر حسین 1971ء)
بابا جی ! بیماری توں پہلاں اخیری وقت تیک گیت نگاری دے راہیں ریڈیو تے ٹی وی دی خدمت کردے رہے۔ ایہناں دا اک گیت بوہت ای مقبول ہویا۔۔۔۔
اکھاں جدوں میٹیاں زمانہ مینوں رو وے گا
تھائیں تھامیں اپنا بیگانہ مینوں رو وے گا
اختر صاحب ہوراں دے استاد محترم دا ناں ریاض احمد شاد اے۔ جنہاں کولوں ایہہ اپنی شاعری دی اصلاح کرواندے سن۔ پر بابا جی اپنی شاعرانہ حیاتی توں کوئی خاص مطمئن نہیں سن کیوں جے ایہناں نوں اوہ صلہ نہ مل سکیا جیہدے ایہہ حقدار سن۔ ایس وچ رکاوٹ ایہناں دی صاف گوئی، خوداری تے کھریاں کھریاں گلاں سن۔ جس پاروں ایہہ افسراں دی خوشامد کر کے اوہ مقام تے مرتبہ حاصل نہ کر سکے۔ جیہڑا نااہل لوک خوشامد کر کے حاصل کر لیندے نیں۔ اختر کاشمیری ہوراں نوں صوفی شاعراں وچوں بوہتی عقیدت حضرت پیر وارث شاہ ؒہوراں نال سی۔ کئی واری ایہناں دا کلام پڑھدیاں پڑھدیاں وجد طاری ہو جاندا تے واہ وا ہ دیر سوچاں وچ گم ہو جاندے۔ ایہناں نے شاعری وچ اپنا کوئی شاگرد نہیں سی بنایا۔ بقول اختر کاشمیری میں اپنے سکول دے زمانے دے استاد نوں جدوں ویکھ لیندا فوراً احتراماً اپنی سائیکل توں اُتر جاندا جدوں تیک اوہ اکھاں توں دور نہ چلے جاندے میں کدی وی سائیکل تے سوار نہ ہوندا۔ پر اج کل استاد دا احترام نہیں کیتا جاندا۔ ایہناں دے اک نکے بھرا محمد اکرام بٹ ہوری سن جیہڑے اختر کاشمیری نال بوہت پیار تے احترام کردے سن۔ اخیری دناں وچ ایہناں بڑی خدمت کیتی تے ڈھیر دعاواں اکٹھیاں کیتیاں بابا جی نے ایس توں علاوہ اپنے پچھے تن بال چھڈے نیں جنہاں وچوں اک پتر پرویز آزاد اے تے دو نیک دھیاں جیہڑیاں آپو اپنے گھریں آباد نیں۔ علامہ جی اپنے پتر دے بیوی بچیاں نال بوہت پیار کردے سن۔۔ ۔آہ اج اختر جی ساڈے دوران نہیں پر ایہناں دیاں یاداں ہمیش زندہ رہن گئیاں۔
بابا جی دا اک گیت آواز گلوکار رجب علی دے بول ایہہ سن۔ جیہڑا بوہت پسند کیتا گیا
آ کہ تیرے لیے گھر کو سجا رکھا ہے
کان آہٹ پہ ہیں دروازہ کھلا رکھا ہے
اختر کاشمیری ہوراں نال میری ملاقات کتھے تے کدوں ہوئی ایہہ جانن لئی سانوں کجھ ورہے پہلاں دی دنیا وچ جانا پوے گا۔ ایہہ اوہناں دناں دی گل اے جدوں میں استاد جناب ریاض راہی ہوراں کول شاہ حسین بک سینٹر، دو موریہ پل لہور گاہے بگاہے ملاقات دا شرف حاصل کرن لئی جاندا رہندا ساں۔ اوتھے مشہور گانے لکھن والے جناب اسماعیل متوالا ہوری وی راہی صاحب کول گپ شپ لئی آئوندے ہندے سن۔ جنہاں دی رہائش لنڈے بازار وچ سی۔ ایہہ اج ایس دنیا وچ نہیں پر ایہناں دے لکھے ہوئے گانے ہمیشہ ایہناں دی یاد زندہ رکھن گے۔
فیر اک دن شام دے ویلے اسیں اکیڈمی شاہ حسین وچ بیٹھے ساں اک نکھری نکھری تے چاندی دے والاں والی اک شخصیت اکیڈمی اندر داخل ہوئی۔ علیک سلی توں بعد گلاں گلاں وچ استاد جی نے تعارف کروایا کہ شاہد! ایہہ پنجابی دے مشہور شاعر ریڈیو۔ ٹی وی دے گیت نگار نیں تے نالے میرے منہ بولے نانا جی نیں۔ ایہہ سن کے میں آکھیا۔ استاد جی پئی تہاڈی تے اختر کاشمیری صاحب دی عمر وچ کوئی خاص فرق تے نظر نہیں آئوندا تے نالے نانے والا لفظ۔۔۔ کجھ چنگا نہیں لگدا۔۔۔ استاد ہوری آکھن لگے چپ رہ یار۔۔۔ ایہہ ساڈے آپس دی گل اے۔
ایسے طراں ایہناں نال ایتھے کدی کدی ملاقات ہو جاندی اختر کاشمیری ہوراں دیاں گلاں سن کے طبیعت خوش ہو جاندی ایس طراں ایہہ ملاقات دا سلسلہ جاری رہیا فیر کجھ دیر پہلاں دی گل اے میں اوہناں دناں وچ الفیصل پلازہ ریگل چوک، راجپوت برادری دے دفتر کمرہ نمبر 305 فلور III وچ آفس سیکرٹری دے طور تے اپنی ڈیوٹی دیندا ساں۔ اک دن شام دے کوئی چار وجے دے قریب ریگل سینما دے مین گیٹ دے بالکل ساہمنے بابا جی نوں سائیکل تے آئوندیاں ویکھیا۔ خشی دے مارے بلیاں اُتے مسکراہٹ آ گئی کہ اک لمے عرصے بعد اختر کاشمیری ہوراں نال ملاقات دا شرف حاصل ہو رہیا اے کول اپڑیا۔ سلام دعا لیا تے خیریت معلوم کیتی۔ پچھیا، کتھوں آ رہے او۔ مکھ اُتے پریشانی دے بدل تمبو وانگ تنے ہوئے سن۔ میرا ایہہ سوال سن کے اوہناں اک ٹھنڈی سیت آہ بھری تے آکھن لگے یار، کیہ دساں، میں تے اجکل بوہت ای پریشان آں، میرے گھر ڈاکہ پئے گیا اے۔ چور سارا مال لُٹ کے لے گئے نیں کجھ سمجھ نہیں آئوندا کیہ کراں تے کیدے اگے فریاد کراں۔ پلس ہن تیک کجھ نہیں کر سکی۔ !
میں آکھیا! پئی میرے دفتر چلو، اوہ ساہمنے میرا دفتر اے میں شام نوں ایتھے بیٹھا واں۔ مینوں ساری گل بات دسو۔ انشاء اللہ کوشش کراں گے کجھ کم بن جاوے پریس وچ وی خبر لگوا دینے آں تے کسے پلس افسر نال وی رابطہ کراں گے تاں جے تہاڈی چوری برآمد ہو سکے۔ ایس اُتے بابا جی آکھن لگے۔ یار ہن تے میں بوہت تھکیا ہویا آیاں واں کل تیرے دفتر آواں گا پتہ لکھ دے۔ میں اپنا کارڈ ایہناں نوں دے دتا تے فیر دُجے دن میں اپنے دفتر وچ بابا جی دا انتظار کر رہیا سی تے اوہ اپنے وعدے دے مطابق پورے ٹائم اُتے آ گئے۔
تیسری منزل اُتے چڑھن پاروں ایہناں دا ساں پھلیا ہویا سی۔ کجھ دیر مگروں ایہنا ں کولوں ساریاں ڈاکے دے متعلق پچھیا۔ نال دوجیاں گل باتاں وی ہوندیاں رہیاں۔ اخباراں لئی خبر بنائی تے گھل دتی۔ دوجے دن ایہہ خبراں چھپ گئی تے میں پریس کٹنگ دی فائل لے کے ایہناں دے دتے ہوئے پتے اُتے اپڑ گیا۔ اپڑ تے گیا پر بڑی دقت نال گھر لبھیا سی۔ گیٹ تے جا کے کال بیل دتی اک بی بی نے بوہا کھولیا تے پچھیا تساں کنہوں ملنا ایں میں آکھیا! علامہ اختر کاشمیری ہوراں نوں ملن آیا ں۔ اوہناں نے اندروں بلایا تے آ کے اوہناں مینوں اپنے ڈرائنگ روم وچ بٹھایا۔ میں پریس دیاں خبراں دی فائل تے اک درخواست SHO دے ناں مال دی برآمدگی لئی افسراں کولوں مارک کرائی ہوئی۔ علامہ جی دے حوالے کیتی۔ بابا جی ایہہ ویکھ کے بوہت خُش ہوئے تے دعاواں دیندیاں آکھیا۔۔۔ یار توں بڑا کم کیتا ای۔ میں آکھیا! جناب ایہہ تے میرا اخلاقی فرض اے۔ رب سچا چنگیاں کرے تہاڈی چوری لبھ جاوے تاں خوشی ہووے گی۔ آکھن لگے یار میری حیاتی دا اوہو کل سرمایہ سی جیہڑا چور لے گئے چوراں نوں کیہ پتہ کہ اک لکھاری کنہاں حساس تے نرم دل ہوندا اے۔۔۔۔!
کوئی ڈیڑھ دو گھنٹے گپ شپ کرن توں بعد میں واپس آون دی اجازت منگی تے کہن لگے۔ نہیں یار! تیرا گھر ایتھوں دور اے۔ ذرا ٹھہر جا، ہنی میرا پتر آزاد آئوندا اے تے تینوں چھڈ آوے گا۔ میں آکھیا! نہیں بابا جی تسیں تکلیف نہ کرو، رات کوئی زیادہ نہیں ہوئی میں چلا جاواں گا اجے ایہو گلاں ہوندیاں سن پئی اوہناں دا پتر آ گیا۔ پیو نے حکم دتا تے پتر آ کھیا! ابا جی میں ایہناں نوں ہنُے چھڈ آنا۔ اساں سلام دعا لئی تے اوہناں دا پتر مینوں گھر چھڈ گیا۔
اختر کاشمیری ہوراں دا اک گیت جیہڑا (بی اے) دے نصابی کورس وچ شامل اے۔ ایہدے دو تن مصرعے تہاڈی خدمت وچ پیش کرناں جیہڑے مینوں بوہت پسند نیں۔ امید اے پئی تہاڈی پسند دی وچ شامل ہووے گی۔
میرا روگ پچھان کے چپ اے
جاندا اے پر جان کے چپ اے
بلہہ نیں چپ ایہہ دیوے چپ نیں
چپ نیں گیت قصیدے چپ نیں
اوہ وی لمی تان کے چپ اے
میرا روگ پچھان کے چپ اے
فیر جدوں کدی ساڈی ملاقات ہوئیاں دیر ہو جاندی میں خط لکھدا ایہہ دوجے ای دیہاڑے خط لے کے میرے دفتر آ جاندے پر کوئی چار پنج مہینیاں توں میری ملاقات نہ ہوئی سی۔ ایس دوران ایہناں نوں خط لکھے جواب نہ آیا سوچیا کسے دن آپ ای ملن جاواں تے نالے اک انٹرویو کراں۔
اک دن ایہناں نال ملاقات لئی ایہناں دی رہائش گاہ 383/F بلاک گلشن راوی سکیم تے اپڑیا وڈے گیٹ تے دستک دین پاروں ایہناں دی دھی تے بیگم صاحبہ باہرآئیاں ۔پچھیا! تُساں کہنوں ملنا ایں، میں دسیا پئی علامہ جی نال اک میگزین لئی گپ شپ لائون آیا ں ساں۔ بیگم صاحبہ نیں اک ٹھنڈی آہ بھردیاں آکھیا! پتر وے اوہ تے پنج مہینیاں توں بیمار منجھی اُتے پئے نیں ہن تے 10 دناں توں کھانا پینا بولنا چلنا تے ویکھنا وی چھڈ گئے نیں ویکھنا ایں تے آ کے ویکھ لے!۔۔۔
کمرے اندر جا کے ویکھیا بابا جی اپنی مکمل سُدھ بُدھ کھوئی دنیا توں بے نیاز پئے سن۔ بڑا ای دُکھ ہویا۔ رب نال شکوہ کیتا کہ رب سچیا توں ایہہ کیہ کیتا اے ایڈا چنگا بندہ تے اینی وڈی تکلیف وچ پیا اے۔ ہر ویلے دماغ نوں گیتاں لئی مصروف رکھن والا اختر کاشمیری اج نہ بول سکدا اے تے ناں لکھ سکدا اے۔ ایہناں نوں کیہڑیاں نیکیاں دی سزا دتی اے۔۔۔!
ایس دوران اختر ہوراں دے ٹبر نال گلاں باتاں ہندیاں رہیاں۔ اوہناں آکھنا! اسیں وڈے وڈے سپیشلسٹ ڈاکٹراں کولوں علاج کروایا اے۔ پر آرام نہیں ، اساں پچھیا پئی ایہناں دے سنگی ساتھی خیر لین آئوندے نیں۔ ایہہ سوال سن کے اوہناں دُکھ بھرے انداز وچ دسیا کہ صرف میاں شہر یار میوزک ڈائریکٹر نے ایہناں دے استاد ریاض احمد شاد روزانہ خیریت پچھن آئوندے نیں ہور کسے شاعریاں ادیب نے جھاتی ناں ماری کہ اختر کاشمیری کس حال وچ پیا اے۔ ایس توں بعد میں عموماً ہر دن دو تن وار بابا جی دی طبیعت دے بارے فون تے گل کر لیندا۔۔۔!
آخر کار چار پنج مہینے دماغ دی تکلیف وچ مبتلا رہن توں بعد مورخہ 11فروری 1992 سہ پہر تن وجے اپنے رب سچے نوں جا ملے۔ جنازے وچ ماسوائے ادیب شاعراں وچوں صرف شیخ رئوف، میاں شہر یار میوزک ڈائریکٹر، سلیم کاشر ایہناں دے استاد ریاض احمد شاد شامل سن۔ حالانکہ پاک ٹی ہائوس وچ ایہہ خبر موصوف نے نوٹ کروا دتی سی، پتہ نہیں فیر کیوں ایہہ بے حسی۔۔۔؟
ایہہ پتر ہٹاں تے نئیں وِکدے۔
