دھرنے،احتجاج تے مظاہرے

تحریر حمیداللہ بھٹی

وطن عزیز وچ سیاسی بے یقینی نویں گل نہیں۔ ہر دُجے دے آن دی خبراں تے جان دے اعلان معمول نیں۔ جمہوری دور وچ خاص طور تے اجیہاں خبراں تے اعلان عروج تے ہُندے نیں۔ عام انتخاباں دا موسم کول آن تے سیاسی جماعتاں متحرک ہون لگیاں نیں تے ہر جماعت انتخابی میدان وچ اترن توں پہلاں عوام نوں ایہہ یقین دوانا چاہندی اے کہ اوہنوں ای ووٹ دیو کیوں جے صرف اوہو اوہناں دے مفاد دی نگہبانی کر سکدی اے مگر اجے مستقبل دے انتخابی نتیجے بارے وثوق نال کجھ آکھنا اوکھا اے۔ جیویں جیویں انتخابی ماحول بنے گا عوامی پسندیدگی بارے گل کیتی جا سکدی اے۔ جیویں کہ 2008وچ عوام نے بے نظیر بھٹو دے قاتلاں نوں کیفر کردار تک پہنچان لئی پیپلز پارٹی نوں ووٹ دتے ۔ 2013وچ بجلی دا مسئلہ سارے مسئلیاں وچ سرفہرست رہیا تے ن لیگ ساری انتخابی مہم دے دوران حل کرن دی یقین دہانی کراندی رہی۔ 2018 دے عام انتخاباں وچ ودھدی کرپشن دا خاتمہ عوام دی پہلی ترجیح ٹھہریا۔ لوکی بدعنوان سیاستداناں دے محاسبے دے متمنی دکھائی دتے۔ موجودہ حکمران جماعت پی ٹی آئی نے انسداد کرپشن دے نکتے اتے ای انتخابی مہم چلائی تے حیران کن طور تے لوکاں نے پذیرائی وی دتی۔ ہن اگلے سال 2023 وچ ملک گیر عام انتخابات آن والے نیں۔ جے کوئی ہور اہم واقع نہ ہویا تے ڈولدی ملکی معیشت انتخابی مہم دا مرکزی نکتہ ہووے گی تے ہر جماعت دی پہلی کوشش ہووے گی کہ اوہ عوام نوں ایہہ یقین دوا سکے کہ صرف اوہو ملکی معیشت درست کر سکدی اے۔ اجے تک کسے جماعت نے کوئی وعدہ ایفا نہیں کیتا۔ بے نظیر بھٹو دے قاتلاں نوں سزا ملنا تے درکنار اجے تک ملوث لوکاں دا تعین وی نہیں ہو سکیا۔ ایسے طرحاں بجلی دے مسئلے اج وی موجود نیں جدکہ انسداد کرپشن دا وعدہ کردے کردے حکومت اپنا عرصہ اقتدار پورا کرن دے کول اپڑ گئی اے لیکن کرپشن دا خاتمہ تے اک پاسے الٹا ملک وچ کرپشن وچ وادھا ہو گیا اے۔ آن والے سال معیشت دی بحالی دی آس کہڑی جماعت دواندی اے چھیتی ای ایس سوال دا جواب مل جاوے گا۔ ماضی دے تجربیاں نوں مدنظر رکھدیاں ہویاں دعا ای کیتی جا سکدی اے کہ کاش کوئی جماعت معیشت دی بحالی دا وعدہ پورا کر دیوے۔
مریم نواز نے پورے اعتماد نال آکھیا اے کہ حکومت دے جان دا ویلا آ چکیا۔ ہن مہینیاں یا ہفتیاں دی گل نہیں بلکہ دناں دی گل اے۔ اینی وڈی گل اوہناں نے کیوں آکھی۔ اوہناں دے کول مصدقہ اطلاعواں نیں یا اوہناں نوں کسے پاسیوں یقین دہانی کروائی گئی اے۔ ایس بارے کجھ پتہ نہیں۔ نہ ای بظاہر تبدیلی دے آثار نیں ایس لئی فوری طور تے کسے وڈی تبدیلی دی گل اتے یقین کرن نوں دل نہیں مندا۔ تبدیلی دی گل نوں تسلیم کرن وچ تامل دی وجہ ایہہ نہیں کہ حکومت بہت مضبوط اے یا اوہدی کارکردگی مثالی اے تے ایہہ کہ تبدیلی دی صورت وچ عوام اپنی حکومت دے نال کھلو سکدے نیں۔ ایسی کوئی گل نہیں۔ اک تے ایواناں وچ حکومتی اکثریت محض چند اتحادی ووٹاں دے سہارے قائم اے تے ایہہ اتحادنی وی سخت خفا نیں۔ دُجا مہنگائی تے بے روزگاری دی بنا تے عوام دا حکومت دی حمایت وچ نکلنا بہت اوکھا اے۔ تیجا حکومت نوں گھر گھلن لئی اپوزیشن دے کول کوئی ایسی حکمت عملی ای نہیں بلکہ ڈیل تے ڈھیل دے چکراں وچ الجھی اپوزیشن آپ بے بسی تے لاچارگی دی ایسی عملی تصویر اے جہدے پیش نظر ان ہائوس یا زوردار تحریک دے ذریعے کسے نوعیت دی تبدیلی دا کوئی ایجنڈا نہیں۔ تبدیلی دی اک ای صورت اے کہ عمران خان آپ اسمبلیاں توڑ کے اپنی حکومت دا خاتمہ کر دین تے ایسا ہونا بعداز قیاس اے۔ زیادہ امکان ایہو اے کہ مدت اقتدار مکمل کرن مگروں اپنی چنگی یا بری کارکردگی دے نال اوہ آئندہ عام انتخاباں وچ جان دی کوشش کرن گے۔
دھرنے‘ احتجاج تے مظاہریاں دا ویلا کول آرہیا اے ویسے تے وفاقی حکومت نوں سندھ حکومت ولوں مسلسل ٹکرائو دا سامنا اے۔ دونواں پاسوں اک دُجے اتے الزام تراشی ہوندی رہندی اے مگر ہن تلخی ودھدی جا رہی اے۔ اپوزیشن دی نااتفاقی نال وفاقی حکومت آسودہ اے کیوں جے رخصت کرن دی دعویدار اپوزیشن احتجاجی تحریک دے حوالے نال وی اک نہیں بلکہ منتشر اے۔ پی ڈی ایم دا 23 مارچ نوں اسلام آباد ولوں جے مارچ دا ارادہ اے تے پیپلز پارٹی نے اوس توں پہلے ای یعنی فروری دے آخری ہفتے اسلام آباد ولوں روانہ ہون دا اعلان کر رکھیا اے۔ 21جنوری نوں لہور وچ ہلکا پھلکا کسان مظاہرہ کر چکی اپوزیشن دے احتجاج نوں غیر موثر کرن لئی تحریک انصاف نے سندھ حکومت دے خلاف 27 فروری نوں گھوٹکی توں کراچی لانگ مارچ دا اعلان کر دتا اے جہدے توں پیپلز پارٹی لئی کافی اوکھی صورتحال پیدا ہو گئی اے۔ جے اوہ ساری توجہ اسلام آباد لانگ مارچ اتے دیندی اے تے سندھ وچ پی ٹی آئی‘ جی ڈی اے تے ایم کیو ایم وغیرہ عوام نوں اکٹھا کرن تے کامیاب مظاہرہ کر سکدیاں نیں جہدے نتائج عام انتخاباں وچ پی پی دی نشستاں دی کمی دی صورت وچ سامنے آ سکدے نیں۔ جے سندھ وچ اپوزیشن دے احتجاج نوں بے اثر کرن اتے توجہ مرکوز کردی اے تے اسلام آباد دا لانگ مارچ متاثر ہو سکدا اے۔ ایس لئی نوجوان بلاول نوں وسائل دے باوجود سوچ سمجھ کے قدم چکنا ہووے گا۔ وگرنہ مستقبل وچ کسے چنگے منصب دے حصول دا سفنا تعبیر توں محروم ہو سکدا اے۔ بلدیاتی ترمیمی قنون دے خلاف پاک سرزمین پارٹی نے 30جنوری نوں تبت سنٹر توں وزیراعلیٰ ہائوس تک عوامی مارچ دا اعلان کر رکھیا اے۔ ایسے طرحاں ملکی سیاست وچ نہ تن وچ نہ تیرہ وچ شمار کیتی جان والی جماعت اسلامی وی آپ نوں منوان لئی کوشاں اے تے اج سندھ اسمبلی دے باہر شروع اوہدے کیتے دھرنے نوں کئی دن ہو گئے نیں مگر سندھ حکومت نے بلدیاتی قنون دی واپسی دا عندیہ نہیں دتا۔ ایہدا اک ای مطلب اے کہ جماعت اسلامی دے چنگے دن لنگھ چکے۔ جے آئندہ وی اوہنے کسے مقبول جماعت نال اتحاد نہ کیتا تے اسمبلیاں توں بالکل ای باہر ہون دا امکان رد نہیں کیتا جا سکدا۔
کے پی کے وچ بلدیاتی الیکشن دے پہلے مرحلے وچ تحریک انصاف نوں غیر متوقع طور تے شکست ہوئی اے مگر ن لیگ تے پی پی دے بجائے مولانا فضل الرحمن دی جماعت وڈے شہراں وچ واضح اکثریت نال جت گئی۔ جہدے توں ایہدے وچ شائبہ نہیں رہیا کہ حکمران جماعت نوں بری کارکردگی پاروں ڈگدی مقبولیت دا سامنا اے۔ جے دوجے مرحلے وچ وی ایسے طرحاں دے نتیجے آندے نیں تے ایہہ اگلے سال دے عام انتخاباں نوں متاثر کر سکدے نیں جہدے توں عام انتخاباں دا نقشہ موجودہ حکمران جماعت لئی غیر ہموار ہو سکدا اے۔ علاوہ ازیں پندرہ مئی توں پنجاب وچ شروع ہون والے بلدیاتی انتخاباں دا پہلا مرحلہ ہارن دی صورت وچ حکمران جماعت اتے اپوزیشن دے دبائو وچ وادھا ہو جاوے گا مگر ایہہ آکھنا کہ تبدیلی دی راہ ہموار ہو جاوے گی اجے ایہدے تے یقین نال کجھ نہیں آکھیا جا سکدا البتہ حکومتی جماعت جے اپنا عرصہ اقتدار پورا کردی اے تے ایسا منقسم اپوزیشن پاروں ای ممکن ہووے گا۔